Η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές νομικές συνέπειες από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω της αποτυχίας του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ) να τηρήσει τις δεσμεύσεις και υποχρεώσεις της για την προστασία και διαχείριση των περιοχών του Δικτύου Natura 2000.
Σύμφωνα με το Terra Cypria και το BirdLife Cyprus, η ισχύουσα διαδικασία παράβασης σε βάρος της Κύπρου αφορά συστημική και διαχρονική κακή εφαρμογή κρίσιμων διατάξεων του περιβαλλοντικού κεκτημένου της ΕΕ, περιλαμβανομένων άρθρων της Οδηγίας για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) και της Οδηγίας για τα Πουλιά (2009/147/ΕΚ). Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις καταγγέλλουν ότι, από το 2016 μέχρι σήμερα, το ΥΓΑΑΠ αθέτησε κατ’ επανάληψη τα δικά του χρονοδιαγράμματα για την έκδοση των αναγκαίων Διαταγμάτων Προστασίας και Διαχείρισης, που θα όριζαν στόχους διατήρησης και μέτρα προστασίας για τις περιοχές του Δικτύου.
Λιγοστά και ανεπαρκή διατάγματα
Όπως επισημαίνουν οι δύο οργανώσεις, από τις 40 περιοχές Τόπων Κοινοτικής Σημασίας, οι 37 έχουν χαρακτηριστεί ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης, όμως μόλις 10 διαθέτουν τα αναγκαία διατάγματα. Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι τουλάχιστον τα 5 από αυτά είναι ανεπαρκή. Στις 30 Ζώνες Ειδικής Προστασίας, οι σχετικές εισηγήσεις της Υπηρεσίας Θήρας εκκρεμούν για χρόνια στο Τμήμα Περιβάλλοντος, χωρίς να έχουν εκδοθεί.
Η Ελεγκτική Υπηρεσία, σε δύο ειδικές εκθέσεις της (Απρίλιος 2024 και Αύγουστος 2025), εντόπισε «συστηματικές αδυναμίες και παραλείψεις» και τόνισε ότι, παρά τις διαβεβαιώσεις του ΥΓΑΑΠ, η υπόθεση οδηγήθηκε στο Δικαστήριο της ΕΕ. Από την αποστολή προειδοποιητικής επιστολής και αιτιολογημένης γνώμης της Επιτροπής εκδόθηκαν μόνο 10 διατάγματα, τα μισά εκ των οποίων κρίθηκαν ανεπαρκή.
Η «διαφορετική προσέγγιση» και οι αντιδράσεις
Το Υπουργείο υποστηρίζει ότι καταβάλλει κάθε προσπάθεια συμμόρφωσης και ότι για να επιταχύνει τη διαδικασία θα δώσει νομική ισχύ στα ήδη υφιστάμενα διαχειριστικά σχέδια. Ωστόσο, το Terra Cypria και το BirdLife Cyprus προειδοποιούν ότι η μέθοδος αυτή είναι ανεφάρμοστη, αφού τα σχέδια κρίνονται παρωχημένα και ακατάλληλα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αντί για επίσπευση, υπογραμμίζουν, η κίνηση αυτή μεταθέτει για πολλοστή φορά το χρονοδιάγραμμα – αυτή τη φορά μέχρι το τέλος του 2025, λίγους μόλις μήνες μετά την παραπομπή της υπόθεσης στο Δικαστήριο.
Δεσμεύσεις στο κυβερνητικό πρόγραμμα
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις υπενθυμίζουν ότι η στάση του ΥΓΑΑΠ έρχεται σε αντίθεση με τις ρητές δεσμεύσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης, που προβλέπουν πλήρη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες και άμεση διαχείριση κάθε προειδοποιητικής επιστολής από την ΕΕ.
Κίνδυνος καταδίκης
«Η μη έκδοση των αναγκαίων διαταγμάτων σημαίνει ότι δεν έχουν θεσπιστεί στόχοι διατήρησης και μέτρα προστασίας για τις περιοχές του Δικτύου Natura 2000, οι οποίες παραμένουν ουσιαστικά απροστάτευτες», τονίζουν οι οργανώσεις, προειδοποιώντας ότι η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται πλέον ένα βήμα πριν από πιθανή καταδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ.
Από το ιστορικό της υπόθεσης προκύπτει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Κύπρος συμφώνησαν ήδη από το 2018 στην έκδοση όλων των διαταγμάτων έως το 2019 – κάτι που ουδέποτε υλοποιήθηκε, παρά τις αλλεπάλληλες παρατάσεις και τις επανειλημμένες δεσμεύσεις. Σήμερα, σχεδόν μία δεκαετία μετά την έναρξη της διαδικασίας, το ζήτημα εξακολουθεί να παραμένει άλυτο, αφήνοντας εκτεθειμένη τη χώρα σε νομικές και περιβαλλοντικές συνέπειες.
Υπάρχουν χρονοδιαγράμματα για διατάγματα προστασίας περιοχών λέει το Υπ. Γεωργίας
Έχουν ήδη τεθεί συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για τη θέσπιση όλων των απαιτούμενων Διαταγμάτων για προστατευόμενες περιοχές, αναφέρει το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, απαντώντας σε ανακοίνωση των περιβαλλοντικών οργανώσεων Terra Cypria και BirdLife Cyprus.
Νωρίτερα σήμερα, οι δύο οργανώσεις, με αφορμή και τη δημοσιοποίηση ειδικής έκθεσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στις 5 Αυγούστου, καταλόγισαν στο Υπουργείο «συστημική παράβαση υποχρεώσεων και δεσμεύσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι οποίες απορρέουν από το περιβαλλοντικό κεκτημένο της Ευρωπαϊκής Ένωσης», σημειώνοντας ότι «παραμένουν απροστάτευτες οι περιοχές του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο, λόγω της μη θέσπισης των αναγκαίων στόχων διατήρησης και των κατάλληλων μέτρων διαχείρισης».
Το Υπουργείο απαντά ότι «έχουν τεθεί συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για τη θέσπιση όλων των απαιτούμενων Διαταγμάτων για προστατευόμενες περιοχές, και καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε αυτά να εκδοθούν το συντομότερο δυνατό».
Επισημαίνει, ακόμα, ότι «το περιεχόμενο των εν λόγω Διαταγμάτων θα είναι απολύτως σύμφωνο με τις σχετικές απαιτήσεις της κείμενης νομοθεσίας, και διαβεβαιώνεται ότι δεν θα υπάρξει καμία απόκλιση από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις περιβαλλοντικές παραμέτρους».
