Ζούμε μια πολιτική πραγματικότητα που πριν λίγα χρόνια θα φαινόταν αδιανόητη. Ο Φειδίας ευρωβουλευτής, με δικό του πολιτικό κόμμα υπό τον τίτλο «Άμεση Δημοκρατία», και το νεοσύστατο κόμμα «Σήκου Πάνω» του «Never Surrender» Χριστόφορου Τορναρίτη να διεκδικεί χώρο στο δημόσιο πεδίο. Όσο κι αν κάποιοι προσπαθούν να δείξουν κατάπληξη, δεν πρόκειται για ξαφνικό φαινόμενο. Αυτές οι εξελίξεις δεν έπεσαν από τον ουρανό. Είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς πορείας πολιτικής φθοράς, αδιαφορίας απέναντι στον πολίτη και εγκατάλειψης κάθε έννοιας συλλογικής ευθύνης.
Για δεκαετίες, τα μεγάλα κόμματα αντιμετώπισαν τη διακυβέρνηση ως παιχνίδι διατήρησης ισχύος. Το επίκεντρο δεν ήταν ποτέ το κοινό καλό, η χώρα, οι θεσμοί ή το μέλλον. Το επίκεντρο ήταν η επιβίωση των κομματικών μηχανισμών. Στο όνομα αυτής της επιβίωσης χτίστηκαν συστήματα ευνοιοκρατίας και πελατειακών ανταλλαγών, όπου ο πολίτης έπαψε να είναι φορέας δικαιωμάτων και έγινε «μονάδα εξυπηρέτησης», χρήσιμη μόνο όσο στηρίζει το κόμμα. Και κάπως έτσι με αυτόν τον τρόπο, πριν μια δεκαετία περίπου, ξεφύτρωσε το ακροδεξιό ΕΛΑΜ, θυγατρικό κόμμα της Χρυσής Αυγής. Τα εδραιωμένα κόμματα υποτίμησαν την παρουσία του και τώρα προσπαθούν να το φτάσουν υιοθετώντας ακραία αφηγήματα…
Η πολιτική συζήτηση υποβιβάστηκε. Η ιδεολογία αποδυναμώθηκε. Τα κόμματα, που κάποτε πρέσβευαν αξίες, έμειναν κουρασμένες δομές που επαναλαμβάνουν τα ίδια φθαρμένα συνθήματα, χωρίς καμία διάθεση αυτοκριτικής. Και ο πολίτης, βλέποντας το ίδιο έργο να παίζεται ξανά και ξανά, άρχισε να αποσύρεται. Η αποχή γιγαντώθηκε, όχι ως αδιαφορία αλλά ως σιωπηλή αντίσταση. Μια σταθερή και ηχηρή προειδοποίηση: «Δεν σας εμπιστεύομαι πια!».
Αλλά στις αίθουσες των κομμάτων, η προειδοποίηση αυτή αγνοήθηκε. Παρουσιαζόταν συνεχώς ως «έλλειψη πολιτικής κουλτούρας των πολιτών», ποτέ ως αποτυχία του συστήματος να εμπνεύσει, να προστατεύσει, να υπηρετήσει. Και σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, ενώ παρατηρούσαν τα τεράστια ποσοστά αποχής, όλα τα κόμματα αισθάνονταν κερδισμένα. (Να μου το θυμηθείτε, αυτό περίπου θα είναι και το σκηνικό αντίδρασης στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές του Μαΐου).
Σε αυτό το υπόβαθρο ήρθε να προστεθεί και η παραλυτική ατιμωρησία. Σκάνδαλα, διαφθορά, λάθη, παραλείψεις, χωρίς συνέπειες. Μια κοινωνία που έβλεπε και εξακολουθεί να βλέπει πρόσωπα με θεσμική ευθύνη να διαφεύγουν κάθε λογοδοσίας και να συνεχίζουν σαν να μην συνέβη τίποτε. Οι πολίτες κουράστηκαν, απογοητεύτηκαν, ένιωσαν προδομένοι. Και όταν μια κοινωνία φτάσει σε αυτό το επίπεδο διάψευσης σταματά να ζητά «το καλύτερο» και αρχίζει να ζητά «το διαφορετικό».
Έτσι φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση. Ο Φειδίας, με το αποτύπωμά του στα social media, αναδείχθηκε στην Ευρωβουλή ως σύμβολο αντισυστημικής ψήφου. Το κόμμα «Άμεση Δημοκρατία» δεν θα υποστηριχθεί από τους πολίτες εξαιτίας του ανύπαρκτου πολιτικού προγράμματος του κόμματος αλλά από καθαρή αγανάκτηση.
Το μήνυμα των πολιτών δεν είναι περίπλοκο. Δεν λέει «εμπιστευόμαστε αυτούς». Λέει «δεν εμπιστευόμαστε εσάς!».
Κι αυτό το μήνυμα δεν διαβάζεται με γραφήματα και αναλύσεις. Διαβάζεται με πολιτική εντιμότητα, κάτι που έχει λείψει δραματικά.
Δεν πρόκειται για αναγέννηση της δημοκρατίας. Ούτε όμως για παρακμή που προέκυψε ξαφνικά. Είναι η συσσωρευμένη αντίδραση σε ένα πολιτικό σύστημα που για δεκαετίες αρνήθηκε να κοιταχτεί στον καθρέφτη. Η κοινωνία δεν «τρελάθηκε». Αντίθετα, λειτούργησε απολύτως προβλέψιμα. Όταν στερείς από έναν πολίτη την εμπιστοσύνη, την ελπίδα και την αίσθηση δικαιοσύνης, θα επιστρέψει μια μέρα να στο θυμίσει, χωρίς ευγένειες.
Τα μεγάλα κόμματα βρίσκονται τώρα μπροστά στο αποτέλεσμα των δικών τους επιλογών. Αυτή δεν είναι τιμωρία. Είναι συνέπεια. Και αν θέλουν πραγματικά να αλλάξουν την πορεία της χώρας, το πρώτο βήμα δεν είναι οι νέες καμπάνιες, ούτε τα νέα συνθήματα. Είναι η παραδοχή ότι θερίζουν αυτό που έσπειραν.
Και αν δεν το αναγνωρίσουν, το κύμα που ανεβαίνει σήμερα θα γίνει αύριο χείμαρρος.
Η δημοκρατία δεν εγκαταλείπει τους πολίτες, οι πολιτικοί την εγκατέλειψαν πρώτοι.
Και τώρα ήρθε ο λογαριασμός!
