Τις προάλλες, στις πρωινές ραδιοφωνικές εκπομπές, τουλάχιστον στις δύο που συνηθίζω να ακούω εγώ, αρκετοί ακροατές διερωτήθηκαν πότε επιτέλους θα σταματήσει «αυτή η φάρσα με την προσφυγική ταυτότητα στην Κύπρο». Μέχρι πότε δηλαδή θα υπάρχουν άτομα που θα θεωρούνται πρόσφυγες του 1974;
Ως πρόσφυγας, λυπήθηκα και απογοητεύτηκα (για άλλη μια φορά). Και φοβήθηκα. Άξαφνα, η προσφυγική μου ταυτότητα, αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς μου, όχι της βιομετρικής αλλά της ίδιας μου της ύπαρξης, τέθηκε υπό απειλή. Κι όχι από κάποιους αλλοδαπούς δαίμονες (π.χ. CIA), όχι από τους Τούρκους και τους Τουρκοκύπριους, αλλά από τους Έλληνες της Kύπρου. Πώς γίνεται;
Υπάρχουν δηλαδή Ελληνοκύπριοι που δεν γνωρίζουν ότι πριν από μερικές δεκαετίες πολλοί άνθρωποι έχασαν τεράστιες ακίνητες περιουσίες, που ήταν το λιγότερο που μπορούσαν να πάθουν, διότι υπάρχουν και εκείνοι που ακόμα καρτερούν τους αγαπημένους τους; Γνωρίζουν όλοι οι μαθητές ότι εν έτει 2023 κάποιοι παππούδες στον καφενέ του Ριζοκαρπάσου περιμένουν το ανθρωπιστικό κομβόι για να τους πάρουν οι Οηέδες σακούλα με ρύζι;
Κι αν ο μισός πληθυσμός θεωρεί ότι οι πρόσφυγες είναι κάτι κηφήνες που αρμέγουν το κράτος, τότε πού πήγαν όλα τα εκατομμύρια της διαφώτισης; Τι κάνει ο κάθε λογής παράγοντας, που ανακυκλώνεται και μεταλλάσσεται στην εξουσία και τσαμπουνά εξαντλητικά τον πατριωτισμό του εγχώρια και διεθνώς; Τίποτα δεν έχει καταφέρει; Κι αν έχει αποτύχει, πώς επιβιώνει πλουσιοπάροχα με τουρκοκυπριακό εξοχικό με πισίνα;
Αυτή μάλλον πρέπει να είναι η μεγαλύτερη επιτυχία του συστήματος, το να στρέφεται ο ένας πολίτης ενάντια στον άλλον. Ο μη πρόσφυγας εναντίον του πρόσφυγα, ο δεξής εναντίον του ζερβού, ο σύντροφος εναντίον του χουντικού, ο ιδιωτικός υπάλληλος εναντίον του δημόσιου, το Λεμεσιανό πάρτι άνιμαλ εναντίον του Λευκωσιάτη κοσμικού. Σε μια δεύτερη ταχύτητα, όλοι μαζί εναντίον των Τουρκοκυπρίων, των αλλοδαπών ντελιβεράδων που μας φέρνουν φαγητό βρέξει χιονίσει, των «κοπέλλων» που ζουν σπίτι μας και της διεθνούς κοινότητας που θέλει το κακό μας. Μάχες σώμα με σώμα χωρίς κατανόηση, χωρίς στατιστικές, χωρίς πραγματική γνώση της κατάστασης του άλλου και ποτέ εναντίον του συστήματος που κινεί τα νήματα. Το θέατρο του παραλόγου…
Μεγάλη επιτυχία. Να κρύβεις επιμελώς την παντελή απουσία σου από τα κοινά, τα πραγματικά κοινά, όχι τους γάμους και τα εθνικά μνημόσυνα, πίσω από μια μάσκα πατριωτισμού, είναι ίσως η μεγαλύτερη πρωτιά στις τόσες μας αποτυχίες. Μια εξοντωτικά κουραστική επιτυχία που την εισπράττεις σε αυτοάνοσα, μιας και συνέχεια πρέπει να επαναστατείς για το αυτονόητο.
Γιατί αυτονόητο είναι πως όλοι οι πολίτες, ανεξάρτητα από την ηλικία, τη φυσική τους κατάσταση, την ευαλωτότητά τους, ή το χρώμα τους έχουν δικαίωμα να ανταπεξέρχονται στις προκλήσεις της καθημερινότητας με αξιοπρέπεια.
Αυτονόητο επίσης θα έπρεπε να είναι ότι το «σύστημα» τους προστατεύει, διασφαλίζει τα δικαιώματά τους, τα επικοινωνεί στο σύνολο, έτσι ώστε να μπορεί να ασκεί πολιτικές και να προοδεύει, να εξελίσσεται. Αντ’ αυτού, προωθεί την αμφισβήτηση, την ανασφάλεια και τον φόβο για να καλύψει τις δικές του δυσκαμψίες, για να κρύψει την αναποτελεσματικότητα ενός δυσλειτουργικού κοινωνικού μοντέλου.
Έτσι λοιπόν, ως πρόσφυγας επιλέγω να μην μου φταις εσύ που αγνοείς την έννοια του πρόσφυγα 1974 αλλά αυτοί που λένε πως «τάχθηκαν να φυλάνε Θερμοπύλες», έχουν πάρει εκατομμύρια για να είσαι ενημερωμένος, βάζουν λίπασμα στον εθνικισμό σου, αλλά παρέλειψαν να σε ενημερώσουν για τις λεπτομέρειες.
Ούτε η περιουσία, ούτε κάποιο επίδομα, ούτε η καταγωγή, ούτε η διεύθυνση, ούτε η «συνδεσιμότητα» με την κατεχόμενη γη, ούτε ο τόπος ή η ημερομηνία γέννησης είναι αυτά που ορίζουν τον Πρόσφυγα. Είναι μια συνέπεια του πολέμου που συνιστά το κυπριακό πρόβλημα. Θέλει αλλά δεν μπορεί να επιστρέψει. Κι αν σταματήσει να υπάρχει, τότε τι είναι το Κυπριακό; Ποιο είναι το πρόβλημα. Εκτός πια κι αν αυτή είναι η λύση…
