Σοβαρή καθυστέρηση παρατηρείται απο πλευράς των αρμόδιων φορέων, που είναι οι παραγωγοί προϊόντων καπνού και οι Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να λειτουργήσει στην Κύπρο σύστημα διαχείρισης αποβλήτων από προϊόντα καπνού με φίλτρο και φίλτρα που κυκλοφορούν στο εμπόριο για χρήση σε συνδυασμό με προϊόντα καπνού. Υπενθυμίζεται ότι οι σχετικοί κανονισμοί, οι οποίοι ψηφίστηκαν από τη Βουλή και ενσωματώθηκαν στους Περί Αποβλήτων Νόμους για να συμμορφωθεί η Κύπρος με ευρωπαϊκη οδηγία, δημοσιεύτηκαν στις 23 Φεβρουαριου του 2024 στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, δίνοντας στους παραγωγούς καπνού περιθώριο έξι μηνών (μέχρι τις 23.8.2024), για να προχωρήσουν στην οργάνωση του συλλογικού συστήματος διαχείρισης αποβλήτων. Αυτό δεν έγινε, σύμφωνα με σημείωμα της υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου. «Ωστόσο και σύμφωνα με το άρθρο 6 των Κανονισμών, στις 10.07.2024, ιδρύθηκε ο Φορέας Διαχείρισης με την επωνυμία CPC RETHINK FILTERS LTD ο οποίος προβαίνει ήδη στις σχετικές ενέργειες οργάνωσης του συλλογικού συστήματος. Το Συλλογικό Σύστημα Διαχείρισης θα εμπορεύεται με την επωνυμία REFILTERS», συμπλήρωσε.
Οι τοπικές αρχές επικαλούνται δυσκολίες
Τα πιο πάνω περιλήφθηκαν σε απάντηση ημερομηνίας 9 Απριλίου 2025 που έδωσε η κα Παναγιώτου σε κοινοβουλευτικό ερώτημα, ημερομηνίας 15 Ιανουαρίου 2025, από τον βουλευτή των Οικολόγων, Χαράλαμπο Θεοπέμπτου για το ζήτημα.
Σύμφωνα με την κα Παναγιώτου, το άρθρο 7 των Κανονισμών προνοεί ότι ο Φορέας Διαχείρισης, μεταξύ άλλων έχει υποχρέωση να συνάψει συμφωνία με τις οικείες Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΑΤΑ), στην οποία, μεταξύ άλλων θα καθορίζονται ο ρόλος των μερών, τα σημεία συλλογής των συγκεκριμενων αποβλήτων, το γεωγραφικό εύρος και το χρονοδιάγραμμα επέκτασης. Εδώ η υπουργός ενημερώνει ότι για την εφαρμογή του άρθρου 7 παρατηρήθηκαν δυσκολίες από τις τοπικές αρχές.
Πιέσεις προς την Ένωση Δήμων
«Για επίσπευση της εφαρμογής του άρθρου 7 των Κανονισμών, στις 01.08.2024, πραγματοποιήθηκε συνάντηση στα γραφεία του Τμήματος Περιβάλλοντος μεταξύ των εμπλεκομένων για επίλυση αποριών και διευκρινήσεων σχετικά με τους Κανονισμούς. Οι εκπρόσωποι της Ένωσης Δήμων Κύπρου, ζήτησαν χρονικό περιθώριο ώστε να θέσουν το θέμα της συμφωνίας στην Εκτελεστική Επιτροπή της Ένωσής τους για τελική απόφαση. Εν τω μεταξύ, η εταιρεία Green Dot (Cyprus) Public Co Ltd, που λειτουργεί εκ μέρους του Φορέα Διαχείρισης, υπέβαλε αίτηση για χορήγηση άδειας λειτουργίας του Συλλογικού Συστήματος Διαχείρισης, στις 10/03/2025 και αναμένεται η αξιολόγησή της. Παράλληλα, ασκούνται πιέσεις προς την Ένωση Δήμων για τελική τοποθέτηση στο θέμα», σημείωσε η κα Παναγιώτου.
Ειδικός κάλαθος αποτσίγαρων στην Ελλάδα, όπου ήδη λειτουργεί πρόγραμμα συλλογής και ανακύκλωσης των συγκεκριμένων αποβλήτων.
Δράση για δημόσιους χώρους
Όταν το θέμα συζητείτο τον Νοέμβριο του 2023 στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος, οι παραγωγοί τόνισαν ότι τα συγκεκριμένα απορρίματα θα τα προωθούσαν ως καύσιμη ύλη, διότι, το αυξημένο κόστος για αποστολή τους σε ειδικές μονάδες επεξεργασίας τους στο εξωτερικό, σε συνδυασμό με τις μικρές ποσότητες, βάρους 320 – 350 τόνων ετησίως, είναι απαγορευτικά για ανακύκλωση. Στη συζήτηση το Τμήμα Περιβάλλοντος ανέφερε ότι η δράση θα αφορούσε μόνο δημόσιους χώρους, όπου παρατηρείται αυξημένη απόρριψη απορριμάτων, όπως παραλίες, πλατείες, πάρκα και εμπορικοί δρόμοι.
Σύμφωνα με την τοποθέτηση στη συνεδρίαση από το Τμήμα Περιβάλλοντος, οι παραγωγοί/εισαγωγείς θα έχουν την ευθύνη, εντός έξι μηνών από την έναρξη ισχύος των Κανονισμών, να μεριμνήσουν συλλογικά για τη λειτουργία συστήματος συλλογής και διαχείρισης των αποβλήτων προϊόντων καπνού με φίλτρο και φίλτρων, κάτι το οποίο σύμφωνα με την πιο πάνω απάντηση της υπουργού ακόμη δεν έκαναν.
Ένα σύστημα το οποιο να καλύπτει, όπως προνοούν οι κανονισμοί οι οποίοι ακολούθως πέρασαν στη νομοθεσία, τουλάχιστον:
- Το κόστος των μέτρων ευαισθητοποίησης.
- Το κόστος καθαρισμού των απορριμάτων που προέρχονται από τα εν λόγω προϊόντα σε δημόσιους χώρους και της επακόλουθης μεταφοράς και επεξεργασίας τους.
- Το κόστος της συλλογής (περιλαμβανομένης της υποδομής και της λειτουργίας της), μεταφοράς και επεξεργασίας των αποβλήτων των εν λόγω προϊόντων που απορρίπτονται σε δημόσια συστήματα συλλογής («νοείται ότι, στο προβλεπόμενο στην παρούσα υποπαράγραφο κόστος συλλογής, μεταφοράς και επεξεργασίας δύναται να περιλαμβάνεται η δημιουργία ειδικής υποδομής
για τη συλλογή των αποβλήτων αυτών των προϊόντων, περιλαμβανομένης της υποδομής με κατάλληλα δοχεία αποβλήτων σε σημεία στα οποία τείνουν να συσσωρεύονται τέτοιου είδους απορρίμματα», προστίθεται).
- Και το κόστος συλλογής δεδομένων και υποβολής εκθέσεων.
5,647 γόπες σε μία ώρα, αλλά... «τρύπα στο νερό»
Μία εικόνα ενδεικτική της διάστασης του προβλήματος της ρύπανσης από γόπες στην Κύπρο, έδωσε σε εκείνη τη συνεδρίαση του 2023 η Μαρία Παναγιώτου υπό την τότε ιδιότητα της Επιτρόπου Περιβάλλοντος. Είπε ότι την προηγούμενη εβδομάδα, σε εκστρατεία καθαρισμού που διοργάνωσε το Γραφείο της με μαθητές, για τμήμα της παραλίας στην περιοχή Φοινικούδων στη Λάρνακα, συνέλεξαν 5,647 γόπες σε μία ώρα. «Κάναμε μία τρύπα στο νερό», είπε χαρακτηριστικά, «διότι φεύγοντας, διαπιστώσαμε ότι ήταν αμέτρητες οι ποσότητες από γόπες που παρέμεναν στην παραλία».
