Πόσο μπορούν να αναπτυχθούν τα δημόσια πανεπιστήμια όταν παγιδεύονται σε ένα ασφυκτικό δίκτυο γραφειοκρατίας και ελέγχων, που τα αδικούν συστηματικά σε σύγκριση με τα ιδιωτικά ιδρύματα; Σε ένα γραφειοκρατικό σύστημα που συχνά λειτουργεί σαν τροχοπέδη, τα δημόσια ιδρύματα εγκλωβίζονται σε πολυετείς διαδικασίες, πολύπλοκους διαγωνισμούς, ενστάσεις και δικαστικές εμπλοκές, που τα καθυστερούν και τα αποδυναμώνουν. Παράλληλα, οι συνεχείς και υπερβολικοί έλεγχοι επιβάλλουν έναν ασφυκτικό μικροχειρισμό, που δεν συναντάται με την ίδια ένταση στον ιδιωτικό τομέα. Τα δημόσια πανεπιστήμια εγκλωβίζονται σε έναν ατέρμονο λαβύρινθο κανόνων και ελέγχων, που τα αδικεί και τα περιορίζει, παρά το τεράστιο έργο τους στην Εκπαίδευση, την έρευνα και την κοινωνική συνοχή. Επέκταση φοιτητικών εστιών, οι καθυστερήσεις στην Πολυτεχνική Σχολή και ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών είναι μόνο μερικοί από τους τομείς όπου το δημόσιο Πανεπιστήμιο Κύπρου θα μπορούσε να λειτουργήσει με μεγαλύτερη ευελιξία αν ήταν ιδιωτικό. Ο «Π» επισκέφθηκε το Πανεπιστήμιο Κύπρου, όπου είχαμε την ευκαιρία να «επιθεωρήσουμε» από κοντά έργα τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά και να συνομιλήσουμε με τον πρύτανη, Τάσο Χριστοφίδη, ο οποίος μας εξέφρασε μεταξύ άλλων το παράπονό του για το γεγονός ότι η εκτίμηση που τρέφει η μεγάλη πλειονότητα της κοινωνίας προς το ΠΚ δεν μεταφράζεται σε ευελιξία προκειμένου να μπορέσει το ίδρυμα να αναπτυχθεί περαιτέρω.
Η μεγαλύτερη επένδυση
Το Πανεπιστήμιο Κύπρου αποτελεί, κατά τον πρύτανη, τη μεγαλύτερη και καλύτερη επένδυση που έχει κάνει η Κυπριακή Δημοκρατία. Ο ίδιος υπενθύμισε πως ακόμη και ο Γιώργος Βασιλείου, ο οποίος υπέγραψε την ίδρυση του πανεπιστημίου ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, έχει δηλώσει πως το θεωρεί ως το μεγαλύτερο επίτευγμα της προεδρίας του. Όπως σημείωσε ο ίδιος, η κοινωνία μπορεί σήμερα να διαπιστώσει πόσα πράγματα στερήθηκε η Κύπρος πριν από την ίδρυση του ιδρύματος. Το Πανεπιστήμιο δεν προσφέρει μόνο σπουδές αλλά έχει αναδείξει μια ολόκληρη χώρα στον επιστημονικό χάρτη, ενώ ενισχύει με πολλαπλούς τρόπους την κοινωνική συνοχή και την πρόοδο.
Η αναγνώριση του έργου του Πανεπιστημίου από την κοινωνία, σύμφωνα με τον πρύτανη, είναι καθολική. Οι καλύτεροι πρεσβευτές του ιδρύματος είναι οι ίδιοι οι απόφοιτοι και οι οικογένειές τους. «Βγαίνεις από το ΠΚ και ξέρεις ότι έμαθες, ότι θα έχεις καλύτερη μεταχείριση στην αγορά εργασίας αλλά και στα μεταπτυχιακά. Γνωρίζουν το επίπεδο του Πανεπιστημίου μας», ανέφερε χαρακτηριστικά. Η ανατροφοδότηση που λαμβάνει το Πανεπιστήμιο από ιδρύματα του εξωτερικού είναι ιδιαίτερα θετική, με τους αποφοίτους του να χαίρουν εκτίμησης. Παράλληλα, η σύνδεση με την αγορά εργασίας ενισχύεται μέσω του Κέντρου Σταδιοδρομίας, το οποίο λειτουργεί ως δίαυλος επικοινωνίας με επιχειρήσεις και οργανισμούς. Παρ' όλο που το Πανεπιστήμιο Κύπρου διακρίνεται στα διεθνή πανεπιστημιακά rankings, ο πρύτανης τόνισε πως για τον ίδιο μεγαλύτερη σημασία έχει η κοινωνική αναγνώριση. «Η επιβεβαίωση που έρχεται από τους γονείς, από τα ίδια τα παιδιά, είναι για εμάς το πιο σημαντικό. Καταλαβαίνουν τι προσφέρει το Πανεπιστήμιο», σημείωσε.
Στο πλευρό της Πολιτείας
Η εμπιστοσύνη των κρατικών φορέων στο Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι διαρκής και αποτυπώνεται σε κρίσιμες στιγμές. Κατά την περίοδο της πανδημίας, η Πολιτεία στηρίχθηκε στις επιστημονικές μελέτες του ιδρύματος για να καθορίσει τις αποφάσεις της, με τις ομάδες του Πανεπιστημίου να παρακολουθούν την εξάπλωση του ιού και να ενημερώνουν τα αρμόδια όργανα. Επιπλέον, υφίσταται συνεργασία με τα Υπουργεία Άμυνας, Δικαιοσύνης, Υγείας αλλά και με την Αστυνομία, την Πυροσβεστική και την Πολιτική Άμυνα, ενώ τα ερευνητικά κέντρα του ιδρύματος έχουν απήχηση και πραγματική συνεισφορά. Όπως παρατήρησε ο πρύτανης, η εμπειρογνωμοσύνη του Πανεπιστημίου Κύπρου ζητείται συνεχώς από οργανισμούς και υπουργεία, επιβεβαιώνοντας την κοινωνική του αξία.
«Δεν εκτιμούν όλοι το ΠΚ»
Ωστόσο, δεν συμμερίζονται όλοι αυτή την εκτίμηση. Ο πρύτανης αναγνώρισε ότι υπάρχουν άτομα ή ομάδες με επιφυλάξεις απέναντι στο Πανεπιστήμιο, είτε λόγω ιδεολογίας είτε λόγω αντίληψης πως πρόκειται για μέρος του κρατικού μηχανισμού. «Το Πανεπιστήμιο δεν είναι κυβερνητικό όργανο. Έχουμε αυτονομία και αυτοδιοικούμαστε», υπογράμμισε, προσθέτοντας ότι το πρόβλημα προκύπτει κυρίως όταν κάποιοι το αντιλαμβάνονται ως οργανισμό που καλλιεργεί την ελευθερία σκέψης, άποψης και έκφρασης. «Αυτός είναι και ο ρόλος του Πανεπιστημίου», ανέφερε, κάνοντας συγκρίσεις με άλλες χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Τουρκία, όπου οργανωμένα συμφέροντα ή κυβερνήσεις έχουν στραφεί κατά των πανεπιστημίων για πολιτικούς λόγους.
Αυτή την αυτονομία του Πανεπιστημίου, συμπλήρωσε ο κ. Χριστοφίδης, κάποιοι προσπαθούν να την περιορίσουν και «αυτό είναι κάτι που είδαμε να συμβαίνει πρόσφατα και με την ψήφιση των κανονισμών για την προσφορά ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών». «Ψήφισαν ένα νομοσχέδιο, μετά από μια δεκαετία, σχεδόν, συζητήσεων, με μια ουρά από τροποποιήσεις, οι οποίες δυσκολεύουν το έργο των δημόσιων ακαδημαϊκών ιδρυμάτων», εξηγεί, προσθέτοντας ότι «αν το Πανεπιστήμιο Κύπρου ήταν ιδιωτικό θα είχε περισσότερες δυνατότητες να προσφέρει προπτυχιακά προγράμματα σε όποια γλώσσα θέλει, χωρίς κανείς να έρθει και να του πει ότι υποβαθμίζει την ελληνική γλώσσα, τις Παγκύπριες Εξετάσεις και όλες αυτές τις δικαιολογίες που ακούσαμε, για να έρθουν στο τέλος της ημέρας να μας δώσουν τη δυνατότητα να παρέχουμε ξενόγλωσσα προγράμματα υπό προϋποθέσεις».
Τι γίνεται με τις εστίες;
Ένα από τα πιο επίκαιρα ζητήματα για το Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι η απουσία φοιτητικών εστιών. Όπως εξήγησε ο πρύτανης, παρά τις επικρίσεις, οι καθυστερήσεις δεν οφείλονται στο ίδιο το Πανεπιστήμιο. Από το 2018 είχε τεθεί ως προτεραιότητα η ανέγερσή τους, ωστόσο οι διαδικασίες του Δημοσίου, με διαγωνισμούς, ενστάσεις, εφέσεις και δικαστικές διαμάχες, οδήγησαν σε μεγάλες καθυστερήσεις.
Σήμερα, το ίδρυμα αναμένει την ολοκλήρωση νέας μελέτης για τον προσφορότερο τρόπο υλοποίησης του έργου, αφού το Υπουργείο Οικονομικών απέρριψε την άμεση προκήρυξη αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Το ζητούμενο, σύμφωνα με τον πρύτανη, δεν είναι μόνο η προσέλκυση ξένων φοιτητών και ερευνητών αλλά η στήριξη των Κυπρίων φοιτητών που αντιμετωπίζουν στεγαστικά προβλήματα. «Υπάρχουν παιδιά που δεν μπορούν να σπουδάσουν λόγω της στέγης. Κάποιοι ερευνητές έρχονται με τις οικογένειές τους και δεν μπορούν να πληρώνουν τον μισό τους μισθό σε ενοίκιο», σημείωσε.
Εάν οι διαδικασίες κινηθούν απρόσκοπτα, η κατασκευή των φοιτητικών εστιών μπορεί να ξεκινήσει εντός ενός έτους και να ολοκληρωθεί σε τρία χρόνια. Ωστόσο, ο πρύτανης παραδέχθηκε πως οι καθυστερήσεις σε έργα υποδομής είναι συχνό φαινόμενο. «Ένα έργο που στον ιδιωτικό τομέα θα έπαιρνε δύο χρόνια, στον δημόσιο μπορεί να πάρει οκτώ ή και δέκα», δήλωσε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας πως οι ασφαλιστικές δικλίδες και οι χρονοβόρες διαδικασίες αδικούν τα δημόσια πανεπιστήμια.
Γραφειοκρατία
Η νομοθεσία και ο τρόπος με τον οποίον κινούνται τα πράγματα στο Δημόσιο λειτουργούν ανασταλτικά ακόμα και σε περιπτώσεις δωρεών. Ο πρύτανης αποκάλυψε πως χορηγοί έχουν εκφράσει πρόθεση να συνεισφέρουν εκατομμύρια ευρώ για την ανέγερση υποδομών αλλά απογοητεύονται από τις χρονοβόρες διαδικασίες και αποσύρουν τη στήριξή τους. «Αν είχαμε πιο ευέλικτες διαδικασίες θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε ιδιωτικούς πόρους πιο αποτελεσματικά», ανέφερε.
Ολοκληρώνοντας, ο Τάσος Χριστοφίδης εξέφρασε την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι το Πανεπιστήμιο Κύπρου τείνει να αποτελέσει πυλώνα κοινωνικής προόδου και επιστημονικής αριστείας, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει.
Σεπτέμβρη οι πρώτοι φοιτητές στην Πολυτεχνική Σχολή
Βρεθήκαμε και στην Πολυτεχνική Σχολή. Η μόνη πληροφορία που είχαμε μέχρι τότε για το εν λόγω κτήριο είναι ότι ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2016, έπρεπε να παραχωρηθεί το Μάιο του 2019, με το έργο να καθυστερεί περί τα επτά χρόνια. Και όμως, το εν λόγω κτήριο δεν είναι απλά είναι έργο που καθυστέρησε να ολοκληρωθεί. «Είναι ένα έργο που επιβαλλόταν να γίνει, προκειμένου να σταματήσει το ΠΚ να ενοικιάζει χώρους και εργαστήρια δεξιά και αριστερά για να στεγάσει τους πολιτικούς μηχανικούς, μηχανολόγους», αναφέρει ο πρύτανης. Στην καρδιά της Πανεπιστημιούπολης, το νέο κτηριακό συγκρότημα της Πολυτεχνικής Σχολής δεσπόζει ως αρχιτεκτονικό τοπόσημο, ενσωματώνοντας την τεχνολογική καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη στην πράξη. Με συνολικό κόστος που αγγίζει τα 55 εκατομμύρια ευρώ, το συγκρότημα αναπτύσσεται σε τρία επιμέρους κτήρια, καθένα από τα οποία στεγάζει ένα από τα βασικά Τμήματα της Σχολής (Πολιτικών Μηχανικών, Μηχανολόγων και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών). Οι δομές συνδέονται μέσω ενδιάμεσων ημι-ανοικτών ζωνών, σχεδιασμένων για να ευνοούν τη φυσική ροή φωτός και αέρα αλλά και την αλληλεπίδραση ανάμεσα σε φοιτητές, ακαδημαϊκούς και ερευνητές. Με ενεργειακή απόδοση κατηγορίας Α+, το κτήριο αποτελεί υπόδειγμα βιώσιμου σχεδιασμού, διαθέτοντας γεωθερμικά συστήματα, φωτοβολταϊκά πάνελ και παθητικές τεχνολογίες σκίασης και ψύξης. Ο σχεδιασμός προτάσσει τον σεβασμό στο περιβάλλον και τις αρχές της κλιματικά ουδέτερης πανεπιστημιακής υποδομής. Κατά την επίσκεψή μας στον χώρο, είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε με τεχνικούς που ενεπλάκησαν στο έργο, με καθηγητές, ακαδημαϊκό προσωπικό. Τους πετύχαμε στη μετακόμιση μιας και θα πρέπει να είναι έτοιμοι με την έναρξη της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς, τον Σεπτέμβριο, να υποδεχθούν τους πρώτους φοιτητές. Τον ίδιο μήνα αναμένεται, κατά τον πρύτανη, να παραδοθεί και το κτήριο Βιολογικών Επιστημών, ενώ μέχρι τον Δεκέμβριο ολοκληρώνεται το κτήριο της Ιατρικής Σχολής. «Κτηριολογικά πάμε καλά. Μας ταλαιπώρησαν τα έργα. Μας βγήκε το λάδι αλλά είμαστε σε καλό δρόμο. Σιγά σιγά θέλουμε να φέρουμε όλα τα τμήματα μας εδώ, στην Πανεπιστημιούπολη, σε δικά μας ιδιόκτητα κτήρια για να μην χρειάζεται να δαπανούμε κάθε χρόνο χιλιάδες ευρώ σε ενοίκια», λέει ο πρύτανης, για να προσθέσει ότι τώρα απομένει να κτιστούν κτήρια των θεωρητικών σχολών, της Φιλοσοφικής, της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών, της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών.
