Την 1η Ιανουαρίου η Κυπριακή Δημοκρατία αναλαμβάνει για δεύτερη φορά από την ένταξη, την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για περίοδο έξι μηνών. Είναι προνόμιο σύμφυτο με την ιδιότητα του μέλους, είναι ευθύνη και χρέος, είναι και ευκαιρία ιδίως για τα μικρότερα μέλη, να ηγηθούν, να συμβάλουν καθοριστικότερα στην επίτευξη των στόχων της Ένωσης και στην ενοποιητική διαδικασία, να αποδείξουν την ικανότητά τους, να εκπληρώσουν με περηφάνια και σοβαρότητα μια υψηλή αποστολή. Είναι μια σημαντική περίοδος για τον τόπο και η ευχή όλων μας δεν μπορεί παρά να είναι να αρθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να ανταποκριθούμε με επάρκεια στη μεγάλη πρόκληση.
Βεβαίως, ως συνήθως σε αυτό τον τόπο, ίσως κάπως περισσότερο από αλλού, «η επιτυχία έχει πολλούς πατέρες και η αποτυχία ζει στην ορφάνια» και δεν ξενίζει πολύ που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η αρμόδια υφυπουργός, έσπευσαν ελέω Θεού, να μας υποδείξουν περίπου, πως αυτοί οι δύο είναι που έκαναν την προηγούμενη προεδρία, ξέρουν καλά, και είμαστε τυχεροί που τους έχουμε. Όπερ έδει δείξαι. Έχουμε σε κάθε περίπτωση συνηθίσει στην αμετροέπεια και στις μεγαλοστομίες.
Ωστόσο η προεδρία του Συμβουλίου είναι πολύ σοβαρή υπόθεση και δεν προσφέρεται για πολιτικά παιγνίδια. Εκτός των άλλων, και το μεγάλο διακύβευμα, χιλιάδες άνθρωποί μας, κινητοποιούνται με επάρκεια και πάθος για την επάξια διεκπεραίωσή της. Είναι πόροι, είναι δομές και οργάνωση, είναι προσδοκίες και ανάγκες.
Από την άλλη η προεδρία δεν είναι ούτε πανάκεια, ούτε άλλοθι, ούτε ο Πήγασος, πιο πολύ ο Φαέθων στο άρμα του ήλιου είναι. Σίγουρα δεν προσφέρεται για φτηνό λαϊκισμό και δημαγωγία.
Δεν έπρεπε, επί παραδείγματι, οι περισπούδαστοι ηγήτορες μας να γνωρίζουν πως οι εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ, ρητώς δεν είναι αρμοδιότητα της εκ περιτροπής προεδρίας του Συμβουλίου, αλλά του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της ύπατης εκπροσώπου και της ΕΥΕΔ; Ο Πρόεδρος της χώρας που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία, δεν συγκαλεί και δεν προεδρεύει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Το Συμβούλιο εξωτερικών σχέσεων είναι η μόνη από τις δέκα συνθέσεις του Συμβουλίου που δεν προεδρεύεται από υπουργό της χώρας που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία αλλά από την ύπατη εκπρόσωπο.
Πώς γίνεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σαν έτοιμος από καιρό, να πουλά Urbi et orbi κενόδοξες υποσχέσεις για δήθεν εκδουλεύσεις και δέρατα αρκούδας, γελοιοποιώντας μας καθημερινά και οικειοποιούμενος, και μάλιστα από πριν, οτιδήποτε δυνατόν να αποδειχθεί άξιον λόγου, στο προσεχές διάστημα και παρέκει; πώς λοιπόν να μας ξενίζει όταν αξιωματούχος της Επιτροπής κάγχαζε προ καιρού πως «η επερχόμενη κυπριακή προεδρία είναι σαν εξαγωγή φρονιμίτη: είναι επώδυνη αλλά περνά...».
Όμως το σοβαρότερο είναι η διαφαινόμενη διάθεση επίκλησης της προεδρίας και του φόρτου εργασίας που αυτή συνεπάγεται, ως από μηχανής Θεού για αποφυγή επανέναρξης ουσιαστικών διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, την ώρα που και με την εκλογή Έρχιουρμαν, με την εσχάτως πιο ευέλικτη τακτική της Τουρκίας, και με μία στοιχειωδώς ευνοϊκότερη ευρωπαϊκή και διεθνή συγκυρία, φαίνεται να διανοίγεται μια μικρή χαραμάδα, κινητικότητας.
Μα αφού ο Πρόεδρος της χώρας που έχει την εκ περιτροπής προεδρία, πέρα από τις εσωτερικές δομές και συνταγματικές διευθετήσεις, μόνο διακοσμητικό, τυπικό και επουσιώδη ρόλο έχει στη διεκπεραίωση της προεδρίας, με εξαίρεση ίσως μια εμφάνιση στην αρχή ενώπιον του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και έναν απολογισμό μετά το πέρας του εξαμήνου. Πραγματικά αν νιώθουμε το επείγον της λύσης, δεν θα ήταν κρίμα να αναβάλλουμε, εμείς, τις οποίες εξελίξεις για παρακάτω με αυτή την αβάσιμη δικαιολογία; πώς θα πείσουμε πως μας ενδιαφέρει η λύση; Στο τέλος του 2026 ολοκληρώνεται η θητεία του Αντόνιο Γκουτέρες ως ΓΓ του ΟΗΕ. Ενός ανθρώπου που γνωρίζει την ουσία του Κυπριακού όσο λίγοι, που είδε τα πράγματα σωστά, που έπαιξε καταλυτικό ρόλο για να φτάσουμε κοντύτερα στη λύση από ποτέ άλλοτε. Αντίθετα μετά την εκλογή νέου ΓΓ και την ανάγκη προσαρμογής, θα είμαστε κοντά στις δικές μας εκλογικές προθεσμίες του 2028 και κάθε νέα προσπάθεια κινδυνεύει να ανασταλεί sine die.
Εξαντλούμε έτσι σιγά-σιγά και την παράταση των καθυστερήσεων και η μικρή χαραμάδα μάλλον θα κλείσει οριστικά.
Η κυπριακή προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ είναι απόλυτα ωφέλιμος και αξιοποιήσιμος χρόνος για το Κυπριακό και δεν μπορεί να αφεθεί να χαθεί, αν πραγματικά μας ενδιαφέρει η συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί από κανένα ότι συνιστά εύλογη αιτία αδράνειας. Να θυμίσω πως το 2003 ο αείμνηστος Πρόεδρος Κληρίδης διαπραγματευόταν μέχρι και την Παρασκευή πριν από την Κυριακή των εκλογών στις οποίες ήταν και ο ίδιος υποψήφιος, ενώ το 2012 ήταν ο Τουρκοκύπριος ηγέτης κ. Ντερβίς Έρογλου που διέκοψε τις διαπραγματεύσεις με πρόσχημα την πρώτη κυπριακή προεδρία.
*Διπλωμάτη
