O Δρ Διέτης και o Δρ Τσιούτης απαντούν σε διάφορες ερωτήσεις για τον κορωνοϊό και λύνουν τις απορίες των αναγνωστών.
Στείλτε τις δικές σας απορίες στο epistoles@politis.com.cy
Ο Δρ Κωνσταντίνος Τσιούτης είναι Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας και Πρόληψης/Ελέγχου Λοιμώξεων στην Ιατρική Σχολή του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου και επικφαλής της Ομάδας Επιστημόνων που συμβουλεύει τον υπουργό Υγείας για θέματα τής πανδημίας του νέου κορωνοϊού.
Ο Δρ Νικόλας Διέτης είναι Επίκουρος Καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου.
ΕΜΒΟΛΙΟ ΚΑΙ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Μετά τη 40χρονη νοσηλεύτρια και ένας γιατρός στην Κέρκυρα παρουσίασε παράλυση στα κάτω άκρα μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου για τον κορωνοϊό. Τι συμβαίνει με τις παρενέργειες σε σχέση με το εμβόλιο; Υπάρχει ασφαλιστική δικλίδα ώστε να ξέρω ποιες παρενέργειες υπάρχουν για να μπορώ να προφυλαχθώ;
Οι νεότερες πληροφορίες αναφέρουν ότι τελικά ο γιατρός από την Κέρκυρα δεν είχε παράλυση και ότι έλεγε ψέματα. Αυτό ας γίνει μάθημα σε όσους/όσες πιστεύουν ό,τι διαβάζουν σε αυτή την εποχή που βασιλεύει η παραπληροφόρηση και το ψέμα. Ας εμπιστευτούμε επιτέλους τις αξιόπιστες πηγές. Αυτή τη στιγμή έχουν εμβολιαστεί περίπου 194 εκατ. κόσμος. Είναι αν μη τι άλλο παράλογο και ασόβαρο, για να μην πούμε γελοίο, να μιλάμε για «κρυμμένες» ή «άγνωστες» παρενέργειες εμβολίων. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων κάθε μήνα βγάζει ανακοίνωση με τον έλεγχο των παρενεργειών που δηλώνονται κάθε μέρα από τους εμβολιασθέντες. Μέχρι σήμερα τίποτα παράξενο δεν έχει συνδεθεί με το εμβόλιο. Οι παρενέργειες όλων των εμβολίων που υπάρχουν σήμερα είναι γνωστές, ήπιες και παροδικές.
ΕΛΕΓΧΟΣ RAPID TESTS
Υπάρχει κάποιος τρόπος να ελέγχονται τα rapid tests, ώστε να καταστεί δυνατός ο έλεγχος των επαφών όσων είναι θετικοί; Καταγράφεται από κάποιον το σύνολο αυτών που είναι θετικοί σε rapid tests αφότου εντοπίζονται; Ή απλώς προσμετρώνται στην ανακοίνωση του Υπουργείου Υγείας;
Πολύ καλή ερώτηση. Φυσικά και καταγράφονται όλα τα άτομα που έχουν θετικό αποτέλεσμα rapid antigen test. Όταν ένα άτομο βρεθεί θετικό, το συνεργείο που έχει κάνει το τεστ ενημερώνει το Υπουργείο Υγείας και τη Μονάδα Ιχνηλάτησης, ώστε να τεθούν σε εφαρμογή οι απαραίτητες διαδικασίες. Η Μονάδα Ιχνηλάτησης επικοινωνεί με το άτομο αυτό, του δίνει οδηγίες και καταγράφει τις επαφές του ώστε να ελεγχθούν και αυτές.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ένα άτομο που εντοπίζεται θετικό σε rapid test θεωρείται θετικό και ως τέτοιο θα πρέπει να φερθεί. Δηλαδή, θα πρέπει να απομονωθεί στο σπίτι, να μειώσει τις επαφές του και να ενημερώσει τις στενές επαφές που είχε τις προηγούμενες 2 ημέρες. Αυτή είναι και η οδηγία που θα λάβει από τη Μονάδα Ιχνηλάτησης και είναι ο μοναδικός τρόπος για να σπάσει η αλυσίδα της μετάδοσης και να μην υπάρξει περαιτέρω διασπορά.
ΧΩΡΕΣ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΣ
Διάβασα πρόσφατα σε ένα άρθρο πως τα δεδομένα των άλλων χωρών επηρεάζουν αυτά της Κύπρου. Αληθεύει; Δηλαδή μπορεί η αύξηση των κρουσμάτων σε άλλες χώρες να επηρεάσει τις αποφάσεις της Κύπρου;
Δυστυχώς συχνά βγαίνουν προς τα έξω μπερδεμένα μηνύματα. Υπάρχουν διεθνείς οργανισμοί οι οποίοι αξιολογώντας δεδομένα δίνουν συστάσεις για τη διαχείριση της πανδημίας. Βέβαια, τα κράτη δεν είναι υποχρεωμένα να τις ακολουθήσουν, όμως σίγουρα λαμβάνονται υπόψη, καθώς αυτές οι οδηγίες εκδίδονται από ειδήμονες του χώρου οι οποίοι έχουν πρόσβαση στα αναλυτικά δεδομένα τα οποία και αξιολογούν. Από την άλλη, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι η πανδημία είναι παγκόσμιο φαινόμενο και η κατάσταση που επικρατεί σε παγκόσμιο επίπεδο αναμφίβολα θα επηρεάσει την κάθε χώρα ξεχωριστά. Ας τα βάλουμε αυτά σε πραγματικά παραδείγματα: τον Δεκέμβριο ανακοινώθηκε ο εντοπισμός ενός μεταλλαγμένου στελέχους το οποίο μεταδιδόταν πιο εύκολα και ευθυνόταν για την αναζωπύρωση που παρατηρήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτά που γνωρίζαμε τότε βασίζονταν σε ανακοινώσεις και δηλώσεις των αρμόδιων αρχών και δεν είχαμε αρκετά δεδομένα στην Κύπρο για να εκτιμήσουμε πόσο διαδεδομένη ήταν αυτή η μετάλλαξη, ούτε μπορούσαμε να αξιολογήσουμε οι ίδιοι αν όντως μεταδιδόταν ευκολότερα. Ωστόσο σε σύντομο χρονικό διάστημα εφαρμόσθηκαν περιοριστικά μέτρα στις αφίξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο, ακριβώς επειδή μια σοβαρή παρατήρηση σε μια άλλη χώρα θα είχε πιθανές συνέπειες στη δική μας. Ακόμα ένα παράδειγμα: Σήμερα παρατηρούμε ότι παρά τα lockdowns και άλλους περιορισμούς σε άλλες χώρες η πορεία της πανδημίας είναι σημαντική και η πρόωρη άρση μέτρων φέρνει απότομη έξαρση σε πολλές χώρες. Μπορεί να μην γνωρίζουμε τους ακριβείς λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό, αλλά οφείλουμε να προετοιμαστούμε ανάλογα και ο σχεδιασμός της χαλάρωσης να είναι τέτοιος ώστε να μην πάθουμε το ίδιο με άλλες χώρες.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΟΣΗ ΕΜΒΟΛΙΟΥ
Γιατί υπάρχει πιθανότητα να εμφανίσει κάποιος περισσότερα συμπτώματα ή ακόμη και απλή ζαλάδα μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου; Δεν θα μπορούσε να συμβεί και με την πρώτη δόση εμβολιασμού;
Οι παρενέργειες που γνωρίζουμε ότι έχει το εμβόλιο είναι συγκεκριμένες και έχουν καταγραφεί. Το εάν θα εμφανιστούν αυτές οι παρενέργειες στην πρώτη ή στη δεύτερη δόση, το ποιες ακριβώς παρενέργειες θα εμφανιστούν σε κάποιον άνθρωπο ή με ποια ένταση θα είναι αυτές εξαρτάται πλήρως από τον οργανισμό του εμβολιασθέντος και όχι από το εμβόλιο, το οποίο είναι ίδιο για όλους. Οι παρενέργειες είναι απόρροια της δράσης του ανοσοποιητικού μας συστήματος ως «αντίδραση» στο εμβόλιο. Οι παρενέργειες όπως ο ρίγος, ο πυρετός, οι ζαλάδες, η κόπωση είναι και συμπτώματα πολλών ασθενειών, ακόμα και της γρίπης. Αυτές εμφανίζονται επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει αντισώματα έναντι ενός ιού ή βακτηρίου και αυτή η ενεργοποίηση και το «στρες» που περνάει ο οργανισμός για να οργανώσει την άμυνά του προκαλούν αυτές τις παρενέργειες. Ακριβώς το ίδιο γίνεται και με το εμβόλιο, το οποίο δίνει τις οδηγίες στον οργανισμό μας για το πώς θα αναγνωρίσει τον ιό. Ο οργανισμός μας κάνει ακριβώς την ίδια προετοιμασία με αυτήν που θα έκανε εάν υπήρχε ιός στο σώμα μας. Αυτή την αντίδραση μπορεί να τη νιώσει κάποιος είτε με την πρώτη δόση είτε με τη δεύτερη, είτε με τις δύο. Κάποιοι εμβολιασθέντες μπορεί να μην εμφανίσουν κανένα σύμπτωμα. Η εμφάνιση των συμπτωμάτων αυτών δεν είναι αναλογική της ανοσοποιητικής απάντησης. Δηλαδή, αυτός που θα εμφανίσει μόνο ζαλάδα δεν σημαίνει ότι παράγει λιγότερα αντισώματα από αυτόν που θα εμφανίσει περισσότερα συμπτώματα
ΔΙΠΛΗ ΜΑΣΚΑ: ΝΑ ΤΗN ΒΑΛΩ Ή ΝΑ ΜΗ ΤΗΝ ΒΑΛΩ;
Σε τι χρησιμεύει η διπλή μάσκα που χρησιμοποιούν οι άλλες χώρες; Μήπως θα έπρεπε να σκεφτούμε και εμείς αυτό το ενδεχόμενο;
Η διπλή μάσκα χρησιμεύει για επιπλέον «φιλτράρισμα» των εισερχόμενων σταγονιδίων, ώστε να μειωθεί η πιθανότητα κάποιος να κολλήσει. Παρατηρείται σημαντική έξαρση της πανδημίας σε πολλές χώρες και αδυναμία ασφαλούς εξόδου από τα lockdowns. Αυτό συμβαίνει ιδίως σε πυκνοκατοικημένα κράτη που διαθέτουν αρκετούς χώρους συνωστισμού πολιτών (π.χ. μέσα μαζικής μεταφοράς), όπως και η διασπορά των μεταλλαγμένων στελεχών που μεταδίδονται ευκολότερα (τονίζουμε: μεταδίδονται ευκολότερα επειδή προσκολλώνται ευκολότερα στα ανθρώπινα κύτταρα, δεν διαπερνούν τις μάσκες ευκολότερα!). Επιπλέον, λόγω της κούρασης που υπάρχει παρατηρείται μειωμένη εφαρμογή των ατομικών μέτρων προστασίας, όπως ακριβώς είναι η ορθή χρήση της μάσκας. Οι παρατηρήσεις αυτές έχουν φέρει αρκετές χώρες στο σημείο να αναζητούν εναλλακτικές, ώστε να επιτραπεί η χαλάρωση των μέτρων αλλά χωρίς να αυξάνεται ιδιαίτερα ο κίνδυνος μετάδοσης. Με αφορμή κάποιες πρόσφατες μελέτες οι οποίες ήταν πειραματικές σε συνθήκες εργαστηρίου (Πηγή Μάσκες 1), το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) αναφέρει ότι εάν κάποιος θέλει μπορεί να φορά υφασμάτινη μάσκα πάνω από μια απλή χειρουργική. Επίσης αναφέρει ότι για καλύτερη τοποθέτηση της μάσκας μπορεί να φορά ειδικό εξωτερικό έλασμα που να βοηθά καλύτερα στην εφαρμογή της πάνω στο πρόσωπο (Πηγή Μάσκες 2). Ο λόγος για αυτές τις συστάσεις είναι ότι μειώνεται ο αριθμός των σταγονιδίων που διαπερνούν τις μάσκες, και έτσι ενισχύεται το φιλτράρισμα.
Πρέπει όμως να διευκρινιστεί κάτι για τις μάσκες. Η χρησιμότητά τους αλλάζει ανάλογα με:
- Τον χώρο στον οποίο εφαρμόζονται (π.χ. νοσοκομείο, ΜΕΘ, εξωτερικός χώρος, κλειστός εσωτερικός χώρος κ.λπ.).
- Τον βαθμό συνωστισμού (π.χ. μικρός συνωστισμός σημαίνει λιγότερες επαφές και λιγότερα άτομα που μεταδίδουν).
- Τη συχνότητα της νόσου (π.χ. μικρή συχνότητα νόσου, μικρή πιθανότητα να έρθουμε σε επαφή με θετικό - μεταδοτικό άτομο).
- Το αν κάποιος έχει συμπτώματα ή όχι (π.χ .κάποιος/α που βήχει έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να μεταδώσει, γιατί διασπείρει τα αναπνευστικά του/της σταγονίδια).
- Την ένταση της δραστηριότητας (π.χ. κάποιος/α που φωνάζει, τρέχει, τραγουδά έχει μεγαλύτερες πιθανότητας να μεταδώσει σε σχέση με κάποιον/α που δεν κινείται, μιλά σταθερά σε κανονική ένταση φωνής).
- Την ποιότητα της μάσκας και τον σωστό τρόπο χρήσης της (π.χ. αν καλύπτουμε μόνο το στόμα και όχι τη μύτη είναι σαν να μην τη φοράμε).
Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η απόφαση για χρήση μάσκας δεν είναι άσπρο - μαύρο και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, ενώ ακριβώς επειδή οι παράγοντες αυτοί μεταβάλλονται, αναλόγως αλλάζει και η χρησιμότητα της μάσκας άρα και η απόφαση για εφαρμογή της. Τέλος, θα πρέπει να σκεφτόμαστε ότι σε κάποιο βαθμό η μάσκα κουράζει και φέρνει δυσφορία, άρα θα πρέπει να συνδυάσουμε όλα τα πιο πάνω και να προσθέσουμε και τον σημαντικό αυτό παράγοντα.
ΝΕΚΡΟΨΙΕΣ ΚΑΙ ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ
Η μητέρα μου ήταν χρόνια ασθενής, ωστόσο δηλώθηκε ως τελική αιτία θανάτου ο κορωνοϊός. Πώς μπορώ να είμαι σίγουρη ότι η τελική αιτία θανάτου ήταν ο κορωνοϊός από τη στιγμή που δεν μου είχε επιτραπεί να την επισκεφθώ έστω μία φορά; Είχα ζητήσει να γίνει νεκροψία, ωστόσο μου είπαν πως λόγω του κορωνοϊού δεν επιτρέπεται η διενέργεια νεκροψίας. Υπάρχει κάτι που να απαγορεύει τη νεκροψία
Κατ’ αρχάς εάν υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης στους γιατρούς και στο γενικότερο σύστημα υγείας εκ μέρους σας αυτό είναι κάτι στο οποίο δεν μπορούμε να βοηθήσουμε με οποιονδήποτε τρόπο και να απαντήσουμε την ερώτηση. Η έλλειψη εμπιστοσύνης οδηγεί σε καχυποψία και η καχυποψία σε παράλογα ερωτήματα. Η τελική αιτία θανάτου αποφασίζεται με αμιγώς κλινικά ιατρικά κριτήρια. Ο απλός κόσμος δεν μπορεί να κατανοήσει πλήρως το πώς βγαίνει αυτή η απόφαση, κάτι που ισχύει και για περιστατικά που δεν σχετίζονται με τον κορωνοϊό και την πανδημία. Εάν π.χ. ένας ασθενής έχει άσθμα, μολυνθεί από κορωνοϊό, καταλήξει στη ΜΕΘ και πάθει ισχυρή πνευμονία η οποία θα οδηγήσει τον ασθενή στον θάνατο, τότε η αιτία θανάτου ΔΕΝ είναι η πνευμονία, ασχέτως του ότι αυτή ήταν που οδήγησε εν τέλει τον ασθενή στον θάνατο (αν δεν υπήρχε πνευμονία δεν θα πέθαινε ο ασθενής), αλλά ούτε και το άσθμα είναι αιτία θανάτου (το οποίο εάν δεν το είχε ο ασθενής ίσως να μην κατέληγε στη ΜΕΘ). Η αιτία θανάτου στο παράδειγμα αυτό είναι ο κορωνοϊός, ο οποίος προκάλεσε την πνευμονία και χωρίς αυτόν ο ασθενής δεν θα κατέληγε μόνο και μόνο επειδή είχε άσθμα. Αυτή είναι μια απλοποιημένη μορφή μιας κλινικής συλλογιστικής η οποία δεν αμφισβητείται και δεν δικαιολογεί νεκροψία. Νεκροψία γίνεται σε ανθρώπους που καταλήγουν και υπάρχουν ερωτηματικά για την αιτία θανάτου ή υπάρχουν ερωτήματα άλλης φύσεως (π.χ. νομικά). Ταπεινή μας συμβουλή είναι να εμπιστευτούμε τους γιατρούς μας και το σύστημα υγείας μας. Να μην την «πατάμε» ακούγοντας και πιστεύοντας θεωρίες συνωμοσίας οι οποίες κυκλοφορούν από τους ίδιους ανθρώπους που έλεγαν πριν από έναν χρόνο ότι δεν υπάρχει κορωνοϊός και ότι τα εμβόλια θα σκοτώσουν τον κόσμο. Αν κάποιοι γνωρίζουν πλέον καλά ότι αυτά ήταν αρλούμπες αυτοί θα πρέπει να είστε εσείς που χάσατε τον άνθρωπό σας και περνάτε μια τεράστια ψυχολογική και πνευματική δοκιμασία.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ Ή ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Έχω ακούσει τον υπουργό να μπερδεύει την ασφάλεια με την αποτελεσματικότητα σε σχέση με το εμβόλιο της AstraZeneca. Υπάρχει κάποια διαφορά ή κάτι που να τις διαχωρίζει;
Δεν έχουμε υπόψη μας τη δήλωση του υπουργού στην οποία αναφέρεστε, αλλά είναι τεράστια η διαφορά των δύο. Η ασφάλεια ενός εμβολίου έχει σχέση με τον αντίκτυπο που έχει στον οργανισμό μας και με τις παρενέργειες/συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσει. Η αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου έχει σχέση με το κατά πόσο μας προστατεύει από τον ιό. Όλα τα εμβόλια που έχουν πάρει μέχρι τώρα έγκριση έχουν παρόμοιο προφίλ ασφάλειας, δηλαδή έχουν παρόμοιες, ήπιες και παροδικές παρενέργειες και είναι απολύτως ασφαλή. Παρ’ όλα αυτά, η αποτελεσματικότητα των εμβολίων που έχουμε σήμερα δεν είναι η ίδια. Επίσης, η αποτελεσματικότητα (προστασία) μπορεί να μετρηθεί με διαφορετικό τρόπο (προστασία από μόλυνση, προστασία από συμπτωματική νόσηση, προστασία από σοβαρή νόσηση, προστασία από νοσηλεία, προστασία από θάνατο). Επομένως δεν υπάρχει μόνο ένα ποσοστό αποτελεσματικότητας για ένα εμβόλιο, αλλά πολλά. Όσον αφορά την προστασία από εκδήλωση συμπτωμάτων (συμπτωματική νόσο) μετά από μόλυνση, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου της AstraZeneca έδειξε ότι είναι περίπου 66%, δηλαδή 7 στους 10 ανθρώπους που θα το λάβουν δεν θα νοσήσουν με κάποιο συμπτώματα (π.χ. πυρετό). Όσον αφορά την προστασία από τη νοσηλεία και τον θάνατο, το εμβόλιο της AstraZeneca είναι 100% αποτελεσματικό, δηλαδή ακόμη και να μολυνθείς και να νοσήσεις με κάποιο σύμπτωμα δεν θα νοσηλευτείς και δεν θα καταλήξεις.
Αυτό το γνωρίζατε;
Κάλυψη μίας ή δύο δόσεων;
Μέχρι σήμερα περισσότεροι από 194 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν λάβει κάποιο εμβόλιο για τον κορωνοϊό. Οι περισσότερες χώρες ακολουθούν την πολιτική τήρησης του ενδεδειγμένου χρόνου μεταξύ των δόσεων και επομένως αρκετές δόσεις έχουν χορηγηθεί ως δεύτερες στους εμβολιασθέντες για πλήρη κάλυψη. Η Μεγάλη Βρετανία και κάποιες άλλες χώρες έχουν προχωρήσει σε μια διαφορετική προσέγγιση, διαθέτοντας τα περισσότερα εμβόλια για την πρώτη δόση, επεκτείνοντας τη δεύτερη δόση για 3 μήνες σε όλα τα εμβόλια, και επομένως έχει πολύ μεγαλύτερο ποσοστό κάλυψης με 1 δόση από όλες τις χώρες, ενώ έχει ένα από τα μικρότερα ποσοστά κάλυψης με διπλή δόση.
Αποτελεσματικότητα ή αποτελεσματικότητα;
Στην αγγλική γλώσσα υπάρχουν δύο διαφορετικές λέξεις που αποτυπώνουν την αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο υπολογίζεται. Εάν ο υπολογισμός γίνει μέσω μελετών, τότε αυτό λέγεται «efficacy» που στα ελληνικά σημαίνει αποτελεσματικότητα. Εάν ο υπολογισμός γίνει μέσω της πραγματικής ζωής, δηλαδή της χρήσης του εμβολίου στον πληθυσμό, τότε αυτό λέγεται «effectiveness» το οποίο πάλι μεταφράζεται στα ελληνικά ως αποτελεσματικότητα. Μπορεί το νόημα και των δύο λέξεων στην αγγλική να είναι το ίδιο, αλλά επιστημονικά έχουν διαφορές οι δύο αποτελεσματικότητες, καθώς το περιβάλλον μιας κλινικής μελέτης είναι προσχεδιασμένο και συγκεκριμένο, ενώ η πραγματική ζωή μπορεί να περιέχει παράγοντες που δεν γνωρίζουμε, οι οποίοι μπορεί να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου όπως τη βλέπουμε σε μια κλινική μελέτη. Εξ ου και η διαφορά των λέξεων στην αγγλική.
Παραγωγή μεταλλάξεων
Ο SARS-CoV-2 είναι ένας ιός που έχει μέσα του τον γενετικό κώδικα RNA. Οι ιοί αυτής της οικογένειας κάνουν πολύ λιγότερες μεταλλάξεις από ό,τι άλλοι ιοί, όπως ο ιός της γρίπης. Και αυτό διότι χρησιμοποιούν ένα σύστημα «διόρθωσης» των λαθών που γίνονται κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής τους (τα λάθη αυτά είναι η πηγή των μεταλλάξεων). Παρ’ όλα αυτά, εάν η αναπαραγωγή αυτή είναι πάρα πολύ μεγάλη σε διάρκεια / έκταση, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες για μεταλλάξεις ακόμα και σε αυτούς τους ιούς που χρησιμοποιούν αυτό το σύστημα αυτοδιόρθωσης. Σε μια πανδημία, με εκατομμύρια κρούσματα, ο ιός έχει κάνει τρισεκατομμύρια αναπαραγωγές και σε αυτές υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να υπάρξουν μεταλλάξεις, κάποιες από τις οποίες θα του δώσουν ένα πλεονέκτημα επιβίωσης.
