Mε κινήσεις step by step επιστρέφει η Τουρκία: Παιχνίδια με το Βαρώσι, στο περιθώριο το Κυπριακό

 

 

Θα κληθούν σύντομα οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι της Αμμοχώστου να πάρουν αποφάσεις για την πόλη τους, σύμφωνα με έγκυρη τ/κ πηγή. Όπως η ίδια πηγή αναφέρει στον «Πολίτη», «η Τουρκία έχει αποφασίσει ότι θα κληθούν οι κάτοικοι της πόλης να τοποθετηθούν σε σχέση με το περιουσιακό και προς αυτή την κατεύθυνση, ενόψει και της επίσκεψης Ερντογάν στις 20 Ιουλίου, καταβάλλεται προσπάθεια να υπάρξουν εξελίξεις».

Όπως προκύπτει από τις πρόσφατες επαφές Ερντογάν στις Βρυξέλλες, ο Τούρκος Πρόεδρος υποσχέθηκε ότι στην Κύπρο θα αποφευχθούν ακρότητες, επανέλαβε ωστόσο ότι με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη δεν υπάρχει δυνατότητα συνεννόησης.

Με βάση τα σενάρια που κυκλοφόρησαν και κυκλοφορούν, υπάρχουν τρία ενδεχόμενα για το Βαρώσι στο πλαίσιο μιας κλιμακωτής εργαλειοποίησής του από την τουρκική εξωτερική πολιτική:

* Πρώτον, να κληθούν όλοι οι Βαρωσιώτες να επιστρέψουν υπό τ/κ διοίκηση, σενάριο το οποίο προωθούσαν παλαιότερα ο Κουντρέτ Όζερσαϊ και ο επικεφαλής της ομάδας περιουσιακού Σερντέν Χότζα.

* Δεύτερον, να κληθούν όλοι οι Βαρωσιώτες που δεν το έχουν κάνει να προσφύγουν στην τουρκοκυπριακή επιτροπή αποζημιώσεων, σε διαφορετική περίπτωση θα θεωρηθεί ότι δεν ενδιαφέρονται.

* Τρίτον, να αφεθεί η κατάσταση στα χέρια κάποιων Τούρκων ντιβέλοπερ με βάση το πλάνο που εκπονεί ο αντιπρόεδρος της Τουρκίας Φουάτ Οκτάι. Στο πλαίσιο αυτού του σχεδίου υπάρχει η σκέψη να κατεδαφιστεί όλη η παραλιακή ζώνη και να δοθούν μετοχές και στους Ε/Κ ιδιοκτήτες γης. Αυτή τη σκέψη ενστερνίζεται και ο Ερσίν Τατάρ.

Η λογική των Τούρκων γενικά σε σχέση με το Βαρώσι είναι ότι θα προχωρούν βήμα με βήμα, αφού αισθάνονται ότι έχουν όλο τον χρόνο μαζί τους. Με αυτό τον τρόπο δεν θα μπορεί ούτε η Κύπρος ούτε η Ελλάδα να χρησιμοποιούν το πρόβλημα ως μοχλό πίεσης στις συνόδους κορυφής της ΕΕ σε μια περίοδο που η Τουρκία επιχειρεί επανασυγκόλλησή της με τη Δύση.

Η διεθνής θέση της Τουρκίας

Ο Ταγίπ Ερντογάν, κατά τη διάρκεια των επαφών τους στις Βρυξέλλες με Μπάιντεν, Μέρκελ και Μητσοτάκη έστειλε με κάθε τρόπο το μήνυμα ότι επιδιώκει -έστω και επιλεκτικά- βελτίωση των σχέσεών του με τη Δύση. Προφανώς σήμερα αντιλαμβάνεται ότι η ακραία πολιτική της Τουρκίας το 2020 απέναντι στην ΕΕ, στις ΗΠΑ και βεβαίως σε Ελλάδα, μάλλον δεν απέδωσε τα αναμενόμενα.

* Στη συνάντηση με τον Μπάιντεν τέθηκαν επί τάπητος όλα τα ανοικτά θέματα (Συρία-Λιβυκό -S-400- σχέσεις με Ρωσία). Σε πρώτη φάση, αυτό που συμφωνήθηκε είναι ότι από πλευράς ΗΠΑ θα στηριχθεί η τουρκική οικονομία και σε αντάλλαγμα η Τουρκία θα διατηρήσει τα στρατεύματά της στο Αφγανιστάν για να δρουν εκ μέρους του ΝΑΤΟ. Τέλος, ο Μπάιντεν ζήτησε αποφυγή κρίσης στην Ανατολική Μεσόγειο, κυρίως σε σχέση με την Ελλάδα, ωστόσο το αίτημα αυτό σε κάποιο βαθμό αφορά και τις γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της Κύπρου, αν και στην πράξη λόγω των τιμών φυσικού αερίου οι πολιτικές γύρω από τα αποθέματα στην Ανατ. Μεσόγειο φαίνεται να εξαντλούνται.

* Με την Ελλάδα, ο Ερντογάν έστειλε το μήνυμα ότι οι διαφορές μένουν, αλλά οι δύο χώρες θα επιχειρήσουν αργά αλλά σταθερά να τις προσπελάσουν. Όπως δήλωσε ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στόχος είναι οι δύο χώρες να περάσουν ένα ήσυχο καλοκαίρι, με τον ελληνοτουρκικό διάλογο να εξελίσσεται ομαλά. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτησε επιπλέον να μην υπάρξουν κινήσεις της Τουρκίας στο Βαρώσι, κάτι που αν γίνει επηρεάζει σημαντικά τη στάση της Ελλάδας. Στο πλαίσιο αυτής της συζήτησης, η τουρκική πλευρά άφησε να νοηθεί ότι θα κάνει κίνηση προς τους νόμιμους κατοίκους του Βαρωσιού. Το αρνητικό στοιχείο στο θέμα αυτό είναι ότι υπεύθυνος πλέον για την πολιτική που θα ακολουθηθεί σε σχέση με το Βαρώσι είναι ο Τούρκος αντιπρόεδρος Φουάτ Οκτάι, αφού ο Ταγίπ Ερντογάν αφαίρεσε από το τουρκικό ΥΠΕΞ και τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου το χαρτοφυλάκιο των Βαρωσίων.

* Τέλος, ο Ερντογάν, στις επαφές του με Μέρκελ -Μακρόν και άλλους Ευρωπαίους αξιωματούχους, επιχείρησε να αναζωπυρώσει τις σχέσεις Τουρκίας -ΕΕ σε μια κρίσιμη καμπή για την τουρκική οικονομία, η πορεία της οποίας θα κρίνει και την πολιτική τύχη και του ιδίου. Ο Ερντογάν σε όλες τις δημοσκοπήσεις, λόγω κυρίως της κακής οικονομικής κατάστασης  της χώρας, βλέπει τη δημοτικότητά του να καταποντίζεται, με μια πιθανή απώλεια των εκλογών του 2023 να είναι κάτι παραπάνω από ορατή. Η Ρωσία, σε ό,τι αφορά την οικονομία, δεν μπορεί να τον βοηθήσει, η Κίνα σε μεγάλο βαθμό είναι ανταγωνιστική με την Τουρκία, οπότε ο Ταγίπ Ερντογάν έχει άμεση ανάγκη να επαναφέρει τις οικονομικές σχέσεις Τουρκίας -ΕΕ στο υψηλότερο δυνατόν επίπεδο.

Το Κυπριακό

Στο μεγάλο παιχνίδι της επιστροφής στη ΔΥΣΗ που επιχειρεί δίκην ασώτου υιού, η Τουρκία έχει καταφέρει κάτι σημαντικο: Να περιθωριοποιήσει το Κυπριακό, χρησιμοποιώντας ένα βασικό επιχείρημα, το οποίο όσο περνά ο καιρός όλο και περισσότερο γίνεται πιστευτό. Το επιχείρημα είναι απλό: «Οι Ελληνοκύπριοι ενόσω λειτουργούν ως αναγνωρισμένο κράτος, δεν θέλουν λύση στο Κυπριακό επί των πραγματικοτήτων που υπάρχουν σήμερα στην Κύπρο». Επικαλούνται προς αυτή την κατεύθυνση την ψήφο των Ελληνοκυπρίων απέναντι στο σχέδιο Ανάν που κατατέθηκε από τον Κόφι Ανάν, και βέβαια τις πρόσφατες εξελίξεις στο Κραν Μοντανά, καθώς και τις παλινωδίες του Προέδρου Αναστασιάδη περί δύο κρατών, περί αποκεντρωμένης ομοσπονδίας και πάλιν ξανά από την αρχή περί διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Ειδικά επί Προέδρου Αναστασιάδη, η εντύπωση που επικρατεί ακόμα και εντός της ΕΕ είναι ότι το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την αποτυχία στο Κραν Μοντανά το φέρει ο Ελληνοκύπριος Πρόεδρος.

Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ξεκίνησε παρτίδα σκάκι με τον χρόνο. Έχει καταφέρει, για πρώτη ίσως φορά στην ιστορία του Κυπριακού, να το μετατρέψει εντός της ελληνοκυπριακής κοινότητας σε τριτεύων θέμα. Κάπως έτσι αισθάνεται ότι δεν έχει κανένα κόστος στο εσωτερικό. Αυτό που τον σώζει από τη διεθνή κατακραυγή είναι ότι την ίδια στιγμή ούτε η τουρκική πλευρά είναι εποικοδομητική αφού, είτε μέσω της ακραίας της ρητορικής ή και ανικανότητας να μεταφέρει με σαφήνεια κάποια μηνύματα που αγγίζουν θέματα ασφαλείας για τους Ελληνοκύπριους, επιτρέπει στον μέσο Ε/Κ να κατασταλάξει σε ένα ασφαλές για τον ίδιο συμπέρασμα: ότι διά της μη λύσης ας προσπαθήσω να κρατήσω όσα έχω, παρά να μπω σε μια διαδικασία λύσης που ίσως κινδυνέψω να τα χάσω όλα. Ακόμα όμως και αυτή η απόπειρα βραχυπρόθεσμου εξορθολογισμού του Κυπριακού από την ε/κ πλευρά, ευνοεί την Τουρκία μακροπρόθεσμα. Η οποία, έχοντας το πάνω χέρι στην Κύπρο, μπορεί να περιμένει όσο χρειάζεται, έχοντας υπέρ της μια σειρά πλεονεκτήματα: Γεωστρατηγικά, δημογραφικά και οικονομικά.

Στην ελληνοκυπριακή πλευρά η στρατηγική είναι εργαλείο άγνωστο. Με το Κυπριακό εκτός πρωταρχικής έγνοιας, ακόμα και επικαιρότητας, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης το χρησιμοποιεί ως εργαλείο φόβου σε εκδηλώσεις αγωνιστών της ΕΟΚΑ μιλώντας για προτεκτοροποίηση της Κύπρου από την Τουρκία σε περίπτωση λύσης. Ετσι κερδίζει τον λίγο χρόνο που θέλει μέχρι να ολοκληρώσει τη θητεία του, δίνοντας έμφαση στον ανασχηματισμό ευρείας αποδοχής, αφού το μόνο που δείχνει να τον ενδιαφέρει είναι η υστεροφημία του. Όπως επεσήμανε και η αποχωρήσασα υπουργός Δικαιοσύνης Έμιλυ Γιολίτη, η κυβέρνηση δεν χαίρει των καλυτέρων εντυπώσεων από την κοινωνία των πολιτών στα ζητήματα της διαφθοράς και της διαφάνειας.

 

Το 2023

Σε κάποιες περιπτώσεις, Τούρκοι επιτελείς, μιλώντας με Ευρωπαίους αξιωματούχους, παραπέμπουν σε μια πιθανή λύση του Κυπριακού μετά το 2023, όταν θα έχει φύγει ο Νίκος Αναστασιάδης. Και αυτή η σκέψη είναι πονηρή εκ μέρους της Άγκυρας. Οι εκλογές του 2023 στην ελληνοκυπριακή πλευρά, είναι απίθανο να διεξαχθούν με όρους Κυπριακού, ο δε Ε/Κ υποψήφιος που θα το προτάξει, απλώς θα αγνοηθεί. Στη Γενεύη πρόσφατα η Τουρκία έχει εξάλλου ανοίξει τα χαρτιά της, όταν ο Ερσίν Τατάρ ζήτησε περίπου αναγνώριση του ψευδοκράτους για να μπει σε διαπραγμάτευση. Εν ολίγοις, η Τουρκία δεν θέλει αυτή τη στιγμή λύση. Μέχρι αυτή η μαξιμαλιστική θέση της Τουρκίας να κερδίσει έδαφος, η Άγκυρα συνειδητά κατεβάζει τους τόνους διότι χρειάζεται χρόνο

Εν κατακλείδι, η Τουρκία, ενώ σε άλλα θέματα δείχνει διάθεση συνδιαλλαγής, στο Κυπριακό έχει ανεβάσει την αδιάλλαξία της. Γνωρίζει ότι αυτή τη στιγμή η θέση της βολεύει και τον Πρόεδρο Αναστασιάδη. Το βόλεμα αυτό οδηγεί το Κυπριακό σε μια νέα περιθωριοποίηση. Αυτό που ίσως απομένει να το θυμίζει είναι οι γραφικές επισκέψεις πλέον της κ. Λουτ, την οποία ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ συντηρεί, απλώς για να έχει ήσυχη τη συνείδησή του ότι κάνει κάτι.