Από την 1η Οκτωβρίου 2025 η Κύπρος εισέρχεται σε μια νέα εποχή για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας με το πλήρες άνοιγμα της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού (ΑΑΗ). Η αλλαγή αυτή, που υλοποιείται υπό τον συντονισμό του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ), φέρνει σημαντικές διαφοροποιήσεις, τόσο στον τρόπο λειτουργίας της αγοράς όσο και στη διαμόρφωση των τιμών για τους καταναλωτές.
Τα μέλη της Ανώτερης Διοίκησης της ΡΑΕΚ ενέκριναν χθες την εισήγηση του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου για την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού την 15η Σεπτεμβρίου 2025 και τον καθορισμό της 1ης Οκτωβρίου 2025 ως την πρώτη Ημέρα Εμπορίας.
Οι ιδιώτες παραγωγοί και πάροχοι ζητούσαν το άνοιγμα ως μέτρο εξορθολογισμού της αγοράς.
Πώς θα λειτουργεί
Η ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού βασίζεται στο ευρωπαϊκό μοντέλο-στόχο και περιλαμβάνει τρεις επιμέρους αγορές:
- Προθεσμιακή Αγορά: Συμβάσεις μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών για μελλοντική αγορά/πώληση ενέργειας.
- Προημερήσια Αγορά: Καθημερινές προσφορές για πώληση και αγορά ενέργειας, με τις φθηνότερες προσφορές να επιλέγονται για κάλυψη της ζήτησης κάθε μισάωρο.
- Αγορά Εξισορρόπησης Πραγματικού Χρόνου: Ρύθμιση της παραγωγής και της κατανάλωσης σε πραγματικό χρόνο για τη διασφάλιση της σταθερότητας του συστήματος.
Οι καταναλωτές
Η σημαντικότερη αλλαγή αφορά τον τρόπο τιμολόγησης. Η τιμή του ρεύματος θα διαμορφώνεται δυναμικά, ανά μισάωρο, ανάλογα με τις συνθήκες της αγοράς και το προφίλ κατανάλωσης. Σήμερα ισχύει ενιαία τιμή για ολόκληρο τον μήνα. Στην ανταγωνιστική αγορά η τιμή θα διαφοροποιείται κάθε μισή ώρα.
Αφού το κόστος των προμηθευτών για να αγοράσουν την ενέργεια διαφοροποιείται εντός της ημέρας και εντός του μήνα, αναμένεται ότι θα υπάρξει περισσότερος ανταγωνισμός και διαφοροποίηση των διατιμήσεων που θα προσφέρουν στους πελάτες τους, τον τελικό καταναλωτή, ανάλογα με το προφίλ κατανάλωσης της κάθε κατηγορίας πελατών.
Η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών θα επιτρέψει την εφαρμογή τιμολόγησης σε ζώνες, δίνοντας τη δυνατότητα στους καταναλωτές να επωφελούνται από χαμηλότερες τιμές σε ώρες χαμηλής ζήτησης, εφόσον προσαρμόσουν τη χρήση τους.
Θα δουν, όμως, οι καταναλωτές χαμηλότερες τιμές;
Παρά τις προσδοκίες για μείωση των τιμών λόγω του ανταγωνισμού, η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη:
- Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το νέο μοντέλο ενδέχεται να φέρει μικρές μειώσεις σε συγκεκριμένες ώρες, αλλά και αυξήσεις σε άλλες, ιδιαίτερα σε περιόδους υψηλής ζήτησης.
- Η πλειοψηφία των καταναλωτών, που παραμένει εξαρτημένη από τη συμβατική παραγωγή, πιθανόν να συνεχίσει να πληρώνει υψηλές τιμές, καθώς η διείσδυση των ΑΠΕ δεν αναμένεται να ξεπεράσει το 30% μέχρι το 2025.
- Ο ίδιος ο υπουργός Ενέργειας έχει δηλώσει ότι δεν αναμένονται «θαύματα» στις τιμές το 2025, με την ανταγωνιστική αγορά να εκτιμάται ότι μπορεί να επιφέρει επιπλέον μείωση 5-10% μόνο όταν συνδυαστεί με την εισαγωγή φυσικού αερίου, η οποία επίσης καθυστερεί.
- Υπάρχει ανησυχία ότι, χωρίς ριζικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγή του ρυθμιστικού πλαισίου ώστε να συνδεθεί το χαμηλό κόστος των ΑΠΕ με τη λιανική τιμή, οι στρεβλώσεις της αγοράς θα συνεχιστούν και οι καταναλωτές ενδέχεται να δουν ακόμα και αυξήσεις.
- Η τιμολόγηση ανά μισάωρο μπορεί να ευνοήσει όσους προσαρμόσουν τη χρήση τους, αλλά για τον μέσο καταναλωτή το όφελος θα είναι περιορισμένο, τουλάχιστον στην αρχική φάση εφαρμογής.
Το άνοιγμα της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού αποτελεί ένα σημαντικό βήμα και ευθυγραμμίζει την Κύπρο με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Ωστόσο, οι προσδοκίες για άμεση και ουσιαστική μείωση των τιμών πρέπει να είναι συγκρατημένες. Η πραγματική μείωση θα εξαρτηθεί από το βαθμό διείσδυσης των ΑΠΕ, την αναβάθμιση του δικτύου, την εισαγωγή φυσικού αερίου και την αποτελεσματική ρύθμιση της αγοράς. Μέχρι τότε, οι καταναλωτές θα πρέπει να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και να αξιοποιήσουν τα νέα εργαλεία τιμολόγησης για να μειώσουν, όσο μπορούν, το κόστος της ενέργειας.
Οι αυξήσεις της ΑΗΚ
Σε μια παράλληλη εξέλιξη, η διοίκηση της ΑΗΚ θα στείλει τελικά στη ΡΑΕΚ πρόταση για αυξήσεις στα τιμολόγιά της κατά 3%, ποσοστό χαμηλότερο από το αρχικό αίτημα για αυξήσεις περίπου 7,5%, προκειμένου να ανακτηθεί το κόστος των επενδύσεων. Το ζήτημα εξετάστηκε χθες σε σύσκεψη στο Προεδρικό Μέγαρο υπό τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη. Ο τελευταίος είχε ταχθεί δημόσια κατά αυξήσεων στα τιμολόγια της ΑΗΚ, με το σκεπτικό της μη επιβάρυνσης των καταναλωτών. Αυτός είναι ο λόγος που δεν εγκρίθηκαν αυξήσεις τα προηγούμενα χρόνια. Ωστόσο, οι απαιτήσεις για επενδύσεις, οι οποίες εκτελούνται, προκαλούν πίεση στα οικονομικά της ΑΗΚ. Μια αύξηση 3% αποτελεί μια μέση λύση. Η μείωση των τιμών του πετρελαίου τους τελευταίους μήνες αναμένεται να αποτυπωθεί στο κόστος του ηλεκτρισμού, με αποτέλεσμα αυτή η αύξηση ενδεχομένως να μην γίνει αντιληπτή.
