Εύθραυστες γεωπολιτικές ισορροπίες

Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή καταδεικνύει πόσο εύθραυστο είναι το διεθνές πολιτικό σκηνικό, με όλα τα συνεπακόλουθα για την οικονομία. Αυτά γίνονται πιο έντονα λαμβάνοντας υπόψη τη διασύνδεση των οικονομιών μέσω των διεθνών συναλλαγών.

Επιπλέον, επιβεβαιώνεται ο διεθνής οικονομικός διαχωρισμός, πέραν του πολιτικού, που εντάθηκε μετά την επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Από τη μια η Ανατολή με τη Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Ιράν και άλλες χώρες που ανήκουν στον συνασπισμό των BRICS και από την άλλη ο δυτικός κόσμος που συμπεριλαμβάνει τις ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Ευρώπη.

Η τελευταία φαίνεται να είναι ο μεγάλος χαμένος της κατάστασης όπως διαμορφώνεται, εφόσον αδυνατεί να διαδραματίσει οποιοδήποτε ουσιαστικό ρόλο, ενώ η οικονομία της αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Χώρες όπως η Γερμανία παρουσιάζουν σημαντική οικονομική επιβράδυνση η οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις αυξημένες τιμές της ενέργειας και τη μείωση των εξαγωγών.

Από την άλλη η ρωσική οικονομία παρουσιάζει σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης εκμεταλλευόμενη την ενίσχυση του εμπορίου με τις ανατολικές χώρες ειδικότερα στον τομέα της ενέργειας και τις υψηλότερες τιμές στις διεθνείς αγορές. Την ίδια στιγμή φαίνεται να ενδυναμώνονται οι σχέσεις με τα φιλικά προς αυτήν κράτη για ενίσχυση των εμπορικών τους και άλλων συναλλαγών, ενώ γίνεται μια προσπάθεια χρησιμοποίησης των εθνικών νομισμάτων (με σκοπό τη συναλλαγματική ενίσχυσή τους) σε αυτές.

Οι αγορές αντέδρασαν συγκρατημένα στην πυραυλική επίθεση του Ισραήλ ενδεχομένως διότι είχε προεξοφληθεί, ενώ το γεγονός ότι έγινε Σαββατοκύριακο, που οι αγορές είναι κλειστές, έδωσε τη δυνατότητα να «χωνευτεί» το γεγονός. Σημειώνεται ότι τις τελευταίες βδομάδες υπήρξαν σημαντικές διακυμάνσεις στις χρηματαγορές, καταγράφοντας την ανησυχία και την αβεβαιότητα που υπήρξε.

Επιπλέον, υπήρξαν ανακοινώσεις για ενίσχυση των αποθεμάτων πετρελαίου στις ΗΠΑ και από πετρελαιοπαραγωγικές χώρες ότι, θα ενισχύσουν την προσφορά του συγκεκριμένου αγαθού. Σημειώνεται ότι, οι αγορές είχαν ποντάρει στο γεγονός ότι δεν θα υπήρχε απάντηση από το Ισραήλ.

Παρασκευή ξημερώματα όμως με το άκουσμα των πυραυλικών επιθέσεων του Ισραήλ εναντίον του Ιράν οι τιμές του πετρελαίου κατέδειξαν αύξηση πέραν του 3% στις διεθνείς αγορές (μετά περιορίστηκε κάπως, όπως άρχισαν να έρχονται πληροφορίες σε σχέση με τα ακριβή γεγονότα) και τα χρηματιστήρια της Ασίας, που ήταν ανοικτά εκείνη την ώρα, παρουσίασαν πτώση. Αυτό καταδεικνύει το πόσο εύθραυστες είναι πλέον οι ισορροπίες στην περιοχή, αλλά και στην παγκόσμια οικονομία.

Μια γενικευμένη περιφερειακή σύρραξη θα έχει πολλές σημαντικές οικονομικές, πέραν των άλλων, συνέπειες οι οποίες δε μπορούν να προβλεφθούν. Είναι γι' αυτό τον λόγο που ΗΠΑ και άλλες χώρες προσπάθησαν και προσπαθούν, να πείσουν το Ισραήλ να μην προχωρήσει σε γενικευμένη απάντηση προς το Ιράν.

Αύξηση των τιμών του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές θα ανατροφοδοτήσει τις πληθωριστικές πιέσεις, σε μια περίοδο που τα στατικά στοιχεία καταδείκνυαν μείωσή του. Αυτό ενδεχομένως να οδηγήσει τις κεντρικές τράπεζες σε αναβολή των αποφάσεών τους, για μείωση των επιτοκίων. Ήδη στις ΗΠΑ φαίνεται να υπάρχουν δηλώσεις ότι οι αποφάσεις ενδεχομένως να μετατεθούν προς το τέλος του έτους, αρχές του επόμενου.

Οπότε ενδεχομένως να δούμε μια περίοδο στασιμότητας του πληθωρισμού, με αυξημένα επιτόκια, κάτι που θα επηρεάσει την επιχειρηματική δραστηριότητα και την καθημερινότητα των πολιτών. Το πόσο θα επηρεαστεί κάθε χώρα θα εξαρτηθεί για παράδειγμα από την εξάρτησή της στο πετρέλαιο και άλλα παρόμοια αγαθά.

Η Κύπρος για παράδειγμα, θα είναι από τις χώρες που θα επηρεαστούν από ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ενώ τα πράγματα μπορεί να γίνουν δυσκολότερα αν η αύξηση των τιμών συμπαρασύρει και άλλα υλικά/αγαθά, όπως το αλουμίνιο και το σίδηρο (η Κύπρος ως νησί εισάγει την πλειοψηφία τέτοιων προϊόντων/υλικών).

Γενικότερα η διατήρηση ενός κλίματος αβεβαιότητας επηρεάζει σημαντικά την επενδυτική και επιχειρηματική δραστηριότητα. Πολλές επενδύσεις ενδεχομένως να αναβληθούν λόγω αξιολόγησης του ρίσκου, της συγκεκριμένης περιοχής, αλλά και ευρύτερα. Αυτό σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος χρηματοδότησης, λόγω των υψηλών επιτοκίων, αναμένεται να οδηγήσουν σε επιβράδυνση των οικονομιών.

Ένας άλλος παράγοντας που καταγράφεται και σε πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου είναι οι πολλές εκλογικές διαδικασίες που υπάρχουν αυτό το έτος σε πολλές χώρες με αυτή στις ΗΠΑ να είναι η κυριότερη. Ενδεχόμενες αλλαγές σε πολιτικές που επηρεάζουν τις οικονομίες μπορούν να δράσουν αρνητικά αλλά και θετικά. Οπότε τα αποτελέσματα τέτοιων διαδικασιών θα έχουν ιδιαίτερη σημασία για το διεθνές πολιτικό και οικονομικό σκηνικό.

Χαρακτηριστικό της έντονης αβεβαιότητας που επικρατεί είναι η μεγάλη αύξηση στην τιμή του χρυσού. Ο χρυσός ανέκαθεν αποτελεί το ασφαλές καταφύγιο για τους επενδυτές σε περιόδους αβεβαιότητας και το μέσο διατήρησης του πλούτου. Μπορεί οι αποδόσεις να μην είναι τόσο μεγάλες όσο άλλα μέσα αυξημένου κινδύνου, αλλά αποτελεί μια σταθερή αξία.

Πέραν της αυξημένης ζήτησης που παρατηρείται για το συγκεκριμένο πολύτιμο μέταλλο, η τιμή του φαίνεται να αυξάνεται και λόγω του περιορισμού της προσφοράς. Εταιρείες εξόρυξης χρυσού περιόρισαν τις δραστηριότητές τους, λόγω του αυξημένου κόστους εξόρυξης, συνεπακόλουθου της αύξησης στο ενεργειακό κόστος (και περιορισμού του περιθωρίου κέρδους).