Κυπριακό: Κλειδί το… the day after

 

Επιβεβαιώθηκε την Παρασκευή, από όλες τις πλευρές, ότι ο ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, θα έχει γεύμα εργασίας με τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο, Νίκο Αναστασιάδη και Ερσίν Τατάρ, στη Νέα Υόρκη, πριν από το τέλος του μηνός, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Επικρατέστερη ημερομηνία η 27η Σεπτεμβρίου, δεδομένου και του ότι ο κ. Τατάρ έχει ανακοινώσει ότι επιστρέφει στα κατεχόμενα τη μεθεπόμενη Τρίτη, στις 28 του τρέχοντος μηνός.

Προσδοκίες από ΝΥ

Η επικείμενη ανεπίσημη τριμερής συνάντηση δεν μπορεί να είναι υψηλών προσδοκιών, έτσι όπως είναι η κατάσταση σήμερα, αφού δεν μπορεί να αποκρυβεί το τεράστιο χάσμα που υπάρχει μεταξύ των πλευρών. Επανέναρξη των συνομιλιών δεν μπορεί να ανακοινωθεί για την ώρα, αφού δεν έχει προηγηθεί οποιαδήποτε προεργασία. Το καλύτερο που μπορεί να προκύψει στη συνάντηση της Νέας Υόρκης είναι η ανακοίνωση του διορισμού του νέου ειδικού συμβούλου του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, ο οποίος θα είναι ο αντικαταστάτης του Έσπεν Μπαρθ Άιντα, που ήταν ο τελευταίος σε αυτό το πόστο. Έγινε προσπάθεια αυτό να επιτευχθεί και στη Γενεύη, τη Μεγάλη Εβδομάδα του περασμένου Απριλίου, αλλά η τουρκική πλευρά ήταν αρνητική, σε αντίθεση με την ε/κ πλευρά που ήταν θετικότατη σε αυτό το θέμα.

Λουτ και Σπέχαρ

Η Τζέιν Χολ Λουτ φαίνεται να μας τελειώνει, το πήγαινε - έλα της αποδείχθηκε μη παραγωγικό, και το στάτους της προκαλεί αντιδράσεις από μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, βασικά το εξής ένα: Ρωσία. Η κ. Λουτ, ως ειδική (προσωπική) απεσταλμένη του ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών για το Κυπριακό, δεν είχε υποχρέωση να ενημερώνει τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και δεν το έκανε - οι αναφορές της πήγαιναν κατευθείαν και μόνον στον Αντόνιο Γκουτέρες και... λίγο προς Αμερικανούς. «Στόχος των Ηνωμένων Εθνών είναι όπως ο νέος ειδικός σύμβουλος τού ΓΓ να είναι προσωπικότητα εγνωσμένου κύρους, πολύ καλός γνώστης του Κυπριακού, ο οποίος θα είναι διαθέσιμος να εγκατασταθεί για ένα μεγάλο διάστημα στο νησί, ώστε να προσπαθήσει να ξαναβάλει τη διαδικασία επίλυσης στις ράγες, διότι έχει πλέον εκτροχιασθεί επικίνδυνα» ανέφερε χαρακτηριστικά, υπό καθεστώς ανωνυμίας, διπλωματική πηγή στον «Π». Σε σχέση με την αντικαταστάτρια της Ειδικής Αντιπροσώπου του ΓΓ του ΟΗΕ στην Κύπρο, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, η τουρκική πλευρά δεν έχει ακόμα ανάψει το πράσινο για την Αυστραλέζα Melissa Parke, με τη δικαιολογία ότι δεν διαβουλεύθηκαν τα Ηνωμένα Έθνη με τους Τ/Κ. Εντάσσεται κι αυτό μέσα σε όλα τα υπόλοιπα που κάνει η τ/κ πλευρά για να αναβαθμίσει το στάτους της και να αναδείξει τα περί κυριαρχικής ισότητας. Η κ. Σπέχαρ ακόμα δεν έχει ημερομηνία αναχώρησής της από την Κύπρο, παρά του ότι έχει αποχαιρετήσει τους πάντες στο νησί.

Γεύμα για τρεις;

Στη Νέα Υόρκη, το γεύμα εργασίας των Αναστασιάδη – Τατάρ με Γκουτέρες, μάλλον θα γίνει χωρίς την παρουσία των διαπραγματευτών. Τουλάχιστον αυτή είναι η πρόθεση για την ώρα. Πάντως, από τα Ηνωμένα Έθνη στην Κύπρο, αυτή είναι η συμβουλή- ίδια είναι και η εντύπωση των Βρυξελλών (Μπορέλ)- ότι ο κ. Τατάρ είναι άλλος άνθρωπος όταν είναι μόνος του -προσγειωμένος, ρεαλιστής, λογικός, πρακτικός, καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει αναγνώριση του ψευδοκράτους, ένταξη των κατεχομένων στην ΕΕ ως διαφορετική οντότητα- και άλλος όταν συνοδεύεται από τον Τ/Κ διαπραγματευτή, Εργκιούν Ολγκιούν, ο οποίος θεωρείται μετεμψύχωση του Ραούφ Ντενκτάς, συνεχιστής του οράματος Ντενκτάς για λύση δύο κρατών στην Κύπρο.

Βρετανικές ιδέες

Την εβδομάδα που μας πέρασε, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είχε συνάντηση με τον ύπατο αρμοστή του Ηνωμένου Βασιλείου στην Κύπρο, Stephen Lillie (Τετάρτη, 15/9/2021). Η συζήτηση στράφηκε γύρω από την περιβόητη βρετανική φόρμουλα ή προφορικές ιδέες για επίλυση του Κυπριακού. Σύμφωνα με την πληροφόρηση που έχει ο «Π» αναφορικά με το τι διημείφθη μεταξύ τους, φαίνεται να ξεκαθάρισε το θέμα «βρετανική πρωτοβουλία» για το Κυπριακό. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν είναι αρνητικός στο να συζητήσει τις βρετανικές ιδέες, αρκεί αυτές να μην εκφεύγουν από το πλαίσιο της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Οι ενστάσεις του Πρόεδρου της Δημοκρατίας έχουν να κάνουν με τη γνωστή βρετανική τακτική της εποικοδομητικής ασάφειας – ενοχλεί την ε/κ πλευρά το ότι οι Βρετανοί λένε στην τουρκική πλευρά ότι οι ιδέες τους εμπεριέχουν την αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας. Ο Πρόεδρος διεμήνυσε στους Βρετανούς -όπως σχολίασε και υπό μορφή παραπόνου στην πρόσφατη συνέντευξή του στην τηλεόραση Omega- να περνούν τις ιδέες τους για το Κυπριακό μέσα από τα δικά τους ανοικτά ζητήματα, π.χ. Σκωτία. Για παράδειγμα, εάν αποχωρήσει η Σκωτία από το Ηνωμένο Βασίλειο, δεν θα διαλυθεί/εξαφανισθεί το κράτος. Κατά ανάλογο τρόπο και στην Κύπρο, από τη στιγμή που θα έχουν τα κρατίδια κυριαρχική ισότητα, αυτομάτως θα έχουν και το δικαίωμα απόσχισης. Και αυτό που απασχολεί την ε/κ πλευρά είναι η επόμενη μέρα (the day after), δηλαδή το πως διασφαλίζεται η συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας και το στάτους των Ε/Κ σε περίπτωση που αποφασίσουν οι Τ/Κ να αποχωρήσουν από την ομοσπονδία και να ακολουθήσουν δικό τους ξεχωριστό δρόμο. Με άλλα λόγια, ποιο θα είναι το στάτους της Ομοσπονδίας της Κύπρου στην ΕΕ και διεθνώς/στον ΟΗΕ, εάν αποφασίσουν οι Τ/Κ να αποχωρήσουν. Οι Βρετανοί απαντούν ότι δεν προτείνουν κάτι που δεν ισχύει και στη χώρα τους, αφού και η Σκωτία έχει κυριαρχική ισότητα και δικαίωμα απόσχισης, ενώ υπάρχουν σχετικές πρόνοιες και στη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής (Good Friday Agreement) σε σχέση με τη Β. Ιρλανδία. Πάντως, μέλος του εθνικού συμβουλίου υποστηρίζει ότι η βρετανική πρωτοβουλία είναι η αιχμή του δόρατος και το όχημα για απεγκλωβισμό από το αδιέξοδο που υπάρχει αυτή τη στιγμή, φτάνει οι Βρετανοί να κάνουν τις απαραίτητες διευκρινίσεις και εξισορροπήσεις στην παρουσίαση των ιδεών τους, ώστε να μένουν ικανοποιημένες όλες οι πλευρές. Δηλαδή, να πάρουν οι Τ/Κ την ισότητα, την αποκέντρωση και την υπερβολική αυτονομία που θέλουν -κάτι που δεν απέχει πολύ από την πρόταση Αναστασιάδη περί αποκεντρωμένης ομοσπονδίας- και οι Ε/Κ να πάρουν μια κοινή εκπροσώπηση σε ομοσπονδιακό επίπεδο, κατάργηση των εγγυήσεων, επιστροφή εδάφους και τη συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας σε περίπτωση απόσχισης των Τ/Κ.

«Όχι» εκ των προτέρων

Επιπλέον, η ε/κ πλευρά δεν πρόκειται να δεχθεί οτιδήποτε σε σχέση με την ισότητα πριν επαναρχίσει η διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού. Δεν πρόκειται ο Πρόεδρος Αναστασιάδης να συναινέσει σε αυτό που ζητεί η τ/κ πλευρά, δηλαδή εκ των προτέρων αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας και μετά συνομιλίες. Οι απαιτήσεις των Τ/Κ μπορούν να συζητηθούν ως μέρος ενός ευρύτερου πακέτου που θα περιλαμβάνει χάρτη/εδαφικό, εγγυήσεις κλπ. Σημειώνεται, ακόμα, ότι οι Βρετανοί επιδιώκουν να ξεκινήσει μια κινητικότητα με στόχο ένα νέο κοινό ανακοινωθέν παρόμοιο με αυτό του 2014 των Αναστασιάδη – Έρογλου ή ανταλλαγή επιστολών μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων. Η ε/κ πλευρά θεωρεί πολύ χρονοβόρες τέτοιες εισηγήσεις και άνευ ουσίας. Σημειώνεται ότι στις δηλώσεις του μετά τη συνάντηση με τον Stephen Lillie, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν έκανε καμία αναφορά σε σχέση με την πολυσυζητημένη πρότασή του για επιστροφή στο Σύνταγμα του ’60. Ούτε έκανε αναφορά στην εν λόγω πρόταση κατά τη συζήτηση που είχε με τον Βρετανό ύπατο αρμοστή...

Πού το πάει;

Σε ότι αφορά το μυστήριο που λέγεται «προθέσεις του Προέδρου Αναστασιάδη», δηλαδή «πού το πάει ο Νίκος Αναστασιάδης 16 μήνες πριν το τέλος και της 2ης προεδρικής του θητείας», άνθρωπός του ανέφερε στον «Π» ότι το μόνον σίγουρο είναι ότι τον απασχολεί πολύ η εικόνα του, η υστεροφημία του. Θέλει να φύγει από το Προεδρικό (αν τελικά δεν επαναδιεκδικήσει την Προεδρία) με θετικό πρόσημο και όχι να έχει τον Τατάρ -της λεγόμενης σκληρής γραμμής στο Κυπριακό- απέναντί του και να του επιρρίπτουν όλοι ευθύνες για το αδιέξοδο, και εντός και εκτός Κύπρου. Από τη μια, με την απόφαση για αφαίρεση διαβατηρίων και τα περί επιστροφής στο Σύνταγμα τού ’60, ο Πρόεδρος δείχνει να αποφάσισε να το παίξει Τάσσος, και μάλιστα στην Ιερά Σύνοδο στην οποία παρευρέθηκε πριν από 10 ημέρες, ακούστηκε να λέει ότι δεν παρέλαβε κράτος για να παραδώσει κοινότητα, και από την άλλη «κατανοεί πλήρως ότι δεν μπορεί να διανύσει το υπόλοιπο τής παρούσας του θητείας χωρίς εξελίξεις στο Κυπριακό. Διότι, εάν δεν υπάρξουν θετικές εξελίξεις -έστω επανέναρξη της διαδικασίας- θα υπάρξουν σίγουρα αρνητικές: Αμμόχωστος και γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Τα του Βαρωσιού είναι γνωστά, τα της ΑΟΖ μας τα επανέλαβε πρόσφατα ο Τούρκος ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου: εάν ξαναρχίσει η ε/κ πλευρά γεωτρήσεις, όπως έχουμε δηλώσει, θα ξαναρχίσουν και εκείνοι» πρόσθεσε ο στενός συνεργάτης του Προέδρου Αναστασιάδη, επισημαίνοντας παράλληλα ότι «φεύγει και η Μέρκελ, η οποία ήταν η μόνη που τα τελευταία χρόνια είχε επιρροή πάνω στον Τούρκο Πρόεδρο, ήταν η μόνη που μπορούσε να σηκώσει το τηλέφωνο και να πει στον Ερντογάν να σταματήσει τις γεωτρήσεις κλπ».