Άρωμα Γιουσουρούμ

Πάω στοίχημα ότι ουκ ολίγοι ενόψει τριημέρων ή διακοπών θα πάρουν το αεροπλάνο και θα… « ανηφορίσουν» με κατεύθυνση την Αθήνα. Δεν θα έχουν άδικο. Είναι σίγουρο ότι μια μεγαλούπολη τεσσάρων εκατομμυρίων κατοίκων μπορεί να κάνει ενδιαφέρουσες προτάσεις και είναι φυσικό να θέλουμε να είμαστε και εμείς εκεί. Αυτά όμως θα τα ανακαλύψουμε και θα σας τα μεταφέρουμε. Για την ώρα θα σας μιλήσουμε για κάτι που κινείται όμως σε άλλο μήκος κύματος. Το Γιουσουρούμ την αγορά παλαιών αντικειμένων της Αθήνας. Για πολλούς, η καρδιά της πρωτεύουσας χτυπάει στο Σύνταγμα ή τα Εξάρχεια. Για άλλους, στις γειτονιές όπως το Παγκράτι ή τα Πετράλωνα.

Η αλήθεια όμως είναι πως όποιος πράγματι επιθυμεί να νιώσει το γνήσιο παλμό αυτής της πόλης, δεν έχει παρά να επισκεφθεί μία και μόνο «γωνιά» του αθηναϊκού κέντρου, το Μοναστηράκι. Εκεί που συνυπάρχουν αρμονικά όλες οι ξεχασμένες από το πέρασμα του χρόνου ιστορίες, οι εποχές, οι διαφορετικές γλώσσες, θρησκειες, κουλτούρες, νοοτροπίες αλλά και οι «ανακατεμένοι» πολιτισμοί, που τους ενώνει, όμως η ανάγκη του εμπορίου.

Αυτή η πλατεία των λίγων τετραγωνικών μέτρων συνιστά σημείο αναφοράς και τόπος συνάντησης εκατομμυρίων επισκεπτών και τουριστών κάθε χρόνο, που αγαπούν να κάνουν τη βόλτα τους στα αναρίθμητα μικρά καταστήματα και στους πάγκους των μικροπωλητών της. Από αυτούς «αναδύεται» ολόκληρη η ιστορία, γραφικότητα και το άρωμα της παλιάς Αθήνας, εμπλουτισμένης με τα σύγχρονα πλέον αστικά χαρακτηριστικά. Κάθε Κυριακή μάλιστα, η κίνηση και οι ρυθμοί κορυφώνονται ακόμα όταν στήνεται εδώ η μεγάλη υπαίθρια αγορά ή αλλιώς το «Γιουσουρούμ».

Για την ιστορία η λέξη «Γιουσουρούμ» (=υπαίθρια αγορά μεταχειρισμένων ειδών) προέκυψε από το επώνυμο του παλαιοπώλη Ηλία Γιουσουρούμ (απόγονου του -επίσης εμπόρου- Νώε Γιουσουρούμ), με καταγωγή από την Σμύρνη ο οποίος ίδρυσε τα πρώτα παλαιοπωλεία στο Μοναστηράκι κατά τα τέλη του 19ου αιώνα. Τον «πυρήνα», αυτής της συνοικίας αποτελεί μια από τις πιο παλιές και ιστορικές πλατείες του κέντρου της Αθήνας, η πλατεία Αβησσυνίας, μεταξύ των οδών Ερμού, Ηφαίστου (ίσος ο όποιο χιλιοπερπατημένος δρόμος της ευρύτερης περιοχής το!) Και Αγίου Φιλίππου. Όσο για το όνομα αυτής της πλατείας, εδώ φαίνεται πως επικρατούν 2 εκδοχές. Η μία υποστηρίζει πως οφείλεται στους Αβησσυνούς (έτσι αποκαλούνταν τον 19ο αιώνα οι Αιθίοπες) που κατοικούσαν στη γύρω περιοχή. Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, η πλατεία φέρεται να ονομάστηκε έτσι λόγω της ανθρωπιστικής βοήθειας του Αιθίοπα αντιβασιλέα, που μοιράστηκε στους πρόσφυγες της πλατείας μετά τη μικρασιατική καταστροφή το 1922. Εδώ, από τις αρχές κιόλας του 19ο αιώνα, άρχισε να χτυπά η καρδιά μιας υπαίθριας αγοράς καταστημάτων και παλαιοπωλείων, που στέκουν περήφανα το ένα δίπλα στο άλλο, γνωστής πλέον ως Γιουσουρούμ της Αθήνας. Γιατί όμως ονομάστηκε έτσι;

Ο εβραίος Ηλίας Γιουσουρούμ (το όνομά του σημαίνει «άνθρωπος του θεού») υπήρξε ιδιοκτήτης του πρώτου παλαιοπωλείου της πόλης ενώ διετέλεσε και πρόεδρος του κλάδου κατά τα τέλη του 19ο αιώνα, ακόμα όταν η αγορά των παλαιοπωλών μεταφέρθηκε στο μοναστηράκι. Ως τότε υπήρχαν μαγαζάκια τεχνιτών, τα γνωστά και ως «Μαγγανάδικα».

Σύμφωνα με τους εμπόρους της περιοχής, ο Γιουσουρούμ εγκαταστάθηκε στην πλατεία Αβησσυνίας κατά το 1863, σε ένα αρχοντικό που, μάλιστα, διασώζεται ακόμη. Μια Κυριακή, γυρίζοντας μούσκεμα στο σπίτι του μετά από μια ξαφνική μπόρα που τον έπιασε στο δρόμο, άπλωσε τα ρούχα του μπροστά από το σπίτι για να στεγνώσουν, κάτι που δημιούργησε στους περαστικούς την απορία αν τα ρούχα αυτά ήταν για πούλημα. Καθώς το ενδιαφέρον γινόταν όλο και μεγαλύτερο, ο Γιουσουρούμ σκέφτηκε να αρχίσει να μαζεύει διάφορα ρούχα και κάθε Κυριακή να τα πουλάει. Με το απαράμιλλο ήθος του, την επαγγελματική του συνέπεια και έχοντας κατακτήσει πια μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά των ανθρώπων της περιοχής, ο Ηλίας κατάφερε να καθιερώσει από το 1910 το κυριακάτικο παζάρι στη γειτονιά, το οποίο μοιραία πήρε και το όνομά του, ονομασία που έχει «επιζήσει» μέχρι και σήμερα.

Καθώς τα χρόνια περνούσαν και μετά και τη μικρασιατική καταστροφή, αρκετοί πρόσφυγες, που αναζητήσουν δουλειά, έγιναν πλανόδιοι παλιατζήδες και γυρνούσα στις γειτονιές συγκεντρώνοντας παλιά αντικείμενα έπιπλα ή ρούχα ακόμα για να τα μεταπωλήσουν στους καταστηματάρχες της περιοχής. Με την αλλαγή, δε, του αστικού τρόπου ζωής, πολλές κατοικίες γκρεμίστηκαν και οι Αθηναίοι διέμεναν πια σε διαμερίσματα πολυκατοικιών, με αποτέλεσμα πολλά παλιά έπιπλα και χρηστικά αντικείμενα να θεωρούνται περιττά και να καταλήγουν στην πλατεία Αβησσυνίας. Σήμερα είναι Κυριακή από τότε προσφέρουμε στον εαυτό μας-το πολύχρωμο παζάρι που έχει στηθεί από νωρίς το πρωί έξω το παλαιοπωλεία και τις αντικερί της πλατείας, με τους δεκάδες μικροπωλητές να πλημμυρίζουν το χώρο με φωνές, προκαλώντας τους περαστικούς να αγοράσουν ότι λογής παλιό, καινούργιο ή μεταχειρισμένο αντικείμενο μπορεί κανείς να φανταστεί!

Όπως λένε, άλλωστε, και οι στίχοι του τραγουδιού «Γιουσουρούμ», του Νικόλα Άσιμου «ξεπουλήσαμε τη φαντασία μας, για ένα κουστούμ… για ένα κουστούμι». Περπατώντας στην πλατεία Αβησσυνίας και στους γύρο δρόμους αντικρίζουμε μια άκρως εντυπωσιακή γκάμα προϊόντων, πράγματα που δεν πιστεύαμε καν πως υπήρχαν ή πως κάποιος θα πουλούσε, πράγματα για πολλούς ανεπιθύμητα αλλά για πολλούς άλλους άκρως επιθυμητά. Εδώ βρίσκουμε έπιπλα, αντίκες ή και κομμάτια αυτών, παλιά βιβλία και περιοδικά, μοντέρνα και vintage ρούχα, μπλουζάκια συγκροτημάτων, παπούτσια, χειροποίητες δερμάτινες τσάντες και σανδάλια, κοσμήματα ακόμα μουσικά όργανα, δίσκους βινυλίου,cd και γραμμόφωνα, πίνακες ζωγραφικής, στολίδιακαι αναμνηστικά, σημαίες, χάντρες, τουριστικά είδη, συλλογές χαρτονομισμάτων, διαφόρων ειδών παιχνίδια, ψιλολόγια, χάντρες αυτοκινητάκια μινιατούρες και τόσα ακόμα αντικείμενα σε χαμηλή τιμήαλλά και άλλα ανεκτίμητης αξίας, ακριβώς γιατί είναι «φορτωμένα» με την αίγλη του παρελθόντος.

Ο κόσμος περνάει, τα χαζεύει, ψάχνει, καταλήγει σε αυτό που του αρέσει και παζαρεύει τις τιμές των αγαθών, όπως, φυσικά, γινόταν πάντοτε στο Γιουσουρούμ. Γιατί – κακά τα ψέματα- Μπορεί να έχουν περάσει αρκετά χρόνια αλλά η περιοχή μοιάζει να παραμένει (στο μεγαλύτερο ποσοστό της) ένα από τα ελάχιστα μέρη στην Αθήνα που όλα γίνονται όπως δεκαετίες πριν!

Ειδικά την περίοδο των γιορτών η γοητευτική αύρα της περιοχής είναι κάτι που πρέπει να το ζήσετε και θα σας μείνει αξέχαστο. Και επειδή η βόλτα μπορεί να σας ανοίξει την όρεξη μέσα στην πλατεία υπάρχει μια cult ταβέρνα. Και μόνο για αυτό αξίζει η επίσκεψη όπως αξίζει και για την πλατεία Μοναστηρακίου, την οδό Αθηνάς και τις γύρω περιοχές για τις ταβέρνες.