Παραμένει ισχυρή η ικανότητα των κρατών μελών να στηρίξουν την ΕΕ - Αξιολόγηση ΑΑΑ από τον οίκο Morningstar DBRS

Ο οίκος αξιολόγησης DBRS Ratings GmbH (Morningstar DBRS) επιβεβαίωσε τη μακροπρόθεσμη αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ΑΑΑ και τη βραχυπρόθεσμη αξιολόγηση της ΕΕ σε R-1 (υψηλή), με σταθερή τάση και στις δύο αξιολογήσεις.

Σε ανακοίνωσή του, ο καναδικός οίκος αναφέρει ότι η σταθερή τάση αντανακλά την άποψη του οίκου ότι η δέσμευση και η ικανότητα των κρατών μελών να στηρίξουν την Ένωση αναμένεται να παραμείνει ισχυρή, παρά την αύξηση του χρέους και τους γεωπολιτικούς κινδύνους. Η προβλεπόμενη ουσιαστική αύξηση του χρέους της ΕΕ σε σχεδόν €1 τρισ., κυρίως ως αποτέλεσμα του προσωρινού μέσου Next Generation EU, θα δημιουργήσει πιθανότατα υψηλό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους στο μέλλον, σημειώνει. Ωστόσο, η αύξηση του δημοσιονομικού περιθωρίου, η υποχρέωση των κρατών μελών να χρηματοδοτούν τα συμφωνηθέντα επίπεδα δαπανών, το σύστημα ιδίων πόρων της ΕΕ και οι αποπληρωμές χρέους από τα μέλη που πήραν τα δάνεια, θα πρέπει να επιτρέψουν στην Ένωση να αποπληρώσει άνετα το χρέος της.

Ο οίκος αναφέρει ότι η πιστοληπτική αξιολόγηση της ΕΕ θα μπορούσε να υποβαθμιστεί μετά από σημαντική επιδείνωση της πιστοληπτικής ικανότητας ενός βασικού μέλους της, ιδίως εάν αυτό αντανακλά σημαντική εξασθένηση της συνοχής των βασικών κρατών μελών ή της ισχύος της πολιτικής δέσμευσής τους στην ΕΕ ή αν αυξηθεί το αντιευρωπαϊκό κλίμα, λόγω έλλειψης συνοχής που τελικά θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση του κινδύνου διάλυσης της ΕΕ ή, αν και απίθανο, όπως σημειώνει ο DBRS, λόγω της σταθερής τάσης της, υποβαθμιστεί η οικονομία της Γερμανίας, που βρίσκεται επίσης στο ΑΑΑ, σταθερό.

Εξαιτίας της χρηματοδότησης του προγράμματος Next Generation EU, το χρέος της ΕΕ αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς, αλλά η Morningstar DBRS βλέπει θετικά το μεγαλύτερο δημοσιονομικό περιθώριο μαζί με τη δέσμευση των κρατών μελών να εισαγάγουν νέους ίδιους πόρους της ΕΕ για την αποπληρωμή του χρέους. Το χρέος της ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί στο μέγιστο, σχεδόν €1 τρισ. έως το 2026 από περίπου €458 δισ. ευρώ (2,7% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος της ΕΕ των 27) το 2023. Το συνολικό χρέος του Next Generation EU θα χρηματοδοτήσει τόσο τις επιχορηγήσεις όσο και άλλους μη επιστρεπτέους πόρους ύψους €421,1 δισ. και τα δάνεια του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) ύψους €292,6 δισ., τα οποία θα αποπληρωθούν από αυτούς που θα τα πάρουν. Επιπλέον, η αύξηση του ανώτατου ορίου των ιδίων πόρων της ΕΕ σε 2% από 1,2% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος της ΕΕ, παρέχει στην ΕΕ σημαντικό δημοσιονομικό περιθώριο για την εκπλήρωση των ετήσιων χρηματοδοτικών της υποχρεώσεων, σημειώνει.

Επιπλέον, αναφέρει ότι οι τρέχουσες προκλήσεις που απορρέουν από τη σύγκρουση στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων και της τρέχουσας ενεργειακής μετάβασης, καθώς και η πρόσφατη αύξηση του αριθμού των προσφύγων αποτέλεσαν άλλη μια δοκιμασία για τη συνοχή μεταξύ των κρατών μελών. Οι σχετικές οικονομικές αντιξοότητες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε διεύρυνση των οικονομικών αποκλίσεων μεταξύ των κρατών μελών, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μείωση της συνοχής εάν δεν αντιμετωπιστούν συλλογικά, υπογραμμίζει ο οίκος. Ωστόσο, αν και η αβεβαιότητα σχετικά με την εξέλιξη της σύγκρουσης παραμένει υψηλή, η συνοχή των κρατών μελών αναμένεται να παραμείνει ισχυρή και να μην υπονομεύσει την υποστήριξη προς την Ένωση, σημειώνει.

Ακόμα, ο καναδικός οίκος αναφέρει ότι οι γεωπολιτικές εντάσεις στη Μέση Ανατολή θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν άλλη μια δοκιμασία για την Ένωση, ιδίως αν υπάρξει κλιμάκωση σε μια ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση. Παρά τις αποκλίνουσες απόψεις ορισμένων κρατών μελών, η αντίδραση της ΕΕ είναι επίσης ενιαία.

Παρόμοια, η ΕΕ κατέληξε σε κοινή συμφωνία για ένα νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης και για ένα σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο ενόψει των επερχόμενων εκλογών της ΕΕ τον Ιούνιο του 2024. Η σημασία αυτών των συμφωνιών θα παίξει ρόλο στις εκλογές μαζί με άλλες συζητήσεις, όπως η διεύρυνση της ΕΕ, η έκκληση για αύξηση των αμυντικών προϋπολογισμών, η συνέχιση πολιτικών φιλικών προς το κλίμα ή η μείωση της οικονομικής εξάρτησής της από τρίτες χώρες και όλα αυτά σε μια εποχή όπου ο ρόλος της διπλωματίας της ΕΕ φαίνεται να είναι κρίσιμος για το γεωπολιτικό τοπίο. Η Morningstar DBRS δεν αναμένει έντονη αλλαγή στη χάραξη πολιτικής στην ΕΕ μετά τις εκλογές, ούτε μείωση στη συνοχή μεταξύ των μελών, αν και η σειρά των προτεραιοτήτων θα μπορούσε να τροποποιηθεί ελαφρώς.

Η μελλοντική ενσωμάτωση και συνοχή στην ΕΕ θα εξαρτηθεί πιθανότατα και από την επιτυχία του προγράμματος NGEU, σημειώνει ο οίκος, αναφέροντας, ωστόσο, ότι η υλοποίησή του εμφανίζεται αργή με περίπου 18% των συνολικών ορόσημων και στόχων να έχουν εκπληρωθεί μέχρι στιγμής. Η επιτυχία του θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα των κρατών μελών να εφαρμόσουν και να υλοποιήσουν τα δικά τους εθνικά σχέδια που αποτελούνται από επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις.

Το χαρτοφυλάκιο πιστωτικού κινδύνου της ΕΕ αποδυναμώνεται λόγω της αυξημένης έκθεσης στην Ουκρανία και την Ιταλία, αναφέρει. Ωστόσο, αυτό μετριάζεται εν μέρει από ένα πιο διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο σε σχέση με το παρελθόν και η πιστωτική ποιότητα ορισμένων μελών βελτιώνεται, όπως αποδεικνύεται από την περσινή αναβάθμιση της Πορτογαλίας (με αξιολόγηση Α, σταθερή) ή την πρόσφατη αλλαγή τάσης για την Ιρλανδία (με αξιολόγηση ΑΑ (χαμηλή), θετική). Η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ιρλανδία θα είναι πιθανότατα οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι τόσο των προγραμμάτων NGEU και SURE όσο και του παλαιού προγράμματος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης (EFSM).

Όπως αναφέρει, στο τέλος Φεβρουαρίου 2024, το σύνολο των εκκρεμών δανείων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος Euratom, αυξήθηκε απότομα σε €255 δισ. έναντι €51,9 δισ. στο τέλος του 2019. Μέχρι στιγμής, η μεγάλη αύξηση αποδίδεται στην εισαγωγή του προγράμματος SURE, που ανέρχεται σε €98,4 δισ. σε εκκρεμή δάνεια, και στις προοδευτικές εκταμιεύσεις δανείων του ΣΑΑ του NGEU, που ανέρχονται σε €80,2 δισ. Το υπόλοιπο δανειακό χαρτοφυλάκιο περιλαμβάνει κυρίως δάνεια ύψους €42,8 δισ. προς την Πορτογαλία και την Ιρλανδία στο πλαίσιο του προγράμματος EFSM.