Οι επέτειοι ως ευκαιρία για αναστοχασμό

Η κάθε είδος επέτειος -εθνικοί, σημαντικών γεγονότων, ακόμη και γάμου- προσφέρονται για αναστοχασμό. Να σταματάμε, να παίρνουμε μια ανάσα, να κοιτάμε στο παρελθόν και να βλέπουμε τι έγινε μέχρι σήμερα. Αν έγιναν λάθη, να αναρωτηθούμε αν διορθώθηκαν. Αν η ημερομηνία ορόσημο αποτέλεσε την απαρχή μιας νέας περιόδου, να αξιολογήσουμε την πορεία μας (εδώ κολλάει και η επέτειος γάμου…).

Στην Κύπρο, δεν τα πάμε καλά με τον αναστοχασμό. Οι εθνικοί και πολιτικοί επέτειοι εξαντλούνται σε τυπικούς πανηγυρικούς λόγους και πανομοιότυπα μηνύματα χωρίς ανάλυση και εμβάθυνση.

Κάποια σημαντικά γεγονότα του παρελθόντος τα προσπερνάμε, όπως για παράδειγμα τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 1963, ή για να έρθουμε στα πιο πρόσφατα, τα γεγονότα του Μάρτη του 2013. Ειδικά τα τελευταία δύο χρόνια, η πανδημία βόλεψε τους πάντες για να προσπεράσουμε την αλυσίδα των γεγονότων που οδήγησαν τελικά στις αποφάσεις του Eurogroyp της 25ης Μαρτίου του 2013 (θυμάμαι ότι ήταν μια βροχερή ημέρα στην Κύπρο, σε αντίθεση με το Σάββατο 16 Μαρτίου που ήταν μια ηλιόλουστη, θερμή ανοιξιάτικη ημέρα), οι οποίες ακόμη και σήμερα επηρεάζουν τη ζωή μας.

Δυστυχώς, η εικόνα για το πώς φτάσαμε στο κούρεμα παραμένει θολή για την πλειοψηφία της κοινής γνώμης. Και είναι χρήσιμο να καταλάβουμε τι έγινε για να μην επαναληφθούν τα λάθη. Να μην επαναληφθεί μια αλυσίδα λαθών, που ξεκινά από την είσοδο της Κύπρου στην ευρωζώνη και την αλόγιστη επέκταση του τραπεζικού συστήματος και φτάνει μέχρι την αδυναμία των κυβερνήσεων Χριστόφια και Αναστασιάδη να αντιληφθούν την ουσία του προβλήματος (δηλαδή ότι από τον Ιούνιο του 2012 η Λαϊκή Τράπεζα, η Τράπεζα Κύπρου και ο Συνεργατισμός είχαν χρεωκοπήσει), να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και να λύσουν το πρόβλημα. Είναι κρίσιμης σημασίας να καταλάβουμε τι έγινε σε επίπεδο λήψης πολιτικών αποφάσεων για να διαμορφώσουμε ένα κατάλληλο θεσμικό περιβάλλον. Η Βουλή, για παράδειγμα, δεν μπορεί να νομοθετεί απολαμβάνοντας «ασυλία» ως προς την επίπτωση των αποφάσεών της. Αν υπάρχει σαφής απόσταση μεταξύ εκτελεστικής εξουσίας και νομοθετικού σώματος, η χώρα θα πρέπει να οδηγείται σε εκλογές. Τα όσα μεσολάβησαν μεταξύ 16ης Μαρτίου και 25ης Μαρτίου θα έπρεπε να γίνουν μάθημα, αλλά δεν έγιναν. Στην Κύπρο εξακολουθεί να υφίσταται μια άτυπη δυαρχία (με τη Βουλή να ασκεί και εκτελεστική εξουσία), η οποία φέρνει στα όριά του το προεδρικό σύστημα και εκτρέφει τον λαϊκισμό.

Το συμπέρασμα είναι ότι η Κύπρος έχει ανάγκη από μια βαθιά συνταγματική ρύθμιση η οποία θα διορθώνει όλες τις στρεβλώσεις. Τα σύγχρονα κράτη αναθεωρούν, όταν απαιτείται, τον καταστατικό τους χάρτη για να ακολουθούν τα μηνύματα και τις ανάγκες της κάθε εποχής, αλλά και να διορθώνουν λάθη. Δυστυχώς, με το Κυπριακό άλυτο, όλες οι κυβερνήσεις και οι πολιτικές δυνάμεις θα βολεύονται με το αυθαίρετο «δίκαιο της ανάγκης» διαιωνίζοντας τις στρεβλώσεις.  Αυτό είναι και το μεγαλύτερο βάρος του υφιστάμενου στάτους κβο στο Κυπριακό, με την τρέχουσα κατάσταση να κράτα πίσω και την κοινωνία και την οικονομία.