«Υδρογονάνθρακες - εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο: Η Αίγυπτος προχωρά μπροστά» του Χαράλαμπου Έλληνα

 

 

Οι δραστηριότητες εξερεύνησης υδρογονανθράκων στην Κύπρο βρίσκονται σε αναστολή, εν μέρει λόγω του συνεχιζόμενου αντίκτυπου του κορωνοϊού, αλλά και λόγω της πολύ άσχημης κατάστασης των διεθνών εταιρειών πετρελαίου (ΔΟΕ) εξαιτίας των χαμηλών τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και τεράστιων απωλειών και διαγραφών περιουσιακών στοιχείων κατά τη διάρκεια του 2020. Η ExxonMobil, κάτω από την αυξανόμενη πίεση, εξετάζει περαιτέρω περικοπές δαπανών, ακόμη και αλλαγές στο διοικητικό συμβούλιο.

Η πορεία προς την πλήρη ανάκαμψη θα είναι αργή και στο τέλος της, σε 2-3 χρόνια, οι ΔΟΕ θα είναι διαφορετικές, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην καθαρή ενέργεια και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Αυτή η απουσία δραστηριότητας για την επανάληψη υπεράκτιων εξερευνήσεων μπορεί να είναι ευλογία, απομακρύνοντας από το προσκήνιο το καυτό θέμα των υδρογονανθράκων, καθώς οι προτεραιότητες μετατοπίζονται στις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού.

Εν τω μεταξύ, η Αίγυπτος προχωρά μπροστά. Έχει υπογράψει μια νέα συμφωνία εξερεύνησης με τη Shell για ένα υπεράκτιο τεμάχιο στην Ερυθρά Θάλασσα. Αυτό είναι επιπλέον των 22 συμφωνιών που υπογράφηκαν κατά τη διάρκεια του 2020 και περιελάμβαναν σημαντικές ΔΟΕ, όπως οι ExxonMobil, Chevron, Shell, BP, ENI και Total. Επιπλέον, η EGPC και η EGAS σχεδιάζουν να προσφέρουν νέα χερσαία και υπεράκτια τεμάχια για αδειοδοτήσεις τον Φεβρουάριο.

Αυτή η συνεχιζόμενη δραστηριότητα οδήγησε στην ανακάλυψη 47 νέων κοιτασμάτων πετρελαίου και 15 φυσικού αερίου το 2020, 13% περισσότερα από ό,τι το 2019, παρά την πανδημία.

Ο Tarek El-Molla, υπουργός Πετρελαίου της Αιγύπτου, ανακοίνωσε τέλος Ιανουαρίου την πρόθεση της χώρας να επεκτείνει τον τομέα των πετροχημικών βιομηχανιών για να εκμεταλλευτεί τα αυξανόμενα αποθέματα υδρογονανθράκων και τις αυξανόμενες προοπτικές.

Εξαγωγές ΥΦΑ

Η Αίγυπτος επωφελήθηκε επίσης από την πρόσφατη αύξηση των τιμών του ΥΦΑ, επαναρχίζοντας εξαγωγές από το τερματικό υγροποίησης Idku, με τις περισσότερες από αυτές να πηγαίνουν στην Κίνα, την Ινδία και την Τουρκία. Η χώρα είναι επίσης έτοιμη να επαναρχίσει εξαγωγές από το δεύτερο τερματικό υγροποίησης Damietta από τα τέλη Φεβρουαρίου. Αυτό δεν βρίσκεται σε χρήση από το 2012 λόγω διαφορών που έχουν πλέον επιλυθεί.

Οι εξαγωγές ΥΦΑ θα χρησιμοποιούν κυρίως πλεονάσματα φυσικού αερίου από το κοίτασμα Zohr και ίσως εισαγωγές από το Ισραήλ, εάν το επιτρέπουν οι τιμές.

Η επανέναρξη εξαγωγών ΥΦΑ από το Idku θα μειώσει την πληθώρα φυσικού αερίου στην αγορά της Αιγύπτου, που οφείλεται εν μέρει στην πανδημία αλλά και στην πτώση της ζήτησης φυσικού αερίου στον τομέα της ενέργειας και στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ο El-Molla δήλωσε ότι η Αίγυπτος εστιάζει στην επιστροφή σε εξαγωγές ΥΦΑ. Αλλά αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι συμβαίνει στις παγκόσμιες αγορές και τις τιμές, που ραγδαία επιστρέφουν στα χαμηλά επίπεδα του 2019.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) δήλωσε ότι η υψηλή ζήτηση ΥΦΑ στις ασιατικές αγορές και η αύξηση των τιμών τον Ιανουάριο ήταν βραχυπρόθεσμο φαινόμενο και δεν αποτελεί ένδειξη ότι η παγκόσμια ζήτηση θα ανακάμψει το 2021. Εν μέρει λόγω του ότι η πανδημία συνεχίζεται, ο IEA αναμένει μόνο μια μικρή ανάκαμψη της παγκόσμιας ζήτησης φυσικού αερίου φέτος, μετά την πτώση το 2020. Ωστόσο, δεδομένων των συνεχιζόμενων ανησυχιών για το πόσο διάστημα θα διαρκέσει η πανδημία, ο ρυθμός αύξησης της ζήτησης φυσικού αερίου θα παραμείνει αβέβαιος. Ο IEA δήλωσε ότι το μακροπρόθεσμο μέλλον των αγορών ΥΦΑ παραμένει μια πρόκληση.

Φυσικό αέριο από το Ισραήλ

Η Chevron -έχοντας αποκτήσει τη Noble Energy και τα συμφέροντά της στην περιοχή πέρυσι-, με την Delek και τους συνεργάτες της στα ισραηλινά κοιτάσματα Leviathan και Tamar, υπέγραψε συμφωνία για επένδυση $235 εκατ. δολαρίων σε έναν νέο υποθαλάσσιο αγωγό, που θα επεκτείνει τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Delek, ο αγωγός θα συνδέσει εγκαταστάσεις στην ισραηλινή πόλη Ashdod με τον αγωγό EMG στην πόλη Ashkelon, επιτρέποντας στη Chevron και τους συνεργάτες της να αυξήσουν τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Αίγυπτο μέχρι και 7 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως (bcm/yr).

Οι εταίροι υπέγραψαν συμφωνίες πέρυσι για εξαγωγή 85bcm/yr φυσικό αέριο στην Αίγυπτο για περίοδο 15 ετών. Η προμήθεια φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Αίγυπτο άρχισε τον Ιανουάριο του 2020.

Δεν είναι σαφές σε αυτό το στάδιο εάν θα επιτευχθούν νέες συμφωνίες για την πλήρη αξιοποίηση της αυξημένης εξαγωγικής ικανότητας από το Ισραήλ προς την Αίγυπτο με τον νέο αγωγό. Αλλά δεδομένης της υπερπαραγωγής φυσικού αερίου στην Αίγυπτο αυτό δεν φαίνεται να είναι πιθανό.

Ωστόσο, αυτές οι εξελίξεις δείχνουν την ευπάθεια της Κύπρου και την αδυναμία της λόγω της εξάρτησής της από τις τριμερείς συμμαχίες με την Αίγυπτο και το Ισραήλ για εξαγωγές κυπριακού φυσικού αερίου.

Αγωγός φυσικού αερίου EastMed

Αυτός διατηρείται ζωντανός από τους πολιτικούς. Μόνο την περασμένη εβδομάδα, Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Βουλγαρία, Ουγγαρία και Σερβία επιβεβαίωσαν την υποστήριξή τους στον αγωγό.

Παρόλο που τέτοιες εξελίξεις είναι χρήσιμες πολιτικά, φέρνοντας αυτές τις χώρες πιο κοντά, με επίκεντρο τον EastMed, δεν αρκούν για την υλοποίηση του έργου. Όπως έχω τονίσει επανειλημμένα τα τελευταία χρόνια, αυτό απαιτεί αγοραστές φυσικού αερίου στην Ευρώπη και ιδιωτικές επενδύσεις. Κανένα από αυτά δεν είναι επίκειται, επειδή το έργο δεν είναι εμπορικά βιώσιμο. Όταν φτάσει το φυσικό αέριο στην Ευρώπη, θα είναι πολύ ακριβό για να ανταγωνιστεί τις υπάρχουσες, πολύ φθηνότερες προμήθειες.

Όπως ανέφερα σε ένα από τα τελευταία άρθρα μου, η Ευρώπη επίσης απομακρύνεται από το φυσικό αέριο και δεν υποστηρίζει νέα έργα για αγωγούς φυσικού αερίου. Η Catharina Sikow Magny, διευθύντρια της ΓΔ Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (EC), κάλυψε το θέμα εκτεταμένα στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Φυσικού Αερίου στις 28 Ιανουαρίου. Απαντώντας στην ερώτηση πόσο φυσικό αέριο θα χρειαστεί η ΕΕ στο μέλλον, είπε «zero». Ήθελε να τονίσει ότι με την ΕΕ να έχει δεσμευτεί για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών έως το 2050, μέχρι τότε η κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα πρέπει να έχει σταματήσει. Επιπλέον, με την ΕΕ να αυξάνει τον στόχο μείωσης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από 40% σε 55% έως το 2030, η χρήση φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα αρχίσει να μειώνεται στα μέσα αυτής της δεκαετίας προκειμένου να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι του 2030 και του 2050. Είπε ότι τα τρέχοντα έργα για φυσικό αέριο αναμένεται να ολοκληρωθούν έως το 2022 - χωρίς να χρειάζονται επιπλέον έργα μετά από αυτά.

Παρά αυτές τις σαφείς δηλώσεις της EC, οι πολιτικοί μας συνεχίζουν να προωθούν αυτό το έργο επειδή εξυπηρετεί πολιτικούς σκοπούς. Αλλά αυτό βλάπτει την προώθηση άλλων σοβαρών σχεδιασμών εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου.

Καθώς οι εξαγωγές προς τις παγκόσμιες αγορές γίνονται όλο και πιο δύσκολες, υπάρχουν άλλες πιθανές περιφερειακές επιλογές για χρήση του φυσικού αερίου που έχει ανακαλυφθεί μέχρι στιγμής. Όσο όμως κυνηγούμε ανεμόμυλους, αυτό δεν θα συμβεί, με τον κίνδυνο ότι μέχρι που να ξυπνήσουμε και να το αντιληφθούμε ενδέχεται οι επιλογές να μην είναι πλέον διαθέσιμες.

Τι κάνει η Κύπρος; 

Ενώ η Αίγυπτος προχωρά μπροστά, με νέες αδειοδοτήσεις και περισσότερες ανακαλύψεις και επινοεί νέα σχέδια για την προώθηση της επιτυχούς εκμετάλλευσης των πόρων πετρελαίου, φυσικού αερίου και ενέργειας, η Κύπρος βρίσκεται σε αδράνεια. Έχουμε ακόμη την ψευδαίσθηση ότι όλα προχωρούν βάσει κάποιου απροσδιόριστου σχεδιασμού. Τι αντίθεση σε σύγκριση με την Αίγυπτο. Κινδυνεύουμε και πάλι να μας ξεπεράσουν οι εξελίξεις.

*Ο Χαράλαμπος Έλληνας είναι συνεργάτη του Παγκόσμιου Κέντρου Ενέργειας στο Atlantic Council.