Κυλούν και φεύγουν ορμητικά τα νερά σε αυτό τον κόσμο. Περνά και φεύγει σαν να είναι μια μέρα, μια εποχή που δεν θέλουμε να τελειώσει καθόλου. Προτού καν μπορέσουμε να κόψουμε μια παπαρούνα, προτού κυλιστούμε έστω και μια φορά σε εκείνο το κιτρινοπράσινο χώμα που μοιάζει με μεταξένιο χαλί. Τι πράγματα περνούν από τη ζωή μας. Ένας άνθρωπος βγαίνει από τη φυλακή. Κλαίει καθώς βγαίνει από το δικαστήριο. Ναι, κλαίει. Είναι ο ακριβής τόπος για κλάμα. Ήταν κρατούμενος τριαντά πέντε μήνες χωρίς να έχει καταδικαστεί. Και τώρα αθωώθηκε. Είναι αθώος. Πήγαινε στο σπίτι σου αδελφέ, αγκάλιασε τους αγαπημένους σου. Θάψε στο δεφτέρι των αναμνήσεών σου τους τοίχους της φυλακής που χαράκωνες. Ξαφνικά η Αστυνομία συλλαμβάνει έναν αντιπολιτευόμενο δημοσιογράφο. Κάνει έφοδο στο γραφείο του. Κατάσχει όλα όσα έχει. Τον μαζεύει και τον παίρνει στον αστυνομικό σταθμό. Τον ρίχνει σε ένα βρόμικο κελί. Του παίρνει μια εφημερίδα ο δικηγόρος του. Θα διαβάσει το άρθρο μου. Και αυτό δεν επιτρέπεται. Δεν του δίνουν την εφημερίδα. Θα οδηγηθεί στο δικαστήριο. Δώστε του να δέσει τα κορδόνια των παπουτσιών του. Υπάρχει ένσταση και σε αυτό; Έχω και εγώ μια ανάμνηση με παπούτσια. Θα οδηγηθούμε στο δικαστήριο. Μαζεύτηκαν αστυνομικοί από πάνω μου. Έκαναν ένα ημικύκλιο. «Δώστε μου τα κορδόνια μου», τους είπα. «Δεν γίνεται να πάμε χωρίς να τα δέσεις;», με ρώτησαν. «Όχι, δεν βγαίνω ποτέ στον δρόμο χωρίς να δέσω τα κορδόνια των παπουτσιών μου». «Τι θα γίνει;», είπαν, «θα πάμε και θα επιστρέψουμε, δεν θα διαρκέσει πολύ». Οι αστυνομικοί έμαθαν απ’ έξω τη δουλειά τους. Αυτοματοποιήθηκαν. Όταν το έγραφα αυτό θυμήθηκα την ταινία «Αυτόματο Πορτοκάλι» του Stanley Kubrick. Επέμεινα. «Αν δεν μου δώσετε τα κορδόνια, δεν πάω πουθενά», είπα. Τα έδωσαν.
Μήπως είναι πραγματική ή σουρεαλιστική ζωή η δική μας; Είναι ένα μοντάζ; Τώρα είναι στη μόδα οι ταινίες φαντασίας. Τα νερά τρέχουν και πάνε ορμητικά, όπως χιλιάδες χρόνια πριν. Και εμείς περνάμε και φεύγουμε, λέγοντας πως μόνο μια φορά λούζετε κανείς σε ένα ποτάμι. Αγαπάμε τον Ναζίμ. Αγαπάμε ακόμα και το εξής που είπε:
«Ηράκλειτε, Ηράκλειτε, είναι δυνατόν να κλειδώσει κανείς το τρεχούμενο νερό;»
Ξαφνικά είναι Απρίλιος. Βόμβες που εξερράγησαν βράδυ. Μια ανάμνηση της ΕΟΚΑ. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου. Και ο Κυριάκος Μάτσης. Δύο ήρωες. Και ένας νεαρός που μόλις είχε βλαστήσει το μουστάκι του αντιμετωπίζει χαμογελώντας τον θάνατο στον χώρο εκτελέσεων των φυλακών. Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Χαιρετίσματα σε εσένα. Από την πατρίδα σου που ακόμα βασανίζεται από τον πόνο. Να παίξει ένα παλιό τραγούδι τώρα. Να παίξει σε ένα γραμμόφωνο. Να θυμηθούμε την πρώτη ημέρα που τοποθετήθηκαν τα συρματοπλέγματα σε αυτό τον τόπο.
Αυτή η ζωή είναι μια ζωή κατά παραγγελία. Αν την είπα φαντασία είναι φαντασία. Οι στρατιώτες μολυβένιοι στρατιώτες. Οι κομπάρσοι ρομπότ. Όμως, αποστήθισαν τις προσευχές ειρήνης. Επικεφαλής μας είναι ένας ευγενικός στρατιωτικός διοικητής. Ένας πρέσβης. Ένας αστυνομικός. Ένας εισαγγελέας. Αγαπητή μου δικαιοσύνη, τα μάτια σου είναι πάντα δεμένα. Κάτω από ποιου τον έλεγχο έμεινε η δικαιοσύνη; Πες μου αδελφέ. Τι κόσμος είναι αυτός; Τι ζωή είναι αυτή; Πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι, έτσι δεν είναι; Μήπως υπάρχει και ευτυχισμένος θάνατος σε αυτό τον κόσμο; Οι άγγελοι πρωταθλητές μας. Αχ οι άγγελοί μας. Κλάψαμε όλοι μαζί. Κλάψαμε πολύ. Ακόμα κλαίμε. Έλυσαν τα μάτια της αγαπημένης μου, έχασε την ισορροπία της η ζυγαριά. Πώς αναζητείται δικαιοσύνη σε μια χώρα στην οποία δεν υπάρχει δικαιοσύνη; Ακόμα παίζει εκείνο το παλιό τραγούδι στο γραμμόφωνο; Φώναξε, αδελφέ, φώναξε. Φώναξε με τα χέρια σου με τις χειροπέδες. Δεν μπορείς να μας φιμώσεις. Κοίτα, απέρριψε ο δικαστής μας το αίτημα της Αστυνομίας για δίκη υπό κράτηση. Σημαίνει πως ακόμα δεν έσβησε το κερί της ελπίδας. Μπράβο σου δικαστή! Μπράβο σου!
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΦΩΤΟ: Στιγμιότυπο από την ταινία «Κουρδιστό Πορτοκάλι» του Stanley Kubrick.
