«Μητρότητα ή καριέρα - Δεν θα έπρεπε καν να αποτελεί δίλημμα» της Μαρίνας Γλυκή Χατζημανώλη

Της Μαρίνας Γλυκή Χατζημανώλη*

Φτάνει η στιγμή που κάθε γυναίκα ονειρεύεται, λαχταρά ή τρέμει: η στιγμή που γίνεται μητέρα. Και μαζί ο αναπόφευκτος προβληματισμός. Μητρότητα ή καριέρα; Σε πιο ανεπτυγμένες κοινωνίες από τη δική μας αυτό δεν αποτελεί καν δίλημμα. Όμως η Κύπρος, αν και βρίσκεται σε πολύ καλό δρόμο, απέχει ακόμα αρκετά από το να βρει τη χρυσή τομή. Πολύ συχνά η σύγχρονη Κύπρια νιώθει διχασμένη μεταξύ του ρόλου της μητέρας και της εργαζόμενης. Όσο και αν η ίδια επιθυμεί να διαθέτει περισσότερο χρόνο για να είναι κοντά στα παιδιά της τα πρώτα χρόνια της ζωής τους κατά τα οποία διαμορφώνεται και η προσωπικότητά τους, τις πλείστες φορές αυτό είναι ακατόρθωτο.

Με τη γέννηση των δίδυμων κοριτσιών μου βρέθηκα στη θέση να πρέπει να διαχειριστώ τις ανάγκες δύο νεογέννητων, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα την ανατροφή ενός νηπίου, του πεντάχρονου γιου μου, ο οποίος αναζητούσε τη μητρική αγκαλιά, και με τα πρώτα σημάδια ζήλιας -ως ήταν αναμενόμενο- να εμφανίζονται, τα οποία έπρεπε επίσης να διαχειριστούμε με τον σύζυγό μου με μεγάλη προσοχή. Συνειδητοποίησα ότι χωρίς να είμαι καθημερινά στο πλάι τους δεν θα ανταποκρινόμουν πλήρως στις ευθύνες μου, ούτε θα είχα τη δυνατότητα να τα φροντίσω όπως εγώ επιθυμούσα, δίνοντάς τους την αμέριστη προσοχή μου. Έχοντας τη στήριξη του συζύγου μου αποφάσισα να παραμείνω στο σπίτι αφήνοντας στην άκρη, για λίγο, τις επαγγελματικές μου φιλοδοξίες, με τη δέσμευση να επιστρέψω ακόμη πιο συνειδητοποιημένη και έχοντας δώσει στα παιδιά μου όσα επιθυμούσα στα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Τι γίνεται όμως με την πλειονότητα των γυναικών που δεν έχουν αυτήν τη δυνατότητα; Τι γίνεται με τις γυναίκες που δεν έχουν τη στήριξη του οικογενειακού τους περιβάλλοντος, τις μονογονεϊκές οικογένειες και γενικά με τις γυναίκες που για οικονομικούς λόγους πρέπει να επιστρέψουν στην εργασία τους.

Στις χώρες της ΕΕ ισχύουν κοινά πρότυπα για την άδεια μητρότητας. Τέσσερις μήνες υποχρεωτική άδεια και από εκεί και πέρα η κάθε χώρα λαμβάνει περαιτέρω μέτρα, αν το επιθυμεί. Την ίδια ώρα ενθαρρύνονται οι χώρες να βελτιώσουν την προσβασιμότητα και την ποιότητα των συστημάτων προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας. Τα περιθώρια βελτίωσης υπάρχουν και η Κύπρος θα πρέπει να εργαστεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι δύσκολες μέρες που διανύουμε λόγω της πανδημίας COVID-19 άνοιξαν τον δρόμο της τηλεργασίας τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, ένα μέτρο το οποίο μπορεί να εδραιωθεί και να δίνεται ως επιλογή στις νέες μητέρες. Παράλληλα, θα πρέπει όλοι να προβληματιστούμε μήπως έχει έρθει η ώρα να διαμορφωθούν στους χώρους εργασίας βρεφονηπιακοί σταθμοί.

Το βρετανικό Κοινοβούλιο παρέχει τα τελευταία χρόνια στους εργαζομένους αυτήν την ευχέρεια με ευεργετικά αποτελέσματα ως προς την παραγωγικότητα. Όσο για την παρουσία του βρέφους στον χώρο εργασίας, μοιάζει τόσο ξένο για τα κυπριακά δεδομένα όμως οι έρευνες των εταιρειών που εφαρμόζουν αυτό το μέτρο έχουν δείξει πως είναι η καλύτερη απάντηση σε ό,τι αφορά την απόδοση των μητέρων οι οποίες έχουν την ευχέρεια να κοιμίζουν και να ταΐζουν το νεογέννητό τους στον εργασιακό τους χώρο. Στην Ιταλία χρειάστηκε να φτάσει το θέμα στον Τύπο κι ύστερα από ένα ρεπορτάζ στην εφημερίδα «La Repubblica», το Montecitorio (Κοινοβούλιο) αποφάσισε να καλύψει τις ανάγκες των μητέρων δημιουργώντας ένα δωμάτιο για θηλασμό και άλλαγμα των μωρών, αλλά και έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο για τη φροντίδα τους.

Στη Νέα Ζηλανδία η 39χρονη πρωθυπουργός Τζασίντα Άρντερν άνοιξε τον δρόμο για μια προοδευτική προσέγγιση της μητρότητας, λαμβάνοντας άδεια εγκυμοσύνης ενώ κατείχε το ανώτατο αξίωμα της χώρας και παράλληλα όταν επέστεψε στα καθήκοντά της δεν σταμάτησε να θηλάζει τον μικρό της ακόμα και μέσα στο πρωθυπουργικό γραφείο, ενώ τον έχει πάρει μαζί της και σε συνεδριάσεις του Κοινοβουλίου. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι όσο ανεβαίνουν οι Γαλλίδες στην επαγγελματική βαθμίδα τόσο περισσότερα παιδιά αποκτούν, μιας και υπάρχει μεγάλη προσφορά και οργάνωση ολοήμερων σχολειών. Η Σουηδία τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει αύξηση του πληθυσμού της δίνοντας κίνητρα στους νέους να τεκνοποιήσουν, όπως τα υψηλά επιδόματα τέκνων, δωρεάν βρεφονηπιακούς σταθμούς και παιδικούς σταθμούς αλλά και φύλαξη των μαθητών στα σχολεία καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας.

Ενώ στην όλη προσπάθεια δεν πρέπει να παραλείπουμε και την προώθηση σχεδίων για ουσιαστική στήριξη σε γυναίκες που επιλέγουν μετά την απόκτηση παιδιών να αλλάζουν επαγγελματικό προσανατολισμό και να επιλέγουν εργασία που μπορεί να γίνει από το σπίτι και με ευέλικτο ωράριο. Στις επικείμενες εκλογές μάς δίδεται μια χρυσή ευκαιρία με την προσαρμογή της κοινωνίας στα νέα δεδομένα και την εφαρμογή της εργασίας εξ αποστάσεως να διεκδικήσουμε και να κερδίσουμε το αυτονόητο. Το δικαίωμα της μητέρας να μεγαλώσει η ίδια το παιδί της τους πρώτους πολύτιμους μήνες ή και χρόνια και το δικαίωμα του παιδιού να μην ξεριζωθεί πρόωρα από τη μητρική αγκαλιά που τόσο έχει ανάγκη.

*Δικηγόρου, δημοτικής συμβούλου Λεμεσού / Υποψήφιας βουλεύτριας ΔΗΣΥ Λεμεσού