Η κυρία Τούλα…

 

Το να είσαι διευθυντής σε κυπριακό σχολείο είναι μια σκέτη σχιζοφρένεια. Μπορεί να είναι και η χειρότερη θέση στην πυραμίδα ενός σχολείου. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στα πολλά και φοβερά καθήκοντα των διευθυντών και θα διαπιστώσει του λόγου το αληθές.

Ο διευθυντής ενός κυπριακού σχολείου είναι ουσιαστικά το Α και το Ω.

Πρέπει να ξέρει τα πάντα. Από το τι διάθεση έχει ο κύριος Κώστας, πότε γεννά η κυρία Σοφία, γιατί έχει γαστρεντερίτιδα ο μικρός Γιάννης του Α5, ποιοι έκαψαν τις τουαλέτες, πώς θα γίνουν οι γιορτές, τα παζαράκια, οι παρελάσεις, ποια είναι η θερμοκρασία του νερού στην καντίνα, αν έχει αρκετή ντομάτα το σάντουιτς με ρόστο.

Ταυτόχρονα συντονίζει με τους βοηθούς του τις εκατοντάδες εγκυκλίους του Υπουργείου Παιδείας, συντονίζεται με τον σύνδεσμο γονέων, τις καθαρίστριες, την καντίνα, τον δήμαρχο, τα ζώα του σχολείου και τον τοπικό ιερέα. Πρέπει να βλέπει και να ακούει την κάθε διάθεση του κάθε γονιού, πρέπει να είναι διπλωμάτης, να υποκύπτει κάποτε σε ηλιθιότητες, να προσπερνά τα πιστεύω του, να είναι κοντά στον άλλον, να υπερβαίνει το εγώ του.

Πρέπει να είναι κανείς παράφρων για να θέλει να γίνει διευθυντής σχολείου στην Κύπρο. Οτιδήποτε, μα οτιδήποτε γίνει στο σχολείο, αυτός έχει αλλά και δίνει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο.

Ο διευθυντής είναι κάτι μεταξύ Χριστού και σατανά. Γι' αυτό ακούγονται τόσα και τόσα για τους διευθυντές και πολλά είναι αλήθεια, αλλά και πολλά είναι ψέματα. Ο διευθυντής είναι περίπου… ακατάληπτος. Ένας απλός καθηγητής που θα πεθάνει απλός καθηγητής, θα έχει να θυμάται πολλούς διευθυντές; Η απάντηση στο ερώτημα είναι πως όχι, διότι οι παραπάνω δεν κάμνουν για την καυτή θέση και στην Κύπρο ανελίσσεσαι βάσει παλαιότητας, δηλαδή η θέση είναι γεροντοκρατούμενη, χωρίς να υποτιμά κανείς τους γέρους. Απλά συνήθως γίνεσαι διευθυντής στο τέλος της ας πούμε καριέρας σου ή -κάτω από «ειδικές συνθήκες»- κάπως νωρίτερα.

Σε πάρα πολλές περιπτώσεις λοιπόν όταν φεύγει ένας διευθυντής από κάποιο σχολείο δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο το φευγιό του να προκαλεί ανακούφιση σε πολλούς. Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις όμως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.

Η κυρία Τούλα τη μέρα που αποχαιρέτησε τους συναδέλφους της (συναδέλφους πάντα τους αποκαλούσε) σκόρπισε ο αποχαιρετισμός της μια γενικότερη συγκίνηση. Σχεδόν κανένας/καμία από τους καθηγητές και τις καθηγήτριές της δεν είχε να πει κάτι, έστω μικρό, αρνητικό για αυτήν. Σημειώστε πως ο απλός καθηγητής πολλά συχνά νιώθει πιόνι του συστήματος και για αυτό μεγάλη ευθύνη έχουν οι κακοί διευθυντές. Με την κυρία Τούλα κανένας δεν ένιωθε έτσι. Πάντα η πόρτα της ήταν ανοιχτή να περάσουν όλοι, όποτε το ήθελαν, να της πουν από το πιο σοβαρό ώς την πιο μεγάλη βλακεία και πείραγμα τους ερχόταν στο μυαλό. Η ίδια διέκρινε και θα διακρίνει πάντα τον χαρακτήρα των ανθρώπων της με ένα φοβερό μέτρο του δικαίου. Χωρίς να έχει αυστηρά όρια, μεταδίδοντας μια χαλαρότητα, ωστόσο δεν ήταν χαλαρή. Τα πράγματα όλα γίνονταν σχεδόν σιωπηλά, αυτόματα και απλά. Με τον χαρακτήρα της έκανε τους καθηγητές της να θέλουν να βοηθούν και να προσφέρουν ό,τι ο καθένας μπορούσε. Το ίδιο ήταν και με τους μαθητές. Τις έγνοιες της ποτέ δεν τις μετέδιδε στους άλλους. Πάντα είχε στο μυαλό της το μικρό κορίτσι που ήταν κάποτε στο κατεχόμενο περβόλι που τριγύριζε μικρή και άλλαζε το αυλάκι του νερού να ποτιστούν όλα. Τη δησιά στο αυλάκι… έλεγε και τα μάτια της έλαμπαν.

Η κυρία Τούλα δούλεψε με αυτή την εικόνα και σαν απλή καθηγήτρια και λίγο, πολύ λίγο, σαν διευθύντρια. Άλλαζε τη ροή του νερού με έναν τρόπο που έμαθε και εκτίμησε από μικρή. Ποτέ δεν μετέδωσε σε κανέναν τις σκοτεινές πλευρές που της παρείχε η εξουσία της θέσης της. Τα σκοτάδια της τα αντιμετώπιζε μόνη της. Η κυρία Τούλα δεν ήταν τέλεια. Και το ήξερε . Και γι' αυτό άκουγε τον άλλον, που για αυτήν ποτέ δεν ήταν «άλλος», εφόσον γινόμαστε ένα μόνο όταν προσπαθούμε να επικοινωνούμε ουσιαστικά. Την ουσία τη γνώριζε. Την έβλεπε και τη βλέπει μέσα στον φούρνο της που φουσκώνει ένα κέικ για τα εγγόνια της, στα μάτια των μαθητών της, την ώρα που διαβάζει τα μηνύματα των συναδέλφων της, στο ευχαριστώ προς τους βοηθούς της καθώς ήξερε πως χωρίς αυτούς τα πράγματα θα ήταν πολύ δύσκολα. Το να αγαπάς τη δυσκολία είναι ο μόνος τρόπος να αλλάξεις κάτι και, αντίστροφα, όταν δουλεύεις με βάση την ευκολία σου οδηγείσαι στην ακινησία. Η κυρία Τούλα είναι βασικό πρότυπο ωραίας διευθύντριας. Και σπανίζει. Δυστυχώς. Μες στην κάψα των ημερών η στήλη την τιμά.