«Αφγανιστάν και Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Μετανάστευσης» της Μαργαρίτας Καϊμακλιώτη

 

Οι συγκλονιστικές εικόνες που προέβαλαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης από την Καμπούλ την περασμένη εβδομάδα αποτελούν γροθιά στο στομάχι. Καθώς αναμένεται εκ νέου κύμα προσφύγων, αυτήν τη φορά από το Αφγανιστάν, η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) δείχνει να διχάζεται άλλη μια φορά ανάμεσα στην ηθική υποχρέωση για την προστασία της ανθρώπινης ζωής και τη διασφάλιση των συμφερόντων της ίδιας της Ένωσης και των πολιτών της. Η συζήτηση όμως θα πρέπει να τεθεί σε ουσιαστική βάση, μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες.

Η Ε.Ε. είχε πολύ περιορισμένη επιρροή στην αμερικανική απόφαση για απόσυρση των δυτικών στρατιωτικών δυνάμεων από την περιοχή, κάτι που ενδεχομένως φανερώνει, μεταξύ άλλων, αδυναμίες αναφορικά με τη γεωπολιτική της στρατηγική. Όπως πολλοί αναλυτές προέβλεψαν, η συγκεκριμένη κίνηση είχε ως αποτέλεσμα την ταχεία ανακατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν. Ωστόσο, η Ευρώπη δεν έχει τη δυνατότητα να επωμιστεί εξ ολοκλήρου το βάρος μιας διαφαινόμενης προσφυγικής κρίσης.

Τα κράτη μέλη συμφωνούν στην ανάγκη συντονισμού με τρίτες χώρες (οι οποίες συνορεύουν με το Αφγανιστάν), ούτως ώστε να αποφευχθεί η εισροή προσφύγων προς την Ε.Ε. Σε περίπτωση που οι προσπάθειες για συνεργασία και οικονομική στήριξη των γειτονικών χωρών οδηγηθούν σε αδιέξοδο, η Κύπρος θα αποτελέσει μια από τις χώρες πρώτης γραμμής. Ορθώς, η κυβέρνησή μας εισηγήθηκε  τη γενναιόδωρη οικονομική χρηματοδότηση διεθνών οργανισμών, όπως η UNHCR, προκειμένου  να δημιουργηθούν ειδικοί χώροι υποδοχής στις γειτονικές με το Αφγανιστάν χώρες διαμετακόμισης, με σκοπό τη φιλοξενία των ανθρώπων που χρήζουν προστασίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα κράτη μέλη της ΕΕ οφείλουν να καταλήξουν σε μια συμφωνία για το μεταναστευτικό. Σε συνέντευξη του στην ιταλική εφημερίδα La Stampa, στις 15 Αυγούστου 2021, ο Aντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς τόνισε πως έφτασε η στιγμή τα κράτη μέλη της ΕΕ να συμφωνήσουν «στην έγκριση του νέου Ευρωπαϊκού Συμφώνου Μετανάστευσης».

Τον Σεπτέμβριο του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα νέο σύμφωνο, που  στοχεύει σε μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή προσέγγιση και  θα βελτιώσει τις διαδικασίες για τη χορήγηση ασύλου, ισορροπώντας τις αρχές της δίκαιης κατανομής ευθύνης και της αλληλεγγύης. Ταυτόχρονα, η συμφωνία φιλοδοξεί να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών μελών, η οποία κλονίστηκε με την μεταναστευτική κρίση του 2015, αλλά και την εμπιστοσύνη των ευρωπαίων πολιτών προς τη διαχειριστική ικανότητα της Ένωσης στο συγκεκριμένο τομέα.

Δυστυχώς, το κείμενο της συμφωνίας δεν έχει υπογραφεί ακόμη. Το μεταναστευτικό θεωρείται ένα ευαίσθητο ζήτημα, καθώς ορισμένα κράτη μέλη εκφράζουν σκεπτικισμό προς την εκχώρηση αρμοδιοτήτων τους. Παράλληλα, κυβερνήσεις τους, είτε απαρτίζονται είτε απειλούνται πολιτικά από ακροδεξιές δυνάμεις. Αυτό καθιστά την επίτευξη ομοφωνίας εξίσωση για δυνατούς λύτες.

Τα τελευταία χρόνια η άνοδος των κομμάτων της ακροδεξιάς με τη μισαλλόδοξη και λαϊκίστικη ρητορική τους στην Ευρώπη ήταν ιδιαίτερα ανησυχητική. Ωστόσο, ο μετριοπαθής πολιτικός χώρος δείχνει προς το παρόν να αντιστέκεται αποτελεσματικά απέναντι στον ρατσισμό και την ξενοφοβία. Ο δημόσιος διάλογος είναι σήμερα λιγότερο ιδεολογικός και λιγότερο τοξικός σε σχέση με αυτόν που αναπτύχθηκε το 2015 μετά την κρίση της Συρίας. Η θέση της Ε.Ε. θα πρέπει να είναι ξεκάθαρη. Τα σύνορα μας να είναι πάντα ανοιχτά σε ανθρώπους που πραγματικά χρειάζονται προστασία. Εμείς ειδικά, ως Κύπριοι, μπορούμε να αντιληφθούμε τι σημαίνει γι αυτούς τους ανθρώπους διωγμός από τις εστίες τους. Αυτό όμως δεν θα πρέπει να γίνει σε βάρος των συμφερόντων μας ή του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής.

Ταυτόχρονα, θα πρέπει να καταστεί σαφές, ενδεχομένως μέσω κυρώσεων, το μήνυμα πως η Ε.Ε. δεν εκβιάζεται και δεν θα επιτρέψει την εργαλειοποίηση της ανθρώπινης ζωής. Για όλους αυτούς τους λόγους, η υπογραφή του Σύμφωνου Μετανάστευσης καθίσταται επιβεβλημένη.

*Η Μαργαρίτα Καϊμακλιώτη είναι πολιτική επιστήμονας και αναπληρώτρια γραμματέας Διεθνών Σχέσεων του Δημοκρατικού Συναγερμού.