Στα τέλη Ιανουαρίου, χάσαμε έναν όμορφο άνθρωπο στην Κύπρο: τον Alpay Topuz. Ο Alpay Topuz ήταν το σύμβολο της ανθρωπιάς στην Κύπρο. Ήταν ένας όμορφος άνθρωπος από το χωριό Επηχώ (Abohor): Ανθρώπινος, τίμιος, αξιόπιστος, κάποιος που αγαπούσε την πατρίδα του και πάντα κατέβαλλε προσπάθειες για να προοδεύσει η χώρα μας. Ήταν το σύμβολο της ανθρωπιάς στην Κύπρο. Μας βοήθησε πολύ στην αναζήτησή μας για τους «αγνοούμενους» - τόσο ο ίδιος όσο και η οικογένειά του βοήθησαν εμάς και την Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων στην αναζήτησή μας για τους «αγνοούμενους». Μου τηλεφωνούσε κατά καιρούς και μιλούσαμε. Είχε μιλήσει και με τον δρα Dervish Ozer για τα τραύματά του από τον πόλεμο, για το τι είχε συμβεί το 1974 στο στρατόπεδο στη Βώνη. Ο Dervish Ozer έγραψε για τη λεπτομερή συνέντευξη που του πήρε και την είχα μοιραστεί με τους αναγνώστες μου στον «Πολίτη» πριν από χρόνια. Ο δρ Dervish Ozer έφτιαξε επίσης μια μπρούντζινη προτομή του ως ένδειξη της εκτίμησή μας για την ανθρωπιά του.
Ένας καταπληκτικός άνθρωπος
Ο Alpay Topuz ήταν ένας καταπληκτικός άνθρωπος, όπως και όλη η οικογένειά του. Χάρη στην οικογένεια Topuz, βρέθηκαν οι τόποι ταφής πολλών «αγνοουμένων». Με τη βοήθεια του Osman Topuz, αδελφού του Alpay, η Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων κατάφερε να σκάψει τον μαζικό τάφο στο Παλαίκυθρο, όπου είχαν βρεθεί τα οστά 17 Ελληνοκυπρίων.
Χάρη στις πληροφορίες που έδωσε ο Alpay Topuz, μπόρεσαν να βρεθούν πολλοί τόποι ταφής στη Βώνη όπου ήταν θαμμένοι κάποιοι Ελληνοκύπριοι «αγνοούμενοι». Έδωσε επίσης πληροφορίες για ορισμένα σημεία στη Βώνη που ακόμα δεν έχουν σκαφτεί. Όχι μόνο μία φορά, αλλά πολλές φορές πήρα τους ερευνητές σε αυτόν και τους έδωσε όλες τις πληροφορίες που χρειάζονταν. Απάντησε στις ερωτήσεις τους και επίσης επικοινώνησε με άλλα άτομα από την Επηχώ που ζούσαν στο εξωτερικό και βρήκε πληροφορίες από αυτούς, τις οποίες μοιραζόταν μαζί μου και με τη ΔΕΑ.
Σταμάτησε τους βιασμούς
Το 1974, εκατοντάδες Ελληνοκύπριοι άνδρες και γυναίκες συγκεντρώθηκαν από τη Μεσαορία στη Βώνη και το χωριό Βώνη μετατράπηκε σε στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου. Πριν διοριστεί εκεί ο Alpay Topuz, μια ομάδα από αλήτες διέπραττε εγκλήματα στο στρατόπεδο στη Βώνη. Είχαν σκοτώσει αρκετούς Ελληνοκύπριους άνδρες και βίαζαν Ελληνοκύπριες γυναίκες εκεί. Όταν ο Alpay Topuz διορίστηκε στο στρατόπεδο, σταμάτησε τόσο τις δολοφονίες, όσο και τους βιασμούς. Ήταν αυτός που κατάφερε να σταματήσει τους βιασμούς των γυναικών στο στρατόπεδο στη Βώνη. Περισσότερες από 30 γυναίκες που είχαν βιαστεί και έμειναν έγκυες πριν διοριστεί εκεί ο Alpay Topuz, τις πήρε ο Ερυθρός Σταυρός και μετά από μια προσωρινή αλλαγή του νόμου για τις αμβλώσεις, τις πήραν στο νότιο τμήμα του νησιού για να κάνουν άμβλωση. Ο Alpay Topuz ήταν μάρτυρας της διαφυγής των εγκύων γυναικών και μου είχε πει λεπτομερώς τι είχε συμβεί. Έβρισκε γάλα για τα μωρά και παιχνίδια για τα παιδιά που βρίσκονταν στο στρατόπεδο και φρόντιζε ώστε περισσότεροι από 600 Ελληνοκύπριοι αιχμάλωτοι πολέμου να αντιμετωπίζονται πιο ανθρώπινα. Κατά τη διάρκεια της θητείας του στο στρατόπεδο, δεν γίνονταν δολοφονίες ή βιασμοί.
Τα αδέλφια Σουππουρή
Το 1974, κάποιοι Τουρκοκύπριοι από την Επηχώ είχαν σφάξει στο Παλαίκυθρο μια ομάδα Ελληνοκυπρίων, κυρίως γυναίκες και παιδιά. Συνολικά 17 Ελληνοκύπριοι δολοφονήθηκαν και κάποιοι άλλοι τραυματίστηκαν αλλά κατάφεραν να παραμείνουν ζωντανοί, όπως ο 14χρονος Γιώργος Λιασής, η αδελφή του Γιαννούλα, ο 10χρονος Πέτρος Σουππουρής και ο αδελφός του Κώστας που είχε καταφέρει να κρυφτεί και δεν τραυματίστηκε. Οι αδελφοί Πέτρος και Κώστας Σουππουρής οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο στη Βώνη. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους εκεί τους προστάτευε ο Alpay Topuz. Ο Πέτρος είχε τραυματιστεί και οι Τουρκοκύπριοι από την Επηχώ που είχαν διαπράξει τη σφαγή στο Παλαικύθρο, τον θεώρησαν νεκρό και τον άφησαν εκεί. Όμως είχε λιποθυμήσει και συνήλθε μόνος του, τραυματισμένος αλλά ζωντανός. Όσο οι αδελφοί Σουππουρή ήταν στο στρατόπεδο στη Βώνης, κάποιοι «κύκλοι» ήθελαν να σκοτώσουν αυτά τα δύο παιδιά με ενέσεις. Και πάλι ο Alpay Topuz το απέτρεψε αυτό. Αυτά τα δύο ορφανά παιδιά είχαν χάσει όλη τους την οικογένεια στη σφαγή και ο Alpay Topuz εμπόδισε κάποιους από το να τα δολοφονήσουν.
Χρόνια αργότερα, ο Πέτρος Σουππουρής συνάντησε τον Alpay Topuz και μίλησε μαζί του. Ο Alpay Topuz, αφού δέχτηκε σοβαρές απειλές επειδή είχε μιλήσει μαζί μου και είχε δώσει λεπτομέρειες για το τι είχε συμβεί στο στρατόπεδο στη Βώνη, μου ζήτησε να μιλήσω με κάποιους Ελληνοκύπριους που είχε βοηθήσει στο στρατόπεδο, αλλά αυτοί αρνούνταν να μου μιλήσουν βρίσκονταν διάφορες προφάσεις. Δεν είναι όλοι σαν τις οικογένειες Λιασή και Σουππουρή που μπορούν να μιλήσουν ευθέως και να πουν το σωστό. Κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους που έσωσε και βοήθησε, δεν έβγαιναν μπροστά όταν χρειαζόταν τη βοήθειά τους για να μιλήσουν. Αλλά αυτή είναι γενικά η φύση των «Κυπρίων», γι' αυτό οι πράξεις ανθρωπιάς είναι τόσο πολύτιμες και πρέπει να τιμούμε και να αγαπούμε αυτούς που τις δείχνουν.
Τον είχαμε τιμήσει
Τον Ιούλιο του 2009 τον είχαμε τιμήσει για την προσφορά ανθρωπιάς του μαζί με την οργάνωση των προοδευτικών συλλόγων από τις δύο κοινότητές μας. Δεν ήταν εύκολο γι' αυτόν να έρθει στην τελετή που έγινε στην οδό Λήδρας στην «Αίθουσα Ειρήνης». Κάποιοι Τουρκοκύπριοι τους οποίους θα τιμούσαμε δέχτηκαν απειλές και κάποιοι δεν μπόρεσαν να έρθουν στην εκδήλωση αυτή. Κάποιοι αστυνομικοί με πολιτική περιβολή επισκέφτηκαν τον Alpay Topuz και προσπάθησαν να τον φοβίσουν, αλλά παρ’ όλα αυτά, ήρθε στην εκδήλωση αυτή.
Ο δρ Dervish Ozer έφτιαξε μια μπρούντζινη προτομή του που παρουσιάστηκε σε έκθεση αμέσως μετά τον θάνατο του Alpay Topuz με τίτλο «Από τον πόνο στην ελπίδα». Ο Dervish Ozer έφτιαξε τέσσερις προτομές: Των Alpay Topuz, Σταύρου Ποϊράζη, δρα Χατζηκάκου και Djengiz Ratip. Πρόκειται για ανθρώπους που έσωσαν ζωές και προστάτευσαν άλλους, όχι από τη δική τους κοινότητα. Η έκθεση διοργανώθηκε από το Γραφείο Επαναπροσέγγισης του ΑΚΕΛ σε συνεργασία με τη Δικοινοτική Οργάνωση Συγγενών Αγνοουμένων και Θυμάτων Πολέμου με τίτλο «Μαζί Μπορούμε» και την «Κίνηση Πολιτισμού». Πραγματοποιήθηκε στα κεντρικά γραφεία του Stelios Foundation στα τέλη Ιανουαρίου, όπου 12 Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι καλλιτέχνες παρουσίασαν το έργο τους για τους αγνοούμενους, τον κοινό πόνο των συγγενών των αγνοουμένων και προσπάθησαν να δημιουργήσουν ελπίδα για το μέλλον μοιραζόμενοι αυτό. Η έκθεση θα περιοδεύσει στην Κύπρο σε όλη τη διάρκεια του 2025 και ο κόσμος θα έχει την ευκαιρία να δει και να μάθει για τον Alpay Topuz και τους άλλους που έσωσαν ζωές και δημιούργησαν ελπίδα για το μέλλον του νησιού μας.
Το βράδυ των εγκαινίων της έκθεσης, οι δύο γιοι του Alpay Topuz και ο αδελφός του ήρθαν να δουν την προτομή του συγγενή τους. Ήρθαν επίσης οι γιοι του Djengiz Ratip που είναι ο μοναδικός «αγνοούμενος» βουλευτής της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η κόρη του δρος Χατζηκάκου, Εύη ήρθε να δει την προτομή του πατέρα της και το ίδιο και ο Σταύρος Σταύρου, εγγονός του Σταύρου Ποϊράζη. Η πιο συγκινητική στιγμή ήταν όταν συνάντησαν τον καλλιτέχνη Dervish Ozer, αυτόν που έφτιαξε αυτά τα γλυπτά και πέρασαν λίγο χρόνο μαζί του στην έκθεση, δείχνοντας την εκτίμησή τους.
Η ανθρωπιά
Μετά τον θάνατό του δεν υπήρξαν δηλώσεις προς τιμήν του. Αλλά αυτό δεν μείωσε την αξία του ως συνώνυμο της ανθρωπιάς. Δυστυχώς, οι κοινότητές μας εξακολουθούν να είναι λίγο συγκρατημένες όταν πρόκειται για την ανθρωπιά - αρνούνται συνειδητά να μην επιλέξουν ανάμεσα στο ποιος αξίζει να μνημονεύεται και ποιος είναι άχρηστος. Κι αυτό γιατί θέλουν να παραμείνουν μαζί με το «κοπάδι» φοβούμενοι ότι τα μικροσυμφέροντά τους θα επηρεαστούν αν κάνουν μια επιλογή. Άλλοι λόγοι που κρύβονται πίσω από αυτό είναι ότι κάποιοι άνθρωποι ζηλεύουν, δεν αισθάνονται ευγνωμοσύνη προς τους άλλους και το σύνδρομο κατωτερότητας κάποιων ανθρώπων που νομίζουν ότι αν εκτιμήσουν κάποιον άλλο άνθρωπο, θα έχει επιπτώσεις σε αυτούς. Φυσικά δεν αναφέρομαι στους δεξιούς κύκλους, αφού δεν θα περίμενα κάτι τέτοιο από αυτούς, αλλά στην πραγματικότητα αναφέρομαι στους αριστερούς κύκλους. Παρόλο που είναι μάταιο, περίμενα κάποιο είδος δήλωσης που να εκφράζει συλλυπητήρια γι' αυτόν από τους αριστερούς διανοούμενους και τους αριστερούς ακτιβιστές. Αν δεν αγκαλιάσουμε τους δικούς μας ανθρώπους που υπηρέτησαν την ανθρωπιά σ’ αυτόν τον τόπο, τότε ποιος θα τους μνημονεύει; Ας αναπαυθεί εν ειρήνη ο Alpay Topuz. Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μην ξεχαστεί ποτέ.
Sevgul Uludag
caramel cy@yahoo.com
Τηλ: 99966518
