Προεδρικές 2023: Το σκηνικό στο πολιτικό περιβάλλον και το κρίσιμο «χαρτί Χριστοδουλίδης»

 

 

Μετά την αναβολή των δημοτικών εκλογών, όλα τα κόμματα μπήκαν πλέον σε μια διαδικασία προβληματισμού ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2023. Τα τελικά χαρτιά θα ανοίξουν αρχές της ερχόμενης άνοιξης, με τελικό περιθώριο τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Έως τότε αναμένεται να έχουμε πολλές διαβουλεύσεις και κυρίως αρκετές ανεξάρτητες υποψηφιότητες. Δημόσια μέχρι στιγμής έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον και εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση, ο Αχιλλέας Δημητριάδης, ο Μάριος Ηλιάδης, ο Χριστόδουλος Πρωτοπαπάς, ο τέως πρύτανης Κώστας Χριστοφίδης και ο ακαδημαϊκός Ανδρέας Νικολάου.

Από πλευράς κομμάτων τα πράγματα φαίνονται δύσκολα. Μόνον ο ΔΗΣΥ δείχνει να μην έχει ιδιαίτερα προβλήματα κυρίως σε ό,τι αφορά την επιλογή του υποψηφίου του για την προεδρία. Το κόμμα της Δεξιάς έχει όμως άλλου είδους προβλήματα.

 

Το πολιτικό περιβάλλον

Ποιες φαίνεται να είναι αυτή τη στιγμή οι παράμετροι και το πολιτικό περιβάλλον εντός των οποίων θα διεξαχθούν οι προεδρικές εκλογές του 2023;

* Αν τα πράγματα συνεχίσουν να εξελίσσονται με τη φορά που έχουν αυτή τη στιγμή, το Κυπριακό μάλλον δεν θα αποτελεί το κυρίαρχο θέμα προς συζήτηση. Η στασιμότητα και το παιχνίδι επίρριψης ευθυνών που βρίσκεται εν εξελίξει αναμένεται να οδηγήσει το θέμα σε πλήρη αποτελμάτωση τους επόμενους μήνες. Το debate στο Κυπριακό προβλέπουμε ότι θα αναλωθεί σε μια ανούσια συζήτηση μεταξύ αυτών που θα εμμένουν σε λύση ΔΔΟ και σε αυτούς που θα συζητούν επιστροφή στο Ενιαίο Κράτος. Το φαινόμενο οι Ε/Κ να διαπληκτίζονται και να διαπραγματεύονται μεταξύ τους, ενώ η Τουρκία προχωρεί σε επιβολή νέων τετελεσμένων, είναι πολύ πιθανό να επαναληφθεί. Αντιλαμβανόμαστε όλοι επιπλέον ότι αν το Κυπριακό δεν αποτελεί αιχμή του δόρατος της προεκλογικής εκστρατείας, διευκολύνονται τυχόν συνεργασίες κομμάτων που αποκλίνουν στις προσεγγίσεις τους.

* Οι επόμενες προεδρικές θα διεξαχθούν σε ένα πολιτικό περιβάλλον που ραγδαία εμβολιάζεται από μια κεντροδεξιά συντηρητική έως και εθνικιστική ρητορική, η οποία τροφοδοτείται από έναν συνεχή ευτελισμό της παρεχόμενης δημόσιας Παιδείας, τα αδιέξοδα στο Κυπριακό και την αντιμετώπιση του Μεταναστευτικού. Στο πλαίσιο αυτό βλέπουμε την επιστροφή σε μεσαιωνικές πρακτικές, όπως π.χ. αρχιερείς να υπονομεύουν το πρόγραμμα εμβολιασμού και τον υπουργό Παιδείας να σκίζει βιβλία και να ασκεί διώξεις εναντίον καλλιτεχνών. Οι αριθμοί δεν λένε ψέματα: Στις πρόσφατες βουλευτικές, παρά την αναμενόμενη κυβερνητική φθορά, ο ΔΗΣΥ συγκράτησε τα ποσοστά του. ΔΗΚΟ και ΔΗΠΑ μαζί πέτυχαν το υψηλότερο ποσοστό (18%) που πήρε ποτέ ενωμένος ο χώρος τα τελευταία χρόνια. Το εθνικιστικό ΕΛΑΜ εφτασε στο 7%, ενώ και η ΕΔΕΚ συγκράτησε με ελαφρά αύξηση τα ποσοστά της υιοθετώντας καθαρά εθνικιστική ρητορική. Την ίδια στιγμή είχαμε μείωση του ΑΚΕΛ και των εναλλακτικών Οικολόγων.

* Δεν θα πρέπει βέβαια να παραγνωρίσει κανείς, με βάση τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών, ότι η κυπριακή κοινωνία διχάστηκε, με ένα ποσοστό 50% να κινείται μεταξύ απάθειας και αναζήτησης. Το 35% των Κυπρίων παρέμειναν στην αποχή, ενώ ένα άλλο 15% ψήφισαν μικρά κόμματα τα οποία δεν μπήκαν στη Βουλή. Πάντα με βάση τις δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσίότητας, κατά κύριο λόγο αυτό το 50%, αλλά και σημαντικό ποσοστό αυτών που ακολούθησαν κάποια κόμματα, δείχνουν να κινούνται με γνώμονα μια παραδεκτή πολιτική συνισταμένη. Θεωρούν ότι το κύριο ζητούμενο στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές είναι η αλλαγή μοντέλου διακυβέρνησης. Μια νέα κυβέρνηση πρέπει να μπορεί να αντιμετωπίζει την πολυπλοκότητα του διεθνούς οικονομικού συστήματος, αποφεύγοντας ύποπτες υπεραπλουστεπύσεις του τύπου «έχουμε πρόβλημα, δώστε διαβατήρια ακόμα και σε απατεώνες». Η νέα κυβέρνηση πρέπει να μπορεί να οδηγήσει τη χώρα σε ένα κράτος δικαίου, μακριά από τη διαφθορά των υφιστάμενων πολιτικών συνιστωσών του κυπριακού συστήματος. Λόγω του ότι η προεδρία της Δημοκρατίας είναι το αξίωμα εκείνο με βάση το οποίο μπορούν να δρομολογηθούν αλλαγές, οι πολίτες εστιάζουν σε πρόσωπα και όχι σε παρατάξεις. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η ορθή ανάγνωση αυτής της τάσης έχει ήδη οδηγήσει 5 προσωπικότητες στην εξαγγελία ότι θα κατέλθουν ως ανεξάρτητοι υποψήφιοι. Ενα μικρότερο ποσοστό σκεπτόμενων Κυπρίων, ανεξαρτήτως ιδεολογικής προσέγγισης, υποστηρίζουν ότι με κάθε κόστος δεν θα πρέπει να επανέλθει για τρίτη θητεία κυβέρνηση Δημοκρατικού Συναγερμού στην εξουσία. Ακόμα και η αλλαγή προσώπων, υποστηρίζουν, είναι βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Το σίγουρο πάντως είναι ένα: Ότι η πλειοψηφία των Κυπρίων, είτε ανήκουν σε κόμματα είχε όχι, έχουν αποδεκτεί τη θέση ότι ο επόμενος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας θα πρέπει να μπορεί να χειριστεί σύνθετα πολιτικά και οικονομικά προβλήματα και κυρίως να μην ταυτίζεται με διεφθαρμένες πρακτικές που έχουν ρεζιλέψει και διασύρει την Κύπρο τα τελευταία χρόνια στο εξωτερικό.

 

Τα κόμματα

Πέρα από τις πιο πάνω στάσεις και τάσεις της κοινωνίας, αν βέβαια διερμηνεύονται σωστά, κανένας δεν μπορεί να παραγνωρίσει το παιχνίδι το οποίο μπορούν να παίξουν τα κόμματα τους επόμενους μήνες. Παρά την απαξίωσή τους από την κοινή γνώμη εξακολουθούν να έχουν μηχανισμούς επικοινωνίας και πακτωλό χρημάτων για τις προεκλογικές τους εκστρατείες, Την ίδια στιγμή, έχοντας πρόσβαση σε μηχανισμούς εξουσίας, μπορούν να κινηθούν σε ό,τι αφορά την προσέλκυση ψηφοφόρων με εργαλείο τις πελατειακές σχέσεις. Οι πελατειακές σχέσεις στην Κύπρο ανθούν γιατί το κράτος είναι παράλυτο και διεφθαρμένο σε μεγάλο βαθμό. Το οξύμωρο είναι ότι οι πολίτες προστρέχουν για βόηθεια στα κόμματα που ευθύνονται για την κατάντια αυτού του κράτους.

* Ο ΔΗΣΥ, με βάση την πρακτική που ακολουθεί από ιδρύσεώς του, μάλλον στις επόμενες προεδρικές θα κατέλθει με υποψήφιο τον πρόεδρο του κόμματός του. Μοναδική εξαίρεση το 2008, όταν ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Νίκος Αναστασιάδης υποστήριξε την υποψηφιότητα του Ιωάννη Κασουλίδη. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι και στις εκλογές του 2023 παίζει αυτό το σενάριο, αν έτσι κρίνει ο Αβέρωφ Νεοφύτου. Το σίγουρο πάντως μέχρι στιγμής είναι ότι ολόκληρος ο μηχανισμός του ΔΗΣΥ καταλαμβάνει θέσεις προεκλογικής μάχης με υποψήφιο τον κ. Νεοφύτου. Ο ίδιος ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ τους τελευταίους μήνες αποδύεται σε μια εκστρατεία εμπέδωσης της υποψηφιότητάς του σε λαϊκές, αλλά και παραγωγικές τάξεις σε καθημερινή πλέον βάση. Μόνο την Παρασκευή έκανε συνολικά 14 επισκέψεις σε περιοχές της επαρχίας Λάρνακας και Αμμοχώστου. Χθες Σάββατο πραγματοποίησε άλλες 13. Ποιο θα είναι το μότο του Αβέρωφ Νεοφύτου; Ενας πολιτικός πρέπει να έχει εμπειρία και κυρίως να είναι μάχιμος. Να ξέρει να σπάζει αβγά, όπως λέει ο ίδιος στον κύκλο του. Το επιτελείο του αναγνωρίζει τις τάσεις στην κυπριακή κοινωνία, έχει καταγράψει την κόπωση από μια δεκαετία Συναγερμού, από την άλλη ωστόσο υποδεικνύει ότι δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή συγκροτημένη πολιτική δύναμη πλην ΔΗΣΥ που μπορεί να κυβερνήσει αποτελεσματικά. Σε ό,τι αφορά τα περί αναζήτησης αδιάφθορου πολιτικού, και πάλιν υπάρχει έτοιμη απάντηση. «Μέχρι στιγμής έχουν γίνει δεκάδες έρευνες, έχουν οδηγηθεί στη φυλακή ή ενώπιον δικαστηρίων ή αναγκάστηκαν να παραιτηθούν αρκετοί Κύπριοι πολιτικοί. Αν υπάρχει κάτι εναντίον του, παρακαλώ γράψτε το».

* Στο ΑΚΕΛ υπάρχει ένας προβληματισμός κατά πόσον το κόμμα μετά τις απώλειες στις πρόσφατες βουλευτικές μπορεί να αποτελέσει ανεξάρτητο πυλώνα διεκδίκησης των προεδρικών (όπως επέλεξε να κάνει με την υποψηφιότητα Μαλά το 2013 και το 2018). Μερίδα του Πολιτικού Γραφείου υποστηρίζει ότι αυτό είναι ακόμα εφικτό, προτάσσοντας ως πιθανές υποψηφιότητες πρώτου γύρου, με στήριξη ίσως των Οικολόγων, τα ονόματα του Αχιλλέα Δημητριάδη, του πρώην υπουργού Παιδείας Ανδρέα Δημητρίου και του σημερινού πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου Τάσου Χριστοφίδη. Δεν λείπουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι αν στόχος είναι η επανασυσπείρωση της Αριστεράς, αυτό τον ρόλο θα μπορούσε να παίξει και μια υποψηφιότητα του γ.γ Στέφανου Στεφάνου. Η πλειοψηφούσα τάση πάντως μέχρι πρόσφατα υποστήριζε ότι το ΑΚΕΛ, συλλαμβάνοντας τα μηνύματα των καιρών, θα έπρεπε να κινηθεί στη λογική μιας τρίτης υποψηφιότητας, η οποία, ίσως και από τον πρώτο γύρο, αλλά σίγουρα από τον δεύτερο, θα ήταν πιθανό να υποστηριχθεί και από άλλα κόμματα, όπως το ΔΗΚΟ, η ΔΗΠΑ, η ΕΔΕΚ και οι Οικολόγοι. Αυτή η υποψηφιότητα, λένε κάποιοι, θα μπορούσε να ήταν ο διπλωμάτης Ανδρέας Μαυρογιάννης, ο οποίος στηρίζει ξεκάθαρα τη λύση ΔΔΟ, ενώ από την άλλη δεν φοβίζει το ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ, αφού θεωρείται σοβαρός έως και σκληρός διαπραγματευτής στο Κυπριακό. Δεν έλειψε ποτέ από το ΑΚΕΛ και η θεωρία της υπέρβασης με γνώμονα το Κυπριακό. Με βάση αυτή τη θεώρηση πραγμάτων, κάποια στιγμή ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ θα πρέπει να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να επιλέξουν μια ανεξάρτητη υποψηφιότητα για να λύσει το Κυπριακό και να πατάξει τη διαφθορά. Μερίδα του ΑΚΕΛ, ένα κομμάτι της Κληριδικής πτέρυγας του ΔΗΣΥ και αρκετοί ανεξάρτητοι, ακόμα στηρίζουν κάποιες ελπίδες σε μια πιθανή κάθοδο Στυλιανίδη, τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, παρά την υπουργοποίησή του από τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

* Στο ΔΗΚΟ, αν ο Νικόλας Παπαδόπουλος δεν θέλει να ρισκάρει μια πιθανή αποτυχία σε εκλογές, μπορεί να καταφύγει σε έναν υποψήφιο συνεργασίας με την ΕΔΕΚ. Το ΔΗΚΟ βεβαίως έχει και άλλες επιλογές. Οι αρχικές σκέψεις ήταν να συνεργαστεί με το ΑΚΕΛ, νοουμένου ότι θα εκλεγόταν στην προεδρία της Βουλής ο Νικόλας Παπαδόπουλος. Αυτό δεν κατέστη δυνατόν, με τον πρόεδρο του κόμματος να μην κρύβει την ενόχλησή του. Το ΔΗΚΟ, σύμφωνα με γνώστες της περιρρέουσας πολιτικής ατμόσφαιρας, θα μπορούσε να αποτελέσει το κρυφό χαρτί του Αβέωφ Νεοφύτου, μια κίνηση ωστόσο που δεν αποκλείει αντιδράσεις από τη ΔΗΠΑ. Μια πιθανή στήριξη στον πρόεδρο του ΔΗΣΥ από τον πρώτο γύρο θα μπορούσε να φέρει το ΔΗΚΟ σε ακτίνα νομής της εξουσίας με ταυτόχρονη αποδυνάμωση της ΔΗΠΑ. Από την άλλη, μια τέτοια κίνηση συνεργασίας περιορίζει αισθητά τις βλέψεις του ΥΠΕΞ Χριστοδουλίδη, ο οποίος δεν κρύβει το ενδιαφέρον του να κατέλθει υποψήφιος.

 

Το χαρτί Νίκος Χριστοδουλίδης

Άτομα του περιγύρου του κ. Νίκου Χριστοδουλίδη δεν διστάζουν να ρίχνουν το γάντι όταν ερωτούνται: «Αν ο Νίκος Χριστοδουλίδης εξαγγείλει ως ανεξάρτητος την υποψηφιότητά του, ποιος θα μπορέσει να τον αντιμετωπίσει εντός ΔΗΣΥ, αλλά και εκτός;»

Το επιχείρημα εδράζεται στην υψηλότατη, κατά κάποιους, δημοφιλία του υπουργού εξωτερικών, όχι μόνο στον ΔΗΣΥ, αλλά και στο ΕΛΑΜ και το ΔΗΚΟ, ακόμα και στις παρυφές του ΑΚΕΛ. Υπενθυμίζουμε βέβαια ότι σε πρόσφατες δημοσκοπήσεις η δημοφιλία του βρισκόταν πολύ πιο χαμηλά από αυτήν της Ζέτας Αιμιλιανίδου, του Κωνσταντίνου Ιωάννου και του ΥΠΟΙΚ Κωνσταντίνου Πετρίδη.

Από την άλλη, βέβαια, είναι σωστό να επιπωθεί ότι μια τέτοια κίνηση θα προβλημάτιζε τον ΔΗΣΥ, και κυρίως τον Αβέρωφ Νεοφύτου. Νοείται βέβαια ότι ο ΥΠΕΞ θα έπρεπε να παραιτηθεί από την κυβέρνηση Αναστασιάδη, κάτι που πρέπει να προσμετρήσει, αφού είναι γνωστή η δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία της οποίας ευφορείται. Νοείται επίσης ότι θα πρέπει να ετοιμάσει το δικό του επιτελείο, στο οποίο πολύ δύσκολα θα βρει στελέχη από το κόμμα του. Εν τοιαύτη περιπτώσει, ο ΔΗΣΥ θα μπορούσε να τον αντιμετωπίσει κατά διττό τρόπο: Είτε ψύχραιμα, ευχόμενος καλή επιτυχία στον δρόμο που επέλεξε εκτός διαδικασιών του κόμματος, είτε δυναμικά, κατηγορώντας τον για αποστάτη. Τη δουλειά στη συνέχεια θα την κάνουν οι δημοσκοπήσεις.

Από την άλλη, θα πρέπει να ειπωθεί και το εξής: Η Κεντροδεξιά, αν θέλει να έχει ακέραιες τις ελπίδες της για τρίτη προεδρική θητεία, θα πρέπει να παραμείνει ενωμένη. Ούτε ο Αβέρωφ θα ήθελε τον Χριστοδουλίδη εκτός μάχης. Απεναντίας, ως υποψήφιος θα προτιμούσε να τον έχει στο πλευρό του. Από την άλλη, ο Χριστοδουλίδης γνωρίζει ότι με πρόωρες κινήσεις κινδυνεύει να εκτεθεί και κυρίως να χαθεί. Με λίγα λόγια, σύμφωνα με στελέχη του ΔΗΣΥ οφείλει να κατανοήσει ότι ο Αβέρωφ Νεοφύτου έχει τον πρώτο λόγο. Μόνον ο Αβέωφ, αν το επιθυμούσε, θα μπορούσε να τον χρίσει υποψήφιο. Η αδημονία του υπουργού Εξωτερικών έγκειται μάλλον στη λανθασμένη εντύπωση ότι ο κ. Νεοφύτου, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, δεν θα τον ήθελε για υποψήφιο του κόμματός του.