@CharlesEllinas
Στην αρχαία ελληνική μυθολογία ο Κρόνος ήταν ο θεός του χρόνου. Τώρα φαίνεται ότι ήρθε η ώρα του. Και μπορεί να αναπτυχθεί νωρίτερα από την, ακόμη, πιθανή ανάπτυξη του κοιτάσματος Αφροδίτη.
Η είδηση πριν από δύο εβδομάδες ότι η επιβεβαιωτική γεώτρηση της Eni στο κοίτασμα Κρόνος στο τεμάχιο 6 ήταν επιτυχής, χαιρετίστηκε με ευφορία, με τους συνήθεις τίτλους να υπόσχονται πλούτο, ότι το Κρόνος-2 θα μπορούσε να είναι ενεργειακός θησαυρός και ότι αλλάζει τον χάρτη της κυπριακής ΑΟΖ.
Οι ποσότητες φυσικού αερίου μπορούν να περιγραφούν μόνο ως μέτριες: το Κρόνος-1 υπολογίστηκε ότι περιέχει περίπου 70 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm). Υπάρχουν όμως ελπίδες ότι αυτή τη φορά υπάρχουν καλύτερες πιθανότητες να προχωρήσουμε από μια ανακάλυψη σε πραγματική παραγωγή. Ωστόσο, αν και ευπρόσδεκτο, το πιθανό επίπεδο εξαγωγών φυσικού αερίου δεν θα είναι σε βαθμό που να κάνει την Κύπρο πλούσια.
Οι ανάγκες της Eni για φυσικό αέριο και LNG
Τα τελευταία δύο χρόνια, ο διευθύνων σύμβουλος της Eni, Claudio Descalzi, τόνισε ότι η Ιταλία πρέπει να αυξήσει σημαντικά τις εισαγωγές και το δυναμικό εισαγωγών LNG για να διαφυλάξει την ενεργειακή της ασφάλεια.
Πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ιταλία εισήγαγε περίπου 30bcm φυσικό αέριο από τη Ρωσία, το οποίο χρειάστηκε να αντικαταστήσει. Παρόλο που έκτοτε αύξησε τις εισαγωγές φυσικού αερίου από την Αλγερία και το Κατάρ, το 2022 υπέγραψε συμφωνία για εισαγωγή έως και 3bcm/έτος LNG από την Αίγυπτο.
Ωστόσο, δεδομένων των σοβαρών προβλημάτων παραγωγής φυσικού αερίου στην Αιγύπτο, είναι πολύ απίθανο να εκπληρωθεί αυτή η συμφωνία. Το 2022 οι εισαγωγές LNG της Ιταλίας από την Αίγυπτο περιορίστηκαν σε 0,7bcm. Και αυτό ήταν το έτος κατά το οποίο η αιγυπτιακή παραγωγή και εξαγωγή LNG ήταν στο αποκορύφωμά της.
Έκτοτε, το 2023 οι συνολικές εξαγωγές LNG της Αιγύπτου μειώθηκαν στο μισό, σε 5bcm από περίπου 10bcm το 2022. Δεδομένου ότι τα προβλήματα παραγωγής φυσικού αερίου της χώρας επιδεινώνονται, θα είναι ακόμη πιο δύσκολο το 2024.
Επιπλέον, η Eni είναι ο διαχειριστής του εργοστασίου υγροποίησης φυσικού αερίου Damietta, με δυναμικότητα περίπου 7,5bcm/έτος, που δεν έχει αξιοποιηθεί ποτέ πλήρως από τότε που ξεκίνησε λειτουργία το 2005. Δεδομένων των συνεχιζόμενων προβλημάτων φυσικού αερίου στην Αίγυπτο, το Damietta θα παραμείνει σημαντικά υποχρησιμοποιημένο το 2024 και μάλλον για μια εκτεταμένη περίοδο.
Είναι σαφές ότι η Eni χρειάζεται περισσότερο φυσικό αέριο για να μπορέσει να αυξήσει τη χρήση του Damietta και τις εξαγωγές LNG της στην Ιταλία. Φαίνεται ότι το φυσικό αέριο του κοιτάσματος Κρόνος ήρθε την κατάλληλη στιγμή.
Ανάπτυξη του Κρόνος
Το πιο πιθανό σχέδιο ανάπτυξης του Κρόνος θα είναι πολύ παρόμοιο με αυτό που προτείνει η Chevron για το Αφροδίτη: Παραγωγή στο Κρόνος με χρήση υποθαλάσσιων εγκαταστάσεων, χωρίς πλατφόρμα, και εξαγωγή στις εγκαταστάσεις παραγωγής φυσικού αερίου Zohr στην Αίγυπτο, περίπου 90 χιλιόμετρα μακριά, με υποθαλάσσιο αγωγό. Από εκεί θα εξάγεται στη συνέχεια στην πλατφόρμα επεξεργασίας φυσικού αερίου Zohr υπεράκτια της Αιγύπτου και μετά στο εργοστάσιο LNG Damietta για υγροποίηση.
Η Eni ανακάλυψε το Zohr το 2015, το μεγαλύτερο κοίτασμα στην Αίγυπτο και στη Μεσόγειο, με περίπου 850bcm αποδεδειγμένα αποθέματα φυσικού αερίου. Ξεκίνησε παραγωγή το 2017.
Οι εγκαταστάσεις του σχεδιάστηκαν με δυνατότητα επεξεργασίας 33bcm/έτος. Αλλά έχοντας επιτύχει μέγιστη παραγωγή περίπου 30bcm το 2021, έκτοτε μειώνεται λόγω της διείσδυσης νερού στην δεξαμενή. Στα τέλη του περασμένου έτους έπεσε στο ισοδύναμο των 21,7 bcm/έτος, λιγότερο από τα δύο τρίτα (2/3) της ολικής ικανότητας επεξεργασίας των υποδομών του Zohr.
Παρόλο που η Eni σχεδιάζει να κάνει νέες γεωτρήσεις το 2024-2025 για να αυξήσει την παραγωγή, αυτές τις εγκαταστάσεις θα συνεχίσουν να είναι ανεπαρκώς αξιοποιημένες, με άφθονη αχρησιμοποίητη χωρητικότητα για να δέχεται και να επεξεργάζεται φυσικό αέριο από την Κρόνος με ελάχιστο πρόσθετο κόστος για την κοινοπραξία της Eni.
Αυτό καθιστά ένα τέτοιο σχέδιο ανάπτυξης τη βέλτιστη επιλογή για την Eni, καθώς θα χρειαστεί μόνο να χρηματοδοτήσει την υποθαλάσσια παραγωγή στο Κρόνος και τον αγωγό μήκους 90 χιλιομέτρων προς το Zohr.
Επίσης, καθιστά την ανάπτυξη του Κρόνος εμπορικά βιώσιμη, ακόμη και αν τα αποθέματά του σε φυσικό αέριο περιορίζονται στα 70bcm - ελπίζουμε ότι η επιβεβαιωτική γεώτρηση τον Ιανουάριο θα αποδείξει μεγαλύτερες ποσότητες. Υπάρχει επίσης αυξημένη πιθανότητα για περισσότερες ανακαλύψεις στην περιοχή γύρω από το Κρόνος.
Ένα τέτοιο σχέδιο προσφέρει επίσης τη δυνατότητα προσθήκης παραγωγής φυσικού αερίου από τα άλλα δύο κοιτάσματα στο τεμάχιο 6, το Zeus και το Calypso, όταν επιβεβαιωθούν οι ποσότητες φυσικού αερίου μέσω μελλοντικών επιβεβαιωτικών γεώτρησεων.
Απ’ εδώ και πέρα
Ο υπουργός Ενέργειας είπε ότι αναμένει η Eni να υποβάλει το σχέδιό ανάπτυξης μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Μόλις εγκριθεί, δεδομένου ότι ήδη υπάρχουν οι περισσότερες από τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις, ο χρόνος κατασκευής θα μπορούσε να επιταχυνθεί. Εάν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης και της Eni για να προχωρήσει η ανάπτυξη φέτος, η παραγωγή φυσικού αερίου θα μπορούσε να ξεκινήσει από το 2027.
Αυτό θα είναι 10 χρόνια μετά τη χορήγηση της αδειοδότησης τού τεμαχίου 6 στην κοινοπραξία της Eni με 50%, ως διαχειριστή, και της TotalEnergies, με επίσης 50%.
Ακόμα κι αν η κυβέρνηση και η Chevron συμφωνήσουν φέτος ένα σχέδιο ανάπτυξης για το Αφροδίτη, θα έχουν περάσει τουλάχιστον 20 χρόνια μεταξύ της χορήγησης της άδειας και της έναρξης παραγωγής φυσικού αερίου.
Είναι γνωστό ότι το υπουργείο Ενέργειας προτιμά οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ να εξετάσουν πιθανές συνέργειες, συμπεριλαμβανομένης κοινής ανάπτυξης, για την εκμετάλλευση των ανακαλύψεών τους. Το υπουργείο δίνει επίσης προτεραιότητα στην κατασκευή υποδομών, συμπεριλαμβανομένων υπεράκτιων πλατφορμών, εντός της ΑΟΖ. Ωστόσο, οι εταιρείες δεν έχουν δείξει κανένα ενδιαφέρον για αυτό, προτιμώντας να μεταφέρουν το ανακαλυφθέν φυσικό αέριο απευθείας στην Αίγυπτο με υποθαλάσσιους αγωγούς, χωρίς τη χρήση πλατφορμών, ως την ταχύτερη, φθηνότερη και πιο βιώσιμη επιλογή.
Ας ελπίσουμε ότι τέτοιες προτιμήσεις δεν θα καθυστερήσουν την έγκριση των αναπτυξιακών σχεδίων της Eni, καθώς και όταν αυτά υποβληθούν.
Δεδομένου ότι η παγκόσμια μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στην καθαρή ενέργεια επιταχύνεται, όσο πιο γρήγορα ξεκινήσει η Κύπρος την ανάπτυξη του φυσικού αερίου της τόσο πιο πιθανό είναι να μπορέσει να το εκμεταλλευθεί.
Η COP28, η Σύνοδος Κορυφής του ΟΗΕ για το Κλίμα στο Dubai τον Δεκέμβριο, αποφάσισε για πρώτη φορά «την ολική μετάβαση από τη χρήση ορυκτών καυσίμων στα ενεργειακά συστήματα». Το ρολόι έχει ήδη αρχίσει να χτυπά για πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η IEA προβλέπει ότι η κατανάλωση πετρελαίου και φυσικού αερίου θα αρχίσει να μειώνεται παγκοσμίως από το τέλος αυτής της δεκαετίας. Όσο περισσότερο χρόνο ένα κοίτασμα φυσικού αερίου παραμένει ανεκμετάλλευτο τόσο πιο πιθανό είναι να μην προχωρήσει σε εκμετάλλευση μόνιμα.
Και για όσους εξακολουθούν να επιμένουν να μιλούν για εξαγωγή κυπριακού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, η ευρωπαϊκή κατανάλωση φυσικού αερίου μειώνεται συνεχώς από το 2021. Μέχρι τώρα έχει μειωθεί περισσότερο από 20% από τα επίπεδα κατανάλωσης πριν την πανδημία και εξακολουθεί να μειώνεται. Η Ευρώπη δεν χρειάζεται νέες πηγές φυσικού αερίου. Μέχρι το 2026 το 50% της ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης θα παράγεται από μη-ορυκτά καύσιμα λόγω του ραγδαίου ρυθμού διείσδυσης ΑΠΕ.
Ένα τυπικό έργο φυσικού αερίου χρειάζεται τουλάχιστον 15 χρόνια εξαγωγών, κατά προτίμηση 20 χρόνια, για να θεωρηθεί βιώσιμο. Έτσι, εάν το Κρόνος ξεκινήσει παραγωγή το 2027, θα πρέπει να έχει εγγυημένες εξαγωγές έως το 2042 – κάτι που ήδη εμπεριέχει προκλήσεις. Τυχόν καθυστερήσεις θα το κάνουν πιο δύσκολο
Έχουμε πληθώρα καλών νέων, αλλά δεν υπάρχει ακόμη πραγματική παραγωγή φυσικού αερίου. Πρέπει να κάνουμε υπομονή μέχρι να δούμε τα σχέδια της Eni - και να τα υποστηρίξουμε.
*Ο Δρ Χαράλαμπος Έλληνας είναι Ανώτερος Συνεργάτης στο Παγκόσμιο Ενεργειακό Κέντρο του Ατλαντικού Συμβουλίου.
