Μεταλλάξεις/παραλλαγές του κορωνοϊού, εμβόλια, δόσεις - Ο Δρ Διέτης και ο Δρ Τσιούτης απαντούν

 

 

Του Δρος Νικόλα Διέτη και του Δρος Κωνσταντίνου Τσιούτη.

O Δρ Διέτης και o Δρ Τσιούτης απαντούν σε διάφορες ερωτήσεις για τον κορωνοϊό και λύνουν τις απορίες των αναγνωστών.

Στείλτε τις δικές σας απορίες στο epistoles@politis.com.cy

Ο Δρ Κωνσταντίνος Τσιούτης είναι Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας και Πρόληψης/Ελέγχου Λοιμώξεων στην Ιατρική Σχολή του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου και επικφαλής της Ομάδας Επιστημόνων που συμβουλεύει τον υπουργό Υγείας για θέματα τής πανδημίας του νέου κορωνοϊού.

Ο Δρ Νικόλας Διέτης είναι Επίκουρος Καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου

 

Οι δρ Διέτης και δρ Τσιούτης απαντούν μέσω του «Π», στα δικά σας ερωτήματα για το εμβόλιο της JOHNSON & JOHNSON, τις ανεπιθύμητες ενέργειες εμβολίων και αν αληθεύει πως πολλές χώρες της Ευρώπης έχουν σταματήσει τη δεύτερη δόση εμβολιασμού για να δουν ξανά το θέμα με τις μεταλλάξεις; Θα μπορούσαμε και εμείς να ακολουθήσουμε κάτι τέτοιο;

 

JOHNSON & JOHNSON

Ποιες οι προσδοκίες από το εμβόλιο της Johnson & Johnson; Ποια τεχνολογία χρησιμοποιεί; Αναμένεται να είναι αποτελεσματικό και στις μεταλλάξεις; Προορίζεται και για παιδιά;

Η J&J έβγαλε ανακοίνωση πριν λίγες ημέρες με τα ενδιάμεσα αποτελέσματα της μεγάλης της μελέτης Φάσης 3 (Πηγή 1). Το εμβόλιο δείχνει να είναι 66% αποτελεσματικό ενάντια στη νόσο, κατά μέσο όρο, αφού αυτό το ποσοστό ενσωματώνει και την αναμενόμενη μειωμένη αποτελεσματικότητα ενάντια σε μεταλλάξεις του ιού από Ν. Αφρική (57%) και Βραζιλία (66%), ενώ στους εθελοντές στις ΗΠΑ έδειξε 72% αποτελεσματικότητα. Η εταιρεία δεν έχει δώσει ακόμα δεδομένα για αποτροπή μόλυνσης. Το εμβόλιο της J&J έχει παρόμοια τεχνολογία με αυτό της AstraZeneca. Χρησιμοποιεί έναν ιό κοινού κρυολογήματος (αδενοϊός) για να μεταφέρει γενετικό υλικό DNA με πληροφορίες παραγωγής της κορώνης του ιού σε συγκεκριμένα κύτταρά μας που θα παραγάγουν αυτήν την κορώνη για να ενεργοποιήσει το ανοσοποιητικό μας σύστημα να παράγει αντισώματα ενάντια σε αυτή την κορώνη. Οι ηλικίες που επιτρέπεται να κάνουν αυτό το εμβόλιο είναι όλες άνω των 18, ενώ οι παρενέργειές του φαίνεται να είναι παρόμοιες με αυτές των άλλων εμβολίων, με πιο συχνή αυτή του πυρετού.

 

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

«Συνολικά 22 αναφορές πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών λήφθηκαν κατά τον πρώτο μήνα χορήγησης των αδειοδοτημένων εμβολίων στην Κύπρο». Τι είναι οι ανεπιθύμητες ενέργειες που διαβάζουμε συχνά;

Όλα τα εμβόλια που έχουν πάρει έγκριση και δίνονται στους πολίτες επιτηρούνται ακόμη για την ασφάλειά τους. Αυτή η επιτήρηση γίνεται με βάση την αναφορά οποιωνδήποτε ανεπιθύμητων ενεργειών (δηλαδή παρενεργειών) παρουσιασθούν σε όποιον έχει εμβολιασθεί, είτε αυτή νομίζουμε ότι έχει σχέση με το εμβόλιο, είτε όχι. Αυτές μπορεί να είναι οτιδήποτε, από έναν απλό πονοκέφαλο μέχρι πολύ σοβαρές διαταραχές. Όλες οι παρενέργειες μπορούν να δηλωθούν από οποιονδήποτε εμβολιασμένο πολίτη και καταγράφονται πανευρωπαϊκά με συστήματα επιτήρησης, της εταιρείας αλλά και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων, μέσω των αρμόδιων εθνικών υπηρεσιών. Στην Κύπρο αυτή η αναφορά γίνεται στον Τομέα Φαρμακοεπαγρύπνησης και Κλινικών Δοκιμών των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας. Μια αναφορά μιας παρενέργειας δεν σημαίνει ότι οφείλεται στο εμβόλιο. Όταν όμως αναφερθεί η ίδια παρενέργεια σε διάφορες χώρες και από διαφορετικά συστήματα, τότε ενημερώνονται αυτόματα οι αρμόδιοι οργανισμοί και η εταιρεία, και ξεκινά η εξέταση της παρενέργειας αυτής (εάν οφείλεται στο εμβόλιο ή όχι). Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων κάνει μία φορά τον μήνα ανασκόπηση όσων παρενεργειών έχουν αναφερθεί και βγάζει δημόσια μια μηνιαία αναφορά για κάθε εμβόλιο, με την οποία ενημερώνει τους πολίτες για οποιοδήποτε εύρημα ή αλλαγή.


ΚΟΛΧΙΚΙΝΗ

Αληθεύει όλη αυτή η ιστορία με την κολχικίνη και την αποτελεσματικότητα ή απλώς είναι άλλη μια έρευνα στις πολλές;

Οι έρευνες που γίνονται για οποιοδήποτε φάρμακο ή εμβόλιο κατηγοριοποιούνται σε 3 Φάσεις. Οι μελέτες Φάσης 3 είναι οι πιο σημαντικές. Οποιοδήποτε αποτέλεσμα από τέτοιες μελέτες είναι αποτέλεσμα που αξίζει ιδιαίτερη προσοχή καθότι είναι οι τελικές μελέτες πριν από την επίσημη έγκριση ενός φαρμάκου ή εμβολίου. Η μελέτη της κολχικίνης που δημοσιεύθηκε από τον Καναδά ήταν μελέτη Φάσης 3. Η μελέτη της κολχικίνης έδειξε κάποια πολύ καλά αποτελέσματα σε ανθρώπους στα αρχικά στάδια μόλυνσης με κορωνοϊό (εκτός νοσοκομείου), αλλά τα νούμερα που είχαν στη διάθεσή τους οι ερευνητές μεταξύ φαρμάκου και εικονικού φαρμάκου (δηλαδή οι αριθμοί ασθενών που νόσησαν, οι αριθμοί θανάτων κ.λπ.) ήταν αρκετά μικρά και επομένως υπάρχει κάποια αυτοσυγκράτηση από πολλούς επιστήμονες για το εάν το φάρμακο αυτό έχει κάποιο πραγματικό αντίκτυπο στην πράξη ή όχι.

 

ΕΜΒΟΛΙΟ ΚΑΙ ΤΑΞΙΔΙ

Μπορεί το εμβόλιο που θα κάνω να ισχύσει για να ταξιδέψω στην Κύπρο; Υπάρχει κάποια οδηγία σε σχέση με τα εμβόλια που δεν είναι εγκεκριμένα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων για τους πολίτες που ταξιδεύουν μέσω χωρών που κάνουν εμβόλια από άλλες χώρες; Ή όταν θα ισχύσει η απόδειξη για εμβόλιο θα είναι για ένα ταξίδι;

Οι ερωτήσεις αυτές είναι σημαντικές αλλά απαντήσεις ακόμη δεν υπάρχουν. Αυτή τη στιγμή προσπαθεί η κάθε χώρα (ή συλλογικά ως ΕΕ), σε συνεννόηση με οργανισμούς και εταιρείες, να θέσουν σχέδια προς συζήτηση για το πώς θα μπορεί να ταξιδεύει ο κόσμος και τι κανόνες θα πρέπει να μπουν. Το σίγουρο είναι ότι θα υπάρχει το λεγόμενο «διαβατήριο εμβολίου», δηλαδή ένα έγγραφο που θα αναφέρει λεπτομέρειες για το εμβόλιο που θα έχεις κάνει και θα μπορεί να χρησιμοποιείται ως πιστοποιητικό ταξιδιού μαζί με το κανονικό διαβατήριο. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν σημαντικά θέματα που έχουν σχέση με ανθρώπινα δικαιώματα, με διακρίσεις ή με στοχοποίηση, που θα πρέπει να διευκρινιστούν. Όπως π.χ. τι θα γίνει με άτομα που ήθελαν αλλά δεν επιτρεπόταν ιατρικά να εμβολιασθούν, ή με άτομα που εμβολιάσθηκαν με μη εγκεκριμένο εμβόλιο, ή με άτομα που απλά δεν ήθελαν να εμβολιασθούν, δεδομένου ότι ο εμβολιασμός είναι προαιρετικός. Όλα αυτά τα θέματα, αλλά και τα τεχνοκρατικά θέματα της απόδειξης του εμβολιασμού ή της αποτροπής πλαστογραφίας κ.λπ., θα πρέπει να λυθούν πριν υπάρξει τελική απόφαση.

 

ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ: ΤΟ ΕΜΒΟΛΙΟ, ΟΙ ΔΟΣΕΙΣ, ΟΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ

 

Διαβάζω συχνά να γράφονται για μεταλλάξεις του κορωνοϊού και για παραλλαγή του κορωνοϊού. Μιλάμε για το ίδιο πράγμα και απλώς δεν υπάρχει σωστή χρήση του όρου ή είναι διαφορετικό πράγμα η παραλλαγή και διαφορετικό η μετάλλαξη του κορωνοϊού;

Ευχαριστούμε για την ερώτηση και τη δυνατότητα να το διευκρινίσουμε. Μεταλλάξεις είναι οι αλλαγές που γίνονται στον κώδικα του γενετικού υλικού ενός ιού, καθώς αυτός συνεχώς πολλαπλασιάζεται (συνήθως ο πολλαπλασιασμός γίνεται με αντιγραφή, αλλά κάποιες φορές σε αυτή την αντιγραφή γίνονται «λάθη» και ο γενετικός κώδικας βγαίνει διαφορετικός). Οι ιοί που έχουν αυτές τις μεταλλάξεις, λέγονται παραλλαγές. Ένας παραλλαγμένος ιός έχει μεταλλάξεις σε σχέση με τον αρχικό ιό, αλλά οι ιδιότητες και των δύο είναι ίδιες (δηλαδή ο τρόπος που συμπεριφέρονται, ο τρόπος που μολύνουν τον άνθρωπο κ.λπ.). Αν ένας παραλλαγμένος ιός πάρει μια νέα ιδιότητα, που τον κάνει να διαφέρει από τον αρχικό ιό, τότε μιλάμε για στέλεχος του ιού. Για παράδειγμα, το στέλεχος του ιού που βρέθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, περιείχε μεταλλάξεις που έκαναν τον ιό να μεταδίδεται ευκολότερα (σε σχέση με τον αρχικό ιό). Επομένως για αυτό τον λόγο η παραλλαγή αυτή του ιού ονομάστηκε στέλεχος, διότι πήρε μια νέα ιδιότητα που δεν είχε ο αρχικός ιός. Αν βρούμε μια νέα μετάλλαξη σε έναν ιό, και δεν έχουμε ακόμη βρει αν αυτή η μετάλλαξη του δίνει κάποια νέα ιδιότητα, τότε τον αποκαλούμε παραλλαγή του ιού μέχρι να βρούμε εάν αυτή η μετάλλαξη του δίνει κάποιο νέο στοιχείο.

 

ΕΜΒΟΛΙΟ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

Αληθεύει πως πολλές χώρες της Ευρώπης έχουν σταματήσει τη δεύτερη δόση εμβολιασμού για να δουν ξανά το θέμα με τις μεταλλάξεις; Θα μπορούσαμε και εμείς να ακολουθήσουμε κάτι τέτοιο;

Όχι. Καμία χώρα δεν έχει σταματήσει τους εμβολιασμούς. Το θέμα των μεταλλάξεων είναι ανεξάρτητο με τη ροή των εμβολιασμών. Ανεξάρτητα με το ποιες παραλλαγές του ιού με μεταλλάξεις κυκλοφορούν σε κάθε χώρα, ταυτόχρονα κυκλοφορεί και ο κανονικός ιός, ο οποίος όσο περισσότερο μεταδίδεται και αναπαράγεται τόσο πιο εύκολα θα μπορεί να «βγάλει» και νέα παραλλαγή με νέες μεταλλάξεις. Ο ιός δεν περιμένει. Όσο εμείς επικεντρωνόμαστε σε μια μετάλλαξη, ο ιός θα βγάζει νέες. Δεν μπορούμε να κυνηγάμε την ουρά μας. Γι’ αυτό η μόνη λύση είναι ο συνεχής εμβολιασμός του πληθυσμού όσο το δυνατόν γρηγορότερα και μαζικότερα. Όσο περισσότεροι εμβολιασθούν, τόσο λιγότερο θα μεταδίδεται ο ιός και θα αναπαράγεται, και άρα τόσο πιο δύσκολα θα μπορεί να «γεννήσει» νέες μεταλλάξεις. Τις υπάρχουσες μεταλλάξεις μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε ταυτόχρονα με τον εμβολιασμό του πληθυσμού, είτε με επιπλέον δόσεις εμβολίων, είτε με συνδυασμό των αρχικών εμβολίων με βελτιωμένες εκδόσεις (πολυδύναμα).

 

Άλλο το εμβόλιο της μετάλλαξης και άλλο το κανονικό εμβόλιο που γίνεται τώρα; Θα χρειαστεί να γίνει ξεχωριστός εμβολιασμός για τις ομάδες του πληθυσμού που έχουν κάνει ήδη το εμβόλιο λόγω της μετάλλαξης του κορωνοϊού;

Προς το παρόν οι περισσότερες εταιρείες κάνουν μελέτες του εμβολίου τους (αυτό που ονομάζετε «κανονικό») ώστε να δουν εάν είναι αποτελεσματικό ενάντια στις παραλλαγές του ιού που έχουν μεταλλάξεις. Κάποιες εταιρείες έχουν ήδη δείξει ότι σε κάποιες παραλλαγές είναι αποτελεσματικά, ενώ σε άλλες έχουν μειωμένη αποτελεσματικότητα. Οι στρατηγικές που υπάρχουν είναι δύο: η πρώτη είναι να μελετηθεί κατά πόσο μια επιπλέον δόση (3η) με το «κανονικό» εμβόλιο, θα είναι ικανή να αυξήσει την άμυνα του οργανισμού μας κατά αυτών των μεταλλάξεων του ιού. Η δεύτερη είναι να βγει μια «βελτιωμένη» έκδοση του εμβολίου που θα είναι ικανή να αντιμετωπίσει τις παραλλαγές του ιού. Αυτή η βελτιωμένη έκδοση είναι πιθανό να γίνεται ως 3η δόση σε όσους έχουν ήδη εμβολιασθεί με το αρχικό εμβόλιο. Οι περισσότερες εταιρείες μελετάνε και τα δύο σχέδια αυτή τη στιγμή. Επίσης για κάποια εμβόλια υπάρχει η σκέψη να μπορεί να αναμειχθεί το βελτιωμένο μαζί με το «κανονικό» εμβόλιο (κάτι ως ένα πολυδύναμο εμβόλιο) για όσους δεν θα έχουν εμβολιασθεί καθόλου μέχρι τότε. Το τι θα αποφασίσει η κάθε εταιρεία και τι αποτελέσματα θα δείξουν οι μελέτες τους, θα καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο θα εμβολιασθούν οι πολίτες.