Πιθανοί τόποι ταφής στο Μπογάζι Κερύνειας

Μετά από μια πολιτιστική εκδήλωση στην οποία συμμετείχα πριν από μερικές βδομάδες, μια ηλικιωμένη κυρία με πλησίασε. «Ήθελα να μιλήσω μαζί σας πρόσωπο με πρόσωπο εδώ και καιρό». «Σύμφωνα με αυτά που άκουσα, υπήρχαν κάποιοι 'αγνοούμενοι' Ελληνοκύπριοι από το Δίκωμο και τους έθαψαν κάπου στην περιοχή του Μπογαζιού Κερύνειας, στον δρόμο από τη Λευκωσία προς την Κερύνεια». «Πού θα μπορούσε να είναι;», τη ρωτώ. «Είναι μια τεράστια περιοχή. Στον δρόμο από Λευκωσία προς Κερύνεια, όταν είσαι στην περιοχή του Μπογαζιού, πρέπει να κοιτάξεις προς τα δεξιά. Εκεί, υπάρχει ένα πολύ μικρό δάσος, τα δέντρα δεν έχουν μεγαλώσει τόσο πολύ. Εκεί είχαν θάψει κάποιους 'αγνοούμενους' Ελληνοκύπριους από το Δίκωμο που είχαν σκοτώσει - το άκουσα αυτό όταν το συζητούσαν. Κοντά σε αυτό το μικρό δάσος, πιο κάτω σε ένα είδος κοιλάδας υπάρχουν κάποια σπίτια».

Ευχαριστώ αυτή την αναγνώστριά μου που δεν την είχα ξαναδεί και φεύγοντας μου λέει ότι δεν πρέπει να την εμπλέξω περισσότερο. «Φυσικά», της λέω. «Αλλιώς δεν θα παίρναμε πληροφορίες από κανέναν αν λέγαμε τα ονόματα αυτών που μας βοηθούν».

Άποψη από το στρατιωτικό νεκροταφείο στο Μπογάζι Κερύνειας.

Η περιοχή βόρεια του Yayla Bar

Τηλεφωνώ σε έναν άλλο αναγνώστη από την περιοχή του Μπογαζιού Κερύνειας που με βοηθά όλα αυτά τα χρόνια. Με τη βοήθειά του είχαμε βρει τους τόπους ταφής πολλών «αγνοούμενων» Ελληνοκυπρίων από τις περιοχές Κιομουρτζού και Μπογάζι. Σέβομαι πολύ αυτά που μου λέει. «Αναρωτιέμαι αν η περιοχή που αναφέρει η αναγνώστριά σας είναι βόρεια του Yayla Bar. Υπάρχει μια περιοχή στο βόρειο τμήμα του Yayla Bar και είχα ακούσει ότι κάποιοι 'αγνοούμενοι' είχαν θαφτεί εκεί. Η περιοχή αυτή δεν είναι στρατιωτική περιοχή, είναι χωράφια. Είχα επίσης ακούσει ότι κάποιοι 'αγνοούμενοι' είχαν θαφτεί στο στρατιωτικό νεκροταφείο στο Μπογάζι της Κερύνειας. Ένας από τους χειριστές μπουλντόζας μου είχε πει ότι είχαν θάψει κάποιους εκεί. Είπε ότι, μόλις μπαίνεις στο νεκροταφείο στο Μπογάζι, μετά την είσοδο, είχαν θάψει κάποιους αγνοούμενους στην αριστερή πλευρά. Φυσικά, δεν ξέρω αν η περιοχή αυτή μπορεί να εκσκαφτεί ή όχι, αλλά θα πρέπει να διερευνηθεί».

Η είσοδος του στρατιωτικού νεκροταφείου στο Μπογάζι.

Από διάφορες χρονιές

Το 2010, κάποιοι από τους αναγνώστες μου είχαν δώσει πληροφορίες για πιθανούς τόπους ταφής στη στρατιωτική περιοχή του Μπογαζιού Κερύνειας και το 2016, ένας από τους αναγνώστες μου μας είχε δείξει αυτή την περιοχή (από έξω από τη στρατιωτική περιοχή αφού δεν μπορούσαμε να μπούμε μέσα ή να βγάλουμε φωτογραφίες, επομένως ήταν περίπου εκεί που πίστευε ότι βρισκόταν αυτός ο πιθανός τόπος ταφής). Στη συνέχεια η Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων πήρε «άδεια» για να μπει στη στρατιωτική περιοχή μαζί με τον αναγνώστη μου στις 5 Σεπτεμβρίου 2016 και εκείνος τους έδειξε τον πιθανό τόπο ταφής. Ο αναγνώστης μου είχε πάει στη στρατιωτική περιοχή του Μπογαζιού Κερύνειας μαζί με τον Ξενοφώντα Καλλή που ήταν ο βοηθός του Ελληνοκύπριου μέλους της ΔΕΑ και ο οποίος απεβίωσε πέρσι (ας αναπαυθεί εν ειρήνη), τον Murat Soysal που ήταν ο ομόλογός του και με τον Okan Oktay που ήταν υπεύθυνος για τις εκσκαφές εκείνη την περίοδο. Ο Murat Soysal δεν είναι πια εδώ και ο Okan έχει συνταξιοδοτηθεί πριν λίγους μήνες. Επειδή ως δημοσιογράφος δεν έχω εισέλθει ποτέ σε καμία στρατιωτική περιοχή σε όλη τη διάρκεια των ερευνών μου, αφού αυτό δεν είναι δυνατόν, δεν μπόρεσα να συνοδεύσω τον αναγνώστη μου, αλλά αυτό δεν έχει σημασία, αφού αυτό που είχε σημασία ήταν να δείξει ο αναγνώστης μου τον πιθανό τόπο ταφής στους αξιωματούχους της ΔΕΑ.

Πληροφορίες από το 2010

Πριν από 14 χρόνια, στις 30 Μαΐου 2010, είχα γράψει για έναν πιθανό τόπο ταφής στην περιοχή Μπογάζι της Κερύνειας. Σύμφωνα με τις πληροφορίες από έναν αναγνώστη μου, 14 Ελληνοκύπριοι είχαν θαφτεί έξω από τους τοίχους του στρατιωτικού νεκροταφείου. Είχαμε πάει στο Yayla Bar μαζί με τον Ughur Umar που ήταν ο βοηθός του Τουρκοκύπριου μέλους της ΔΕΑ (απεβίωσε), με τον Ξενοφώντα Καλλή που ήταν ο ομόλογός του (απεβίωσε) και με τον Okan Oktay (ο οποίος αφυπηρέτησε τώρα από τη ΔΕΑ). Όταν έφερα σε επαφή τον αναγνώστη μου με τον Ughur Umar, τον Καλλή και τον Okan Oktay, αυτός τους είχε πει για αυτά που ήξερε. Μια πολύ βροχερή νύχτα κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας το 1978-79, είχε γλιστρήσει από ένα ορεινό μέρος προς τα κάτω και έπεσε σε μια τρύπα. Ήταν σκοτάδι και είχε πέσει σε αυτό τον λάκκο και βγήκε έξω και πήγε στο στρατιωτικό του πόστο. Το επόμενο πρωί όταν το είπε αυτό στον επιστάτη του στρατιωτικού νεκροταφείου, ο ηλικιωμένος του είχε πει ότι «έπεσε στην τρύπα όπου είχαν θαφτεί κάποιοι Ελληνοκύπριοι.». Ο γέρος έλεγε σε αυτόν και σε άλλους νέους που υπηρετούσαν τη στρατιωτική τους θητεία για το πώς είχαν μεταφέρει εκεί με φορτηγά κάποιους Ελληνοκύπριους και τους είχαν θάψει. Ο ηλικιωμένος συμμετείχε σε αυτές τις ταφές και καθώς έθαβαν τους Τούρκους στρατιώτες και τους Τουρκοκύπριους στρατιώτες στο νεκροταφείο, μια φορά είχαν παρατηρήσει έναν Ελληνοκύπριο που είχε έναν σταυρό στον λαιμό του. Σύμφωνα με τον αναγνώστη μου οι «αγνοούμενοι» Ελληνοκύπριοι είχαν θαφτεί έξω από τον τοίχο του στρατιωτικού νεκροταφείου.

Χρειάστηκαν έξι χρόνια για να πάρει η ΔΕΑ «άδεια» από τις στρατιωτικές αρχές για να πάρει τον αναγνώστη μου να δείξει τον πιθανό τόπο ταφής για τον οποίο μας είχε πει το 2010. Πήγε μαζί με τη ΔΕΑ και τους έδειξε την περιοχή όπου ήταν η τρύπα στην οποία είχε πέσει. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια των εκσκαφών της ΔΕΑ στη στρατιωτική περιοχή, βρήκαν κάποια οστά σε μια σακούλα -προφανώς τα μάζεψαν και τα έβαλαν σε μια σακούλα- και αυτά τα οστά ταυτοποιήθηκαν και επιστράφηκαν στους συγγενείς των «αγνοούμενων» Ελληνοκυπρίων για να ταφούν.

Ένας από αυτούς που ταυτοποιήθηκαν και τάφηκαν το 2019 ήταν ο Σαββάκης Σάββα του οποίου η μητέρα είχε πεθάνει τρεις μήνες πριν την κηδεία του και έτσι δεν κατάφερε να δει την επιστροφή του γιου της στην οικογένεια μέσα σε ένα μικρό φέρετρο. Ο Σαββάκης Σάββα ήταν ένα νεαρό αγόρι 19 ετών που υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία. Ας αναπαυθεί εν ειρήνη.

Ένα «αγνοούμενο παιδί» στο Μπογάζι

Ένας από αυτούς τους «αγνοούμενους» Ελληνοκύπριους που θάφτηκαν στο Μπογάζι ήταν ένα παιδί - οι αναγνώστες μου έλεγαν για το άτομο που το είχε θάψει. Πήγα και τον συνάντησα και μου είπε ότι είχαν φέρει ένα παιδί τυλιγμένο σε μια κουβέρτα που είχε πεθάνει στο αυτοσχέδιο νοσοκομείο στο Δίκωμο το 1974 και το είχε θάψει στην άκρη του στρατιωτικού νεκροταφείου στο Μπογάζι. Είχε αποτυπώσει στο μυαλό του αυτό το μέρος όπου είχε ένα δέντρο, αλλά το δέντρο είχε εξαφανιστεί και το νεκροταφείο είχε αλλάξει δραματικά. Η Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων έκανε κάποιες εκσκαφές εκεί, αλλά δεν βρήκε τίποτα.

Όταν χτίζονταν οι εξωτερικοί τοίχοι του νεκροταφείου, κάποιοι άνθρωποι που εργάζονταν εκεί βρήκαν τα οστά ενός παιδιού. Μίλησα με κάποιους αναγνώστες και μου είπαν τις λεπτομέρειες και το μοιράστηκα αυτό με τη ΔΕΑ πριν από χρόνια.

Ένας άλλος Ελληνοκύπριος «αγνοούμενος» που θα μπορούσε να είναι θαμμένος στο στρατιωτικό νεκροταφείο στο Μπογάζι ήταν ένας Ελληνοκύπριος που σκοτώθηκε στον πόλεμο το 1974 στο Πιλέρι ή γύρω από αυτό. Θάφτηκε σε έναν τάφο χωρίς σήμανση στο νεκροταφείο. Είχα δημοσιεύσει μαρτυρίες για αυτή την ταφή πριν από πολλά χρόνια. Είμαι πολύ ευγνώμων στους αναγνώστες μου που μοιράζονται αυτά που γνωρίζουν και που έρχονται για να δείξουν πιθανούς τόπους ταφής. Ευχαριστώ επίσης τους λειτουργούς της ΔΕΑ που εξασφάλισαν άδειες για να εισέλθουν οι αναγνώστες μου σε στρατιωτικές περιοχές για να δείξουν πιθανούς τόπους ταφής. Ας ελπίσουμε ότι τα οστά περισσότερων «αγνοουμένων» θα βρεθούν στο Μπογάζι της Κερύνειας.

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99966518