Τον Ιανουάριο 2025 καταγράφηκε η μεγαλύτερη μηνιαία αύξηση στο εμπορικό έλλειμα των ΗΠΑ, από το 2015, με βάση στοιχεία του Reuters. Η διαφορά μεταξύ Δεκεμβρίου 2024 και Ιανουαρίου 2025 ήταν μεγέθους 34%, αφού το έλλειμα διογκώθηκε από τα 98 δισεκατομμύρια δολάρια στα 131.4 δισεκατομμύρια. Το συγκεκριμένο φαινόμενο οφειλόταν, ασφαλώς, στην προσπάθεια «προεξόφλησης» των όποιων συνεπειών αναμένονταν από τη δασμολογική πολιτική της διακυβέρνησης Τραμπ, κυρίως επί των εισαγωγών στις ΗΠΑ εκείνων των πρώτων υλών και προϊόντων που η μελλοντική αύξηση του κόστους τους θα είχε επιπτώσεις στις αλυσίδες παραγωγής. Ανάλογα, σημαντικό μέρος εκείνων των εισαγωγών καταλάμβανε και ο χρυσός, ως το προτιμητέο ασφαλές λιμάνι των επενδυτών, έναντι του δολαρίου.
Με άλλα λόγια, οι βιομήχανοι και οι εταιρείες που αντιλαμβάνονταν ότι θα βρίσκονταν σε δυσμενέστερη θέση μετά την επιβολή δασμών, που είχαν ήδη ξεκινήσει να ανακοινώνονται σε συγκεκριμένους τομείς και για συγκεκριμένες χώρες όπως Καναδά και Μεξικό, καθώς και λόγω της ανησυχίας από την αβεβαιότητα που προκαλούσε η ιδιότυπη ρητορική Τραμπ, προσπάθησαν να προκαταλάβουν την κατάσταση που θα πρόκυπτε, με την εκ των προτέρων εισαγωγή εκείνων των υλικών και προϊόντων που θα επηρεάζονταν.
Παράλληλα, όλο και περισσότεροι επιχειρηματίες, αλλά και χώρες, «παρελαύναν» από τον Λευκό Οίκο και ανακοίνωναν την πρόθεσή τους να αυξήσουν τις επενδύσεις τους στις ΗΠΑ, να κατασκευάσουν εργοστάσια και γραμμές παραγωγής και να αναθεωρήσουν τα δίκτυα προμηθειών τους. Και φυσικά οι δυτικές, κυρίως, κυβερνήσεις αναζητούσαν μεγαλοφώνως τρόπους αντιμετώπισης της εμπορικής πολιτικής Τραμπ είτε μέσω αντιμέτρων είτε μέσω διαπραγματεύσεων.
Καθώς γίνονταν όλα αυτά και μονοπωλούσαν τη δημόσια συζήτηση, στην άλλη πλευρά του κόσμου, και συγκεκριμένα στην Ασία, γινόταν κάτι εξίσου, αν όχι και περισσότερο, συγκλονιστικό, που όμως δεν το συζητούσε κανείς στην Ευρώπη όσο θα έπρεπε.
Τούτο δεν ήταν άλλο από την τεράστια αναστάτωση που προκλήθηκε στην Κίνα και στις γειτονικές της χώρες, Καμπότζη και Βιετνάμ, που φιλοξενούσαν κινεζικών (αλλά και αμερικανικών) συμφερόντων βιομηχανίες που εξυπηρετούσαν την αμερικανική αγορά. Που το έπρατταν αξιοποιώντας τα εκεί παραγωγικά πλεονεκτήματα, συμπεριλαμβανομένων και των δασμών που (δεν) τους επέβαλλαν οι ΗΠΑ, όπως άλλωστε συνέβαινε και με το Μεξικό και την κατάχρηση της πρόνοιας de minimis από τις ηλεκτρονικές πωλήσεις φτηνών κινεζικών προϊόντων μέσω του.
Όλα αυτά, άλλαξαν στις 3 Απριλίου 2025 το απόγευμα στην Ουάσινγκτον, όταν ο Αμερικανός Πρόεδρος, υιοθετώντας επιθετική γλώσσα και ύφος για να μπορέσει να διασκεδάσει τους συνταγματικούς περιορισμούς γύρω από την επιβολή δασμών (αφού αυτή είναι αρμοδιότητα του Κογκρέσου και μόνο υπό όρους ανωτέρας βίας δύναται να παρακαμφθούν) κυριολεκτικά ξεκίνησε την προσπάθεια αποδόμησης της κινεζικής δυναμικής.
Και το έπραξε τη στιγμή που η κινεζική οικονομία βρίσκεται μεταξύ σφύρας και άκμονος, με το χρηματοπιστωτικό της σύστημα, την εσωτερική κατανάλωση και τις μεγάλες επενδύσεις υποδομών, σε κρίση. Ακόμα και αυτή η αποδυνάμωση του δολαρίου δεν είναι άσχετη με την απόπειρα/προσπάθεια της Ουάσινγκτον να εξυπηρετήσει το δυσθεώρητο και διαρκώς διογκούμενο εξωτερικό της χρέος, σημαντικό μέρος του οποίου βρίσκεται σε κρατικά κινεζικά χέρια.
Την ίδια στιγμή, λοιπόν, που η προσοχή των ΗΠΑ είναι πλέον σαφέστατα στραμμένη προς την Κίνα, που είναι και η μεγαλύτερή της έγνοια, η Ευρώπη φυλλοροεί και ψάχνει τρόπους και μέσα αντίδρασης και πάει από «συνέδριο» σε «συνέδριο», όπως το αυριανό, 7 Απριλίου, του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων σε σύνθεση υπουργών Εμπορίου στο Λουξεμβούργο, όπου θα συζητήσουν, ακόμα μια φορά, για το…τίποτα (sic). Και τούτο, επειδή η ΕΕ μαστίζεται από μια τρομακτική έλλειψη αποφασιστικής πολιτικής ηγεσίας ικανής να τιθασεύσει τις φυγόκεντρες δυνάμεις στο εσωτερικό της Ένωσης, αλλά και από μια σοβαρή αδυναμία συνάσπισης δυνάμεων συνδυασμένης με μια ανεμική οικονομική προοπτική και μια ανύπαρκτη ίδιαν ομπρέλα ασφάλειας, που της αποστερούν τη δυνατότητα να ενεργήσει αποτελεσματικά. Ίσως, σε στρατηγικό συγκριτικό επίπεδο, η ΕΕ να μοιάζει αυτή τη στιγμή περισσότερο με την Ιαπωνία ή τη Νότια Κορέα, παρά με οποιονδήποτε άλλο δρώντα του διεθνούς συστήματος, όσον αφορά τις επιλογές που πραγματικά έχει έναντι των ΗΠΑ λόγω των στρατηγικών εξαρτήσεων από την τελευταία.
Καταγράφοντας τα πιο πάνω, καθίσταται εμφανές ότι ο δρόμος για την αποτροπή ενός παρατεταμένου, και άκρως επιζήμιου για όλα τα δυτικά κράτη, εμπορικού «πολέμου» μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ περνά μέσα από τη συνολική τους στάση απέναντι στην Κίνα. Ο στόχος των ΗΠΑ δεν είναι τα γερμανικά αυτοκίνητα και τα γαλλικά κρασιά. Ούτε τα πρόστιμα στη Meta και στην Apple. Είναι και αυτά σημαντικά, αλλά όχι περισσότερο από όσο είναι για τη διακυβέρνηση Τραμπ να τιθασεύσει ακόμα και τις αμερικανικές εταιρείες που εκμεταλλεύονταν, εις βάρος της αμερικανικής παραγωγικής προοπτικής αλλά και εις βάρος της δημοσιονομικής βιωσιμότητας της χώρας, τα όποια ευνοϊκά δασμολογικά καθεστώτα (βλέπε Λεσότο) για χάριν της συντήρησης μιας κακώς νοούμενης κατανάλωσης. Αυτά μπορούν να διευθετηθούν σχετικά εύκολα. Το ζητούμενο είναι πώς θα αντιμετωπιστεί η Κίνα σε στρατηγικό επίπεδο και αν η ΕΕ θα συνεργαστεί με τις ΗΠΑ σε αυτή την επιδίωξη. Αυτό επιζητεί η διακυβέρνηση Τραμπ, αυτό ζητά και μόνο αυτό είναι ικανό να τη συγκρατήσει από την περαιτέρω κλιμάκωση της κρίσης. Ας έχουμε, λοιπόν, τον νου μας…
