Για πολλούς τα φύκια είναι κάτι αηδιαστικό. Ένα άσχημο κατάλοιπο της θάλασσας που αποφεύγουν στις παραλίες. Όμως, τα λιβάδια της Posidonia oceanica, τα θαλάσσια ενδημικά φύκια της Μεσογείου, δεν είναι μόνο όμορφα στη φύση τους. Είναι κυρίως ζωτικής σημασίας για τις ακτές μας. Αυτά τα θαλάσσια φυτά λειτουργούν ως πνεύμονες της θάλασσας, ως φυσικοί κυματοθραύστες και ως καταφύγιο για τη θαλάσσια ζωή. Παράλληλα βοηθούν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Το Κέντρο Μελετών και Έρευνας ΑΚΤΗ αναδεικνύει τη σημασία της Ποσειδωνίας μέσω της καμπάνιας #PosidoniaOceanica, ευαισθητοποιώντας το κοινό, τους αρμοδίους και όλους τους εμπλεκόμενους σε μια προσπάθεια για να προστεθούν τα λιβάδια της Ποσειδωνίας και να ενεργοποιηθούν δράσεις διατήρησης. Η εκστρατεία ξεκίνησε από το 2000, όταν ιδρύθηκε η ΑΚΤΗ, και παραμένει ενεργή μέχρι σήμερα. Υπενθυμίζοντας ότι η προστασία της Ποσειδωνίας είναι ουσιαστική για τη βιωσιμότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
Δείκτης καθαρής θάλασσας
«Οι Ποσειδώνιες είναι οι πνεύμονες της θάλασσας», εξήγησε η πρόεδρος του Κέντρου Μελετών, δρ Ξένια Λοϊζίδου. Μιλώντας στον «Π» σημείωσε ότι απορροφούν τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, περίπου έναν τόνο ανά εκτάριο λιβαδιού τον χρόνο, και παράγουν οξυγόνο. «Η ύπαρξή τους είναι δείκτης καθαρής θάλασσας. Αν υπάρξει ρύπανση, χημική ή τοξική, τα λιβάδια πεθαίνουν και μαζί τους υποβαθμίζεται η θαλάσσια ζωή.
Η κλιματική αλλαγή και η ανθρώπινη παρέμβαση αποτελούν σοβαρές απειλές για αυτό τον θαλάσσιο πλούτο. Τα λιβάδια πλήττονται από την άνοδο της θερμοκρασίας της θάλασσας, την υποβάθμιση της ποιότητας του θαλασσινού νερού λόγω της ρύπανσης και τη ζημιά από τις τράτες και τις άγκυρες των σκαφών. Σύμφωνα με την κ. Λοϊζίδου, κάθε χρόνο, περίπου ένα 5% των λιβαδιών της Ποσειδωνίας στη Μεσόγειο χάνεται, με αποτέλεσμα τη ραγδαία υποβάθμιση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, τη μείωση της ικανότητας της θάλασσας να απορροφά διοξείδιο του άνθρακα και την επιδείνωση των επιπτώσεων από την κλιματική κρίση.
Προστασία από τη διάβρωση
Τα φύκια είναι φυλλοβόλα φυτά, μας είπε η δρ Λοϊζίδου. Τα νεκρά φύλλα της Ποσειδωνίας που ξεβράζονται στις παραλίες δεν είναι σκουπίδια. Είναι φυσική θωράκιση της ακτογραμμής που προστατεύουν τις ακτές από τη διάβρωση. «Στις παραλίες χωρίς κυματοθραύστες τα φύκια λειτουργούν σαν φυσικά ‘μαξιλαράκια’, προστατεύοντας την ακτή από τα δυνατά κύματα του χειμώνα έως και τον Μάρτιο. Η φύση, με τους κυματισμούς του Απριλίου-Μαΐου τα 'τραβά' πίσω στη θάλασσα και γίνονται θρεπτικά συστατικά για τη θαλάσσια ζωή. Αντίθετα, σε περιοχές με κυματοθραύστες, τα φύκια που ξεβράζονται παραμένουν παγιδευμένα, σαπίζουν και προκαλούν δυσάρεστες οσμές, χάνοντας τη φυσική τους λειτουργία».
Η φετινή καμπάνια ξεκίνησε με αφορμή τη βράβευση της ΑΚΤΗ με το Βραβείο Ευρωπαίων Πολιτών Κώστας Καράς από τη Europa Nostra, κατά τη διάρκεια του Οικονομικού Φόρουμ Δελφών. Μέσα από την καμπάνια η φωνή των ψαράδων γίνεται δυνατή και ορατή. Οι ψαράδες είναι οι πρώτοι που παρατηρούν την υποβάθμιση των λιβαδιών, προειδοποιούν για κινδύνους και προτείνουν λύσεις. «Πρέπει να τους ακούμε», τόνισε η Δρ Λοϊζίδου, καθώς αποτελούν ουσιαστικά τους «μάρτυρες» της κατάστασης των Ποσειδονιών.
Ότι η μέλισσα για τον πλανήτη
Ο Φώτης Γαϊτάνος, ψαράς από το Τρίκωμο με σχεδόν 40 χρόνια στη θάλασσα, τονίζει ότι η Ποσειδωνία είναι «το σπίτι και η τροφή των ψαριών» και προειδοποιεί πως χωρίς αυτήν κινδυνεύει όλο το θαλάσσιο οικοσύστημα. «Η Ποσειδωνία για τη θάλασσα είναι ό,τι η μέλισσα για τον πλανήτη», λέει, καλώντας να προστατευτεί ό,τι έχει απομείνει για τις επόμενες γενιές.
Η ΑΚΤΗ, πέρα από την ενημέρωση, προχωρά εφαρμόζοντας πρωτοποριακές δράσεις, όπως η ανάπτυξη βιοπλαστικών διχτυών στην αλιεία, σε συνεργασία με ψαράδες στην Κύπρο. Καταγράφονται παρατηρήσεις και μετρήσεις κάθε μήνα, συμβάλλοντας στην προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας στην πορεία προς την πράσινη μετάβαση και την αειφορία.
