«Κρίση αντιπροσώπευσης: Η ώρα των ενεργών πολιτών» της Ρένας Χόπλαρου

Υπάρχει ένα παράδοξο: Παρά το γεγονός ότι οι πολίτες έχουμε σήμερα μεγαλύτερη πληροφόρηση από οποιαδήποτε άλλη εποχή και παρά το γεγονός ότι οι κυβερνώντες είναι εκτεθειμένοι στη δημόσια θέα και στη δημόσια κριτική σε πολύ μεγαλύτερη ένταση στις μέρες μας, βιώνουμε σήμερα μια σημαντική κρίση αντιπροσώπευσης. Νιώθουμε πιο αποξενωμένοι από την πολιτική και τις πολιτικές ηγεσίες των παραδοσιακών κομμάτων σε σχέση με το παρελθόν. Νιώθουμε ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται πέρα από τη σφαίρα της δικής μας επιρροής, εις βάρος του συλλογικού συμφέροντος. Τόσο οι έρευνες κοινής γνώμης, όσο και η καθημερινή μας εμπειρία από συζητήσεις δείχνουν ότι υπάρχει απαισιοδοξία, θυμός και βαθιά έλλειψη εμπιστοσύνης.

Αυτή η συσσωρευμένη ένταση έχει δυνητικά και τη θετική της πλευρά: θα μπορούσε ίσως να γίνει παράγοντας ανανέωσης, καταλύτης αλλαγών. Έχει όμως και την αρνητική της: θα μπορούσε να οδηγήσει και σε μια έξαρση δημαγωγικού λαϊκισμού. Δείτε τι έγινε στις ΗΠΑ που ο Τραμπ αφουγκράστηκε τις βάσιμες ανησυχίες ενός μέρους του πληθυσμού και έδωσε όλες τις λάθος απαντήσεις. Πιο κοντά μας, στην Ελλάδα, ο Αλέξης Τσίπρας υποσχόταν ότι θα έσκιζε το μνημόνιο με ένα άρθρο. Τελικά, όχι μόνο το υπέγραψε, αλλά και χρέωσε τους Έλληνες πολίτες 90 δις έξτρα (κόστος της «περήφανης» διαπραγμάτευσης για τους πρώτους 7 μήνες της διακυβέρνησής του).

Οι κρίσεις έρχονται στην Κύπρο με διαφορά φάσης περίπου δέκα ετών από τις υπόλοιπες δυτικές χώρες. Έχω την αίσθηση και η Κύπρος μπαίνει, με τις δικές της ιδιαιτερότητες, σε μια περίοδο κρίσης αντιπροσώπευσης όπως και ο υπόλοιπος δυτικός κόσμος. Στην πορεία προς τις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου, μια πλειάδα μικρών κομμάτων έρχεται στο προσκήνιο και παίρνει θέση δίπλα σε παλαιότερους και μεγαλύτερους πολιτικούς σχηματισμούς.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν ο πολυκερματισμός του κομματικού συστήματος αντιπροσώπευσης ήρθε για μείνει -μπορεί να μην εξαφανίσει τα παραδοσιακά, μεγαλύτερα κόμματα, αλλά να συνταχθεί πλάι τους έλκοντας διαρκώς από τη δεξαμενή των ψηφοφόρων τους- ή αποτελεί ένα στάδιο εξέλιξης, μια περίοδο «ανωμαλίας» πριν την επόμενη περίοδο ισορροπίας. Για την ώρα, η αναντιστοιχία μεταξύ κοινωνικής δομής και πολιτικής εκπροσώπησης λειτουργεί σαν μεγεθυντικός φακός πάνω από μια Αριστερά με «εμμονή» στους «μαζικούς αγώνες» του προηγούμενου αιώνα και μια Δεξιά σε σύγχυση, με αντικρουόμενα μηνύματα που δεν εννοεί να καταλάβει ότι η πανίδα στον κήπο του γείτονα πάντα θα επηρεάζει τον κήπο του νοικοκύρη, όσο όμορφα κι εάν στήνεται μπροστά στον φακό για τις οικογενειακές φωτογραφίες.

Τι να κάνουμε; Το καλύτερο όπλο απέναντι σε κάθε κρίση, είτε αυτή αφορά την πανδημία, είτε την οικονομία, είτε τη διαφθορά ή το Κυπριακό είναι ο ενημερωμένος και ενεργός πολίτης. Η Δημοκρατία θέλει ενεργούς, σκεπτόμενους, καλά ενημερωμένους πολίτες οι οποίοι θα στέκουν αντίβαρο απέναντι στην αυθαιρεσία της κρατικής εξουσίας. Δεν θέλουμε προπηλακισμούς, ύβρεις, αναπαραγωγή fake news και μαγικές λύσεις. Στις επικείμενες εκλογές αλίμονο εάν δεν ψηφίσουμε τους καλύτερους. Καλύτερους από εμάς τους ίδιους: τους πιο καλλιεργημένους, του πιο τίμιους, τους πιο συνεπείς, τους πιο σκληρά εργαζόμενους για το κοινό καλό, τους πιο αποτελεσματικούς, τους πιο άφοβους να έρθουν σε ρήξεις. Σκεφτείτε καλά: εάν υπάρχει τρικυμία και πρέπει οπωσδήποτε να ταξιδέψετε σε ποιο καράβι θα μπείτε και με ποιον/ποιαν καπετάνιο. Εάν μετά απ’ όλα αυτά που περάσαμε το τελευταίο διάστημα δεν πάμε να ψηφίσουμε, εμείς και κανένας άλλος, θα είμαστε άξιοι της μοίρας μας.