Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Ο Ahmet Demirel εργάστηκε ως δεσμοφύλακας στις Κεντρικές Φυλακές από το 1956. Η κόρη του Belgin Demirel τον έπεισε να διηγηθεί ιστορίες από εκείνη την εποχή και να τις μοιραστεί με εμάς. «Όταν άρχισα να εργάζομαι ως δεσμοφύλακας στις Κεντρικές Φυλακές, διευθυντής των φυλακών ήταν ένας Σκωτσέζος που ονομαζόταν Iron. Είχε επίσης έναν βοηθό, επίσης Σκωτσέζο, που ονομαζόταν κ. Reed. Πριν από τα γεγονότα της ΕΟΚΑ, υπήρξαν πολλές ταραχές στις φυλακές και διορίστηκε για αυτόν τον λόγο. Οι ταραχές δεν τελειώνουν ποτέ στις φυλακές και, στην πραγματικότητα, ο συνταγματάρχης Iron κατάφερε να τις καταστείλει.
Υπήρχε μόνο ένας υψηλόβαθμος Ελληνοκύπριος από τη Βατυλή και που ονομαζόταν Στάφιος, αλλά όταν διορίστηκα ήταν στο νοσοκομείο. Επειδή υπήρχε κάποιος από την ΕΟΚΑ τον οποίο κάποιοι ήθελαν να δραπετεύσει από τη φυλακή, κατά τη διάρκεια αυτής της απόπειρας απαγωγής είχαν πυροβολήσει αυτόν τον υψηλόβαθμο αξιωματούχο. Η ΕΟΚΑ είχε μόλις ξεκινήσει... Πρέπει να ήταν σοβαρός τραυματισμός, αφού όταν επέστρεψε, δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει το δεξί του χέρι. Γενικά οι δεσμοφύλακες διαμαρτύρονταν για τους αυστηρούς κανόνες και την πειθαρχία, αλλά ποτέ δεν είδα τέτοια συμπεριφορά από αυτόν. Συνήθιζε να αστειεύεται μαζί μου.
Πριν γίνω δεσμοφύλακας, υπήρχε ένας αξιωματικός που ονομαζόταν Nouri, ωστόσο έφυγε πριν από εμένα και ήταν υπεύθυνος για τη διατροφή.
Με την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι Τουρκοκύπριοι δεσμοφύλακες ήταν περισσότεροι από τους Ελληνοκύπριους, αφού οι Ελληνοκύπριοι πιθανόν λόγω πίεσης από την ΕΟΚΑ δεν ήθελαν να γίνουν δεσμοφύλακες. Όταν παρακαθήσαμε σε εξετάσεις το 1956, είχαν ανοίξει θέσεις για 30 δεσμοφύλακες, 28 άτομα περάσαμε τις εξετάσεις και 5 ήταν Ελληνοκύπριοι, αλλά οι 3 δεν εμφανίστηκαν ποτέ. Ίσως γύρω στους 200 Τουρκοκύπριους είχαν εγγραφεί ως δεσμοφύλακες, ωστόσο, ως προσωρινοί, αφού με την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας, τους έδιωξαν κι έτσι ξεκινήσαμε ως υπάλληλοι της Δημοκρατίας πλέον 83 Τουρκοκύπριοι και 67 Ελληνοκύπριοι δεσμοφύλακες μαζί με τους αξιωματικούς. Μετά το 1960, επικεφαλής των Κεν. Φυλακών διορίστηκε κάποιος Νησίφορος Αντωνίου, Ελληνοκύπριος, και βοηθός του ήταν ο Καπετάν Kamil (κ. Mehmet Kamil). Δεν υπήρχε ακόμη Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας και οι προαγωγές γινόντουσαν από τον επικεφαλής των φυλακών.
Ο Καπετάν Kamil έλεγε: «Ψάχνω τρία πράγματα σε αυτούς που θα προαγάγω: Να είναι τακτοποιημένοι, να έχουν τρόπους και να είναι καθαροί». Στις 16 Αυγούστου, το πολιτικό προσωπικό ανέλαβε τον έλεγχο των Κεντρικών Φυλακών. Όσοι ήταν στην ΕΟΚΑ τους δόθηκε χάρη και ελευθερώθηκαν, ενώ χάρη δόθηκε και σε εγκληματίες υπό προϋποθέσεις.
Οι φυλακισμένοι
Με τις αποχωρήσεις και τις χάρες άδειασαν οι φυλακές, αν και οι Ελληνοκύπριοι φυλακισμένοι ήταν περισσότεροι από τους Τουρκοκύπριους. Θυμάμαι τον Dervish Arab, ο οποίος εξέτιε ποινή για τη δολοφονία κάποιου και υπήρχε και ένας από τη Μελούσια. Υπήρχαν επίσης τέσσερις Ελληνοκύπριοι, οι οποίοι κατηγορήθηκαν για δολοφονία. Όταν δόθηκε χάρη σε άτομα της ΕΟΚΑ, εξεγέρθηκαν οι υπόλοιποι κρατούμενοι των φυλακών. Έφτιαξαν μια σκάλα από πολυθρόνες και προσπάθησαν να δραπετεύσουν. Ένας φίλος από το Κιόνελι, ο Hasan, γιος του Mukhtar Ali, τους πήρε χαμπάρι και ξεκίνησε να σφυρίζει, ωστόσο τον απείλησαν με μαχαίρι. Εγώ εκείνη τη στιγμή ήμουν επιφυλακή στην πίσω πόρτα.
Κάποιοι φυλακισμένοι δεν είχαν καταφέρει να περάσουν από τον τοίχο και ήρθαν προς το σημείο που βρισκόμουν εγώ. Έσπρωξαν και έριξαν την πόρτα. Ένας φίλος και συνάδελφος από το Κιόνελι, ο ΑΕ, φοβήθηκε και άρχισε να τρέχει μακριά και τον ακολούθησα και πήγαμε μαζί στο αστυνομικό τμήμα. Οι φυλακισμένοι μας έριχναν κεραμίδια από την οροφή. Υπήρχαν περίπου 130-150 φυλακισμένοι που έπρεπε να αντιμετωπίσουμε κατά τη διάρκεια της εξέγερσης, ενώ κάποιος είχε προλάβει να τηλεφωνήσει και στον στρατό για να αναλάβει δράση. Ο στρατός ήρθε και έριξε βόμβες δακρυγόνου και άρχισε να τους χτυπά και να τους βάζει πίσω στη φυλακή.
Οι εξεγέρσεις και ο Σαμψών
Στις Κεντρικές Φυλακές, οι Τουρκοκύπριοι δεσμοφύλακες φρουρούσαν αυτούς από την ΕΟΚΑ και οι Ελληνοκύπριοι δεσμοφύλακες φρουρούσαν τους απλούς εγκληματίες. Όταν έγινε η σφαγή κάποιων Ελληνοκυπρίων από τον Κοντεμένο στις 12 Ιουνίου 1958 στο Κιόνελι, μερικοί Τουρκοκύπριοι δεσμοφύλακες δέχθηκαν επίθεση. Έτσι, μετά από αυτό το περιστατικό, οι Τουρκοκύπριοι άρχισαν να φρουρούν τους απλούς φυλακισμένους και οι Ελληνοκύπριοι άρχισαν να φρουρούν αυτούς από την ΕΟΚΑ. Ο Σαμψών ήταν ένα ασυνεπές άτομο. Ήταν στην ομάδα «Εκείνων της ΕΟΚΑ που μπορούσε να απαγχονιστούν». Στην ίδια ομάδα ήταν ο Νίκος Σοφοκλέους και ο Ρωσσίδης. Ο Σαμψών είχε αρχίσει την επαγγελματική του πορεία στην εφημερίδα Cyprus Post η οποία εκδιδόταν από τον Charles Foley. Μετά την ένταξή του στην EOKA, χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο «Άτρωτος» και υπήρχαν πληροφορίες ότι μπορούσε να ανήκει στην ομάδα εκτέλεσης υπό την άμεση εντολή του αρχηγού της ΕΟΚΑ στρατηγού Γρίβα. Σύμφωνα με φήμες, ο Σαμψών έδινε το όπλο του που είχε χρησιμοποιήσει για να πυροβολεί ανθρώπους σε νεαρές γυναίκες που ήρθαν μαζί του, έτσι ώστε να μην έχει πάνω του όπλο. Αυτός, θυμάμαι, έβγαζε φωτογραφίες και τις έστελνε στην Cyprus Post. Η Scotland Yard υποψιάστηκε ότι ο Σαμψών ήταν ο πρώτος δημοσιογράφος που βρέθηκε στη σκηνή και τον συνέλαβαν. Ενώ εξέτιε την ποινή του, υπέστη πολλά βασανιστήρια. Όταν τον έπαιρνα στη φυλακή, θυμάμαι ότι τα νύχια των χεριών του που ήταν μωβ. Ωστόσο, ήταν ένας τύπος, μάλλον περίεργος. Δεν ήξερες ποτέ πώς θα ενεργούσε από τη μια στιγμή στην άλλη. Οι τουρκοκυπριακές και ελληνοκυπριακές εφημερίδες ήταν διαθέσιμες στις φυλακές. Και οι φυλακισμένοι τις διάβαζαν στους κοινούς χώρους. Όταν ήταν σε υπηρεσία ο δεσμοφύλακας Mustafa Onbashi που ήξερε ελληνικά, νομίζω ότι υπήρχε κάτι στην εφημερίδα που κρίθηκε απαράδεκτο από τη διοίκηση των φυλακών και έτσι απέσυραν τις εφημερίδες. Ο Σαμψών, πιστεύοντας ότι ο Mustafa Onbashi είχε την εντολή να μαζέψει την εφημερίδα, θυμάμαι πως τον είχε απειλήσει. Προειδοποίησα λοιπόν τον Mustafa Onbashi. Όταν ο Σαμψών ανακάλυψε ότι είχα προειδοποιήσει τον Mustafa Onbashi, μου είπε «Μια σφαίρα για σένα, χαλάλι σου!» Έβγαλα κάποια λεφτά από την τσέπη μου και του τα έδωσα και του είπα: «Πάρε αυτά τα λεφτά, ίσως δεν θα έχεις αρκετά λεφτά όταν θα βγεις από τη φυλακή.» Με κοίταξε εκδικητικά και είπε, «Νομίζεις ότι είναι αστείο». Μετά από λίγο του δόθηκε χάρη και η ποινή θανάτου του Σαμψών μετατράπηκε σε ισόβια φυλάκιση. Όταν άκουσε για αυτή τη χάρη, ζήτησε από τον υπεύθυνο λοχία να ανοίξει την πόρτα για να αγκαλιάσει τον Νίκο Σοφοκλέους και τον Ρωσσίδη. Άνοιξα την πόρτα και πήρα αμυντική θέση. Ήρθε προς το μέρος μου και είπε, «Κύριε Ahmet, ας ξεχάσουμε ό,τι συνέβη μέχρι τώρα. Από τώρα και στο εξής, είσαι ο αδερφός μου», και αγκαλιαστήκαμε. Ήταν ακόμα η Βρετανική Αποικιοκρατία. Όσοι φυλακισμένοι θεωρούνταν επικίνδυνοι στέλνονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο Σαμψών στάλθηκε και εκεί. Εκεί, υπηρετούσαν 3-4 δεσμοφύλακες που είχαν επαφές μαζί μας.
Μετά την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου το 1959, ο Σαμψών, καθώς και άλλοι φυλακισμένοι που είχαν σχέση με την ΕΟΚΑ και που κρατούνταν στο Ηνωμένο Βασίλειο, απελευθερώθηκαν και τους δόθηκε χάρη. Ο Σαμψών πήγε στην Ελλάδα, εφόσον του απαγορεύτηκε να εισέλθει στην Κύπρο μέχρι την ίδρυση της Δημοκρατίας. Στις 16 Αυγούστου 1960 επέστρεψε από τη Ρόδο και τον είχε υποδεχθεί ο Μακάριος. «Γι' αυτό πολεμήσαμε;», παραπονέθηκε στον Μακάριο. Και ο Μακάριος χρησιμοποίησε για πρώτη φορά την περίφημη αναλογία του για την Κυπριακή Δημοκρατία «jumping board» (μεταβατικό στάδιο), ως απάντηση σε αυτόν. Μετά το 1960, ο Σαμψών δημιούργησε την εφημερίδα «Μάχη». Σκέφτηκε ότι δεν του συμπεριφέρονταν σωστά, καθώς οι περισσότερες από τις θέσεις των υπουργείων και των βουλευτών μοιράζονταν μεταξύ των ανθρώπων της ΕΟΚΑ. Επειδή ήταν στο εξωτερικό, σκέφτηκε ότι υφίστατο διάκριση. Ο Γιωρκάτζης θα ήταν ο νέος ηγέτης. Έγινε το πιο ισχυρό άτομο μετά τον Μακάριο... Οι σχέσεις του Σαμψών με τον Γιωρκάτζη επιδεινώθηκαν και έφτασαν σε επίπεδο μίσους... Στις 14 Μαΐου 1961, ο Σαμψών συνελήφθη για άλλη μια φορά με την υποψία ότι είχε σκοτώσει τον Άγγλο αρχιτέκτονα Peter Gray που βρισκόταν στο νησί για μόνο τρεις εβδομάδες.Όταν πήγα στη βάρδιά μου στις φυλακές, με αγκάλιασε λέγοντας «Καρντάση μου!» («Αδελφέ μου!») Και συνέχισε, «Είδες τι μου έκανε εκείνος ο .., ο Γιωρκάτζης;»
Είπα «Όχι.»
Είπε: «Ήξερα ότι δεν θα το δεχόσουν.»
Λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων, ο Σαμψών ελευθερώθηκε και ποτέ δεν συναντηθήκαμε ξανά...».
