Η «γραβάτα» των ακτιβιστών, του Μιχάλη Περσιάνη

 

Πριν μερικές ημέρες, ο «γνωστός μας» Dan Loeb της Third Point, τάραξε τα νερά στη Shell καλώντας την να προχωρήσει σε διαχωρισμό των εργασιών της σε τουλάχιστον δύο εταιρείες. Η πρόταση, η οποία πάντως δεν θα υλοποιηθεί εύκολα, προβλέπει πως μία εταιρεία θα διαχειρίζεται τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και το Φυσικό Αέριο, με τις «παραδοσιακές» εργασίες ορυκτών καυσίμων να παραμένουν σε ξεχωριστή δομή.

Η επιστολή του επενδυτή (κατέχει συμφέροντα που φτάνουν τα 750 εκατ. ευρώ) ήταν μεν κεραυνός, όχι όμως εν αιθρία. Ήδη, η Shell δέχτηκε πλήγμα από τα δικαστήρια της Ολλανδίας για τα επίπεδα των ρύπων της, τα οποία ουσιαστικά αναγνώρισαν την παραπλάνηση που γίνεται μέσα από την ωραιοποίηση των στοιχείων του γίγαντα (greenwashing). Είναι επίσης αλήθεια πως η Third Point είναι εταιρεία με γενικότερη ακτιβιστική διάθεση. Παρόμοιες παρεμβάσεις -κι όχι μόνο για λόγους ESG- δεν πρέπει να προκαλούν έκπληξη. Ούτε ήταν ο Loeb ο πρώτος ακτιβιστής στους κολοσσούς του πετρελαίου, με την Exxon Mobil να εξαναγκάζεται σε ένταξη τριών μελών στο ΔΣ από μεγαλοεπενδυτή της, με δεδηλωμένο στόχο να επηρεάσουν την περιβαλλοντική απόδοση της εταιρείας.

Ο ίδιος ο Loeb παραπονέθηκε ότι η μετοχή της εταιρείας τυγχάνει διαπραγμάτευσης σε «έκπτωση», την οποία υπολογίζει σε 35% σε σχέση με άλλες εταιρείες της βιομηχανίας των υδρογονανθράκων, εξ’ αιτίας του γενικότερου περιβαλλοντικού της προφίλ. Σαφώς, αν ενδιαφέρεται η Third Point για το περιβάλλον, ενδιαφέρεται ταυτόχρονα (όπως εξάλλου οφείλει) και για τη μακροπρόθεσμη απόδοση των χρημάτων που διαχειρίζεται.

Αλλά σε κάθε περίπτωση, αποφάσισε να τραβήξει την σκανδάλη, με την ριπή του να τρίζει τα παράθυρα στο boardroom της Shell, αλλά και στα χρηματιστήρια του κόσμου, δίνοντας συνέχεια σε ένα κύμα μετοχικού ακτιβισμού το οποίο δείχνει να ενισχύεται.

Από την εξέλιξη διαφαίνεται γενικότερα ο αναδυόμενος ρόλος των επενδυτών όσον αφορά στην προώθηση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής ατζέντας. Ενώ όσοι ασχολούνται με το αντικείμενο ήδη θεωρούν απηρχαιωμένη και ξεπερασμένη την παραδοσιακή έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, αυτή δύσκολα φτάνει ψηλά στην ατζέντα των Διοικητικών Συμβουλίων και των ανωτάτων Διευθύνσεων. Οι επαγγελματίες που ασχολούνται με αυτές τις έννοιες θεωρούνται γενικότερα πιο «φιλελεύθεροι», «συναισθηματικοί» και αντίθετοι με τις σκληρές πραγματικότητες της μετοχικής αξίας και του κέρδους. Μπροστά όμως στην ανησυχία για τη βιωσιμότητα, αλλά και με τη διαπίστωση ότι και οι επόπτες θα συνεχίσουν να αυξάνουν την πίεση, οι επενδυτές τελικά συμφώνησαν ότι η ατζέντα του περιβαλλοντικού και κοινωνικού αποτυπώματος είναι ζήτημα Βιωσιμότητας, διαχείρισης ρίσκων και μακροπρόθεσμης κερδοφορίας. Εξάλλου, μόνο μια επιχείρηση που δημιουργεί αληθινή Προστιθέμενη Αξία μπορεί να χρεώνει γι΄ αυτήν σε βάθος χρόνου.

Το γεγονός ότι η διαφάνεια έχει ενισχυθεί στα ζητήματα ESG, έχει επίσης συμβάλει. Ακόμα και στην πρόσφατη περίπτωση του Dan Loeb, πέρα από τις δικαστικές εξελίξεις στην Ολλανδία ήταν σημαντική η πρόσβαση στα δεδομένα που αφορούν στις αποδόσεις ESG της Shell. Και, καθώς οι επενδυτές έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε αυτά τα «Μη Οικονομικά Αποτελέσματα» των επιχειρήσεων, η αυστηρότητα με την οποία τα αναλύουν ήδη αυξάνεται και πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο.

Η ουσία στην προκειμένη, είναι πως ο ακτιβισμός των μετόχων, μια τόσο εκνευριστική συνήθεια των επενδυτών που παρεμβαίνουν στα πλάνα των διευθύνσεων, καθίσταται πλέον κάτι πιο ώριμο και πιο σοβαρό. Μπαίνει, ίσως για πρώτη φορά στη χρηματιστηριακή ιστορία, μια πιο μακροπρόθεσμη προοπτική στη στάση των επενδυτών -κι αυτό είναι καλό για όλους.

Με αυτή τη στάση, ο ακτιβισμός έχει αρχίσει να μετοικίζει, από τους δρόμους και το διαδίκτυο, στα boardroom των μεγάλων επιχειρήσεων. Και, αντί για πλακάτ και τηλεβόες, πλέον χρησιμοποιεί ψηφίσματα μετόχων. Οι πιο σημαντικοί σύμμαχοι των νέων που ανησυχούν και διαδηλώνουν για το κλίμα και την κοινωνική δικαιοσύνη, είναι πλέον γκρίζοι επαγγελματίες, με κοστούμια και ταγιέρ μερικών χιλιάδων ευρώ. Σοφό θα ήταν να τους αξιοποιήσουν.

Κάποιοι από αυτούς πιστεύουν πραγματικά και ειλικρινά πως αυτός είναι ο σωστός δρόμος. Άλλοι, πιο κυνικοί, αντιλαμβάνονται πως τα κέρδη τους περνούν μέσα από τη βιωσιμότητα. Δεν έχει όμως και τόση σημασία. Το σημαντικότερο είναι πως οι Ακτιβιστές μπορούν να βρουν σύμμαχο στον ακτιβισμό των μετόχων και να προωθήσουν το Κοινό Καλό.

Από το γεγονός ότι η ατζέντα των Ακτιβιστών και η ατζέντα των επενδυτών μπαίνουν σιγά-σιγά σε παράλληλους δρόμους, προκύπτει μια περίεργη αλλά δυνητικά ισχυρή συμμαχία, την οποία πρέπει αμφότεροι να καλλιεργήσουν. Την ίδια ώρα, διαφαίνεται ότι και ο ρόλος των επιχειρήσεων στην κοινωνία έχει αρχίσει να αλλάζει – γίνεται κατανοητό ακόμα και στα ξύλινα δωμάτια συνεδριάσεων, ότι το κοινωνικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα των επιχειρήσεων είναι μέρος της δουλειάς τους, και μάλιστα αναπόσπαστο.

Η υπό εκκόλαψη συμμαχία της επιχειρηματικότητας με το περιβάλλον και την κοινωνία, θέτει στην ίδια πλευρά του πεδίου της μάχης δύο πρώην εχθρούς. Η σύμπλευση του κέρδους με το ευρύτερο όφελος και το Κοινό Καλό πρέπει να αντιμετωπιστεί, από επιχειρηματίες, ακτιβιστές επενδυτές και Ακτιβιστές, σαν μια ευκαιρία που δεν πρέπει να πάει χαμένη. Σε πείσμα των ενστίκτων και συνηθειών, ακόμα και μια λογική δομημένου διαλόγου μεταξύ «γραβάτας» και «tattoo» ίσως αποφέρει πολλαπλάσια οφέλη σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα για το περιβάλλον και την κοινωνία.