Τα σενάρια ενόψει πενταμερούς για το Κυπριακό

Αν και η επικείμενη πενταμερής περί το τέλος Μαρτίου θα διεξαχθεί χωρίς όρους και προϋποθέσεις, μόλις όλοι οι ενδιαφερόμενοι καθίσουν στο τραπέζι θα θέσουν όρους και προϋποθέσεις που έχουν να κάνουν με τη βάση συζήτησης του Κυπριακού. Με λίγα λόγια, αυτός ο γύρος διαπραγματεύσεων δεν θα αποτελέσει μία από τα ίδια, ιδιαίτερα αν η τουρκική πλευρά επιμείνει σε εγκατάλειψη της λύσης ΔΔΟ με στροφή προς τη συνομοσπονδία και τα δύο κράτη. Αν κρίνουμε από τις νέες δηλώσεις Ερντογάν την Πέμπτη, μάλλον η τουρκική πλευρά επιθυμεί να στέλνει μέχρι τέλους το μήνυμα ότι στην πενταμερή θα ακολουθήσει σκληρή γραμμή.

Η ελληνοκυπριακή διαπραγματευτική ομάδα συνήλθε την Περασμένη Τετάρτη (η μικρή) και Πέμπτη (η διευρυμένη) με στόχο να διερευνήσει όλα τα ενδεχόμενα τα οποία θα κληθεί να αντιμετωπίσει. Η μικρή ομάδα συνταγματολόγων - πολιτικών (Ανδρέας Μαυρογιάννης - Ιωάννης Κασουλίδης - Παναγιώτης Δημητρίου - Τουμάζος Τσελεπής- Τάσος Τζιωνής - Άρης Κωνσταντινίδης - Κωνσταντίνος Κόμπος - Κώστας Παρασκευά - Αχιλλέας Αιμιλιανίδης) που συνήλθε την Τετάρτη εργάζεται ήδη επί συγκεκριμένων θεμάτων τα οποία είναι σίγουρο ότι θα τεθούν ενώπιον του Προέδρου Αναστασιάδη και του Ανδρέα Μαυρογιάννη στο πλαίσιο της άτυπης πενταμερούς.

Με την ίδια σπουδή προετοιμάζεται και η διαπραγματευτική ομάδα των Τουρκοκυπρίων υπό τον κ. Ερσίν Τατάρ έχοντας ως επικεφαλής τον διαπραγματευτή Ergun Olgun, τον σύμβουλο προεδρίας κ. Osman Ertug και το μέλος του UBP Αμμοχώστου Oguzhan Hasipoglu. Στην ομάδα συμμετέχουν και αρκετοί άλλοι, μεταξύ των οποίων και η εκπρόσωπος Τύπου της προεδρίας Berna Celik Dogruyol καθώς και διπλωμάτες από το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας. Ουδείς βεβαίως έχει την παραμικρή αμφιβολία ότι κατά τη διάρκεια της άτυπης πενταμερούς ο άνθρωπος ο οποίος θα διαπραγματευθεί το Κυπριακό είναι ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

 

Οι θέσεις

Οι θέσεις των δύο πλευρών εκ πρώτης όψεως είναι εκ διαμέτρου αντίθετες, η καχυποψία διάχυτη οπότε ούτως ή άλλως οι ελπίδες για μια ουσιαστική και καρποφόρα συνάντηση είναι σύμφωνα με πολιτικούς παρατηρητές "σχεδόν μηδαμινές, με τις δύο πλευρές να προσέρχονται στην πενταμερή για να δώσουν μια επικοινωνιακή μάχη σε επίπεδο συμβολισμών και εντυπώσεων".

 

* Η ελληνοκυπριακή πλευρά, μετά από 4 χρόνια παλινωδιών, προσέρχεται στη διάσκεψη με βασική θέση ότι οι διαπραγματεύσεις πρέπει να ξεκινήσουν από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά. Αναζητείται μια λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας εντός του πλαισίου Γκουτέρες, η οποία θα εκπροσωπείται από ένα κράτος, θα έχει μία διεθνή εκπροσώπηση, μία ιθαγένεια, μία οικονομία και θα είναι μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ. Η ε/κ πλευρά αποδέχεται ότι αυτή η ομοσπονδία μπορεί να είναι αποκεντρωμένη, με τα κρατίδιά της να έχουν εκτεταμένες εξουσίες. Η κεντρική κυβέρνηση θα έχει λόγο σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, ασφάλειας, οικονομίας, ενεργειακών πόρων και ιθαγένειας. Σε ό,τι αφορά τα περί δύο κρατών, ο διαπραγματευτής Ανδρέας Μαυρογιάννης ήταν σαφής σε δηλώσεις του στον Alpha: "Δεν μπορεί να υπάρξει μέση λύση σε αυτό το ζήτημα. Για εμάς είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα αρχής, δεν πρόκειται να μετακινηθούμε από τη θέση για ΔΔΟ η οποία έχει τη στήριξη του ΣΑ των ΗΕ και ο ίδιος ο γ.γ. ενεργεί με βάση μια αποστολή καλών υπηρεσιών και μια εντολή που του έδωσε το ΣΑ που είναι η αναζήτηση λύσης σε αυτό το πλαίσιο. Υπάρχει και όλο το κεκτημένο αυτής της διαδικασίας τόσα χρόνια, δεν σκοπεύουμε να πάμε εκεί και να τα πετάξουμε από το παράθυρο. Και αν η τουρκική πλευρά επιμένει να βάζει όλα αυτά τα θέματα στο τραπέζι, μπορεί να τα βάζει αλλά εμείς δεν πρόκειται να συγκατανεύσουμε σε τέτοιου είδους προσανατολισμούς της διαπραγμάτευσης".

 

* Η τουρκοκυπριακή πλευρά δημοσίως δηλώνει ότι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία έχει πεθάνει. Ξεκίνησε μετά την εκλογή Ερσίν Τατάρ να κάνει λόγο για λύση δύο κρατών, στη συνέχεια διευκρίνισε ότι συζητά και λύση συνομοσπονδίας υπό την έννοια ότι θα αναγνωρισθεί η κυριαρχική ισότητα των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο, που στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι δύο αυτές κοινότητες θα ιδρύσουν ένα νέο κράτος μέσα από μια διαδικασία παρθενογένεσης. Αν αναλύσει κάποιος τις δηλώσεις της τ/κ πλευράς κατανοεί ότι αυτό που θέλουν να διασφαλίσουν οι Τ/Κ διά του όρου "κυριαρχική ισότητα" είναι ότι ανά πάσα στιγμή στο μέλλον θα μπορούν να αποχωρήσουν από την ομοσπονδία χωρίς να πάθουν αυτό που έπαθαν όταν καιροσκοπικά αποχώρησαν το 1964, δηλαδή να επιστρέψουν στη νομική υπόσταση μιας κοινότητας χωρίς διεθνές αντίκρισμα. Το επιδιώκουν αυτό κάνοντας αρχή από ένα π.χ. «όχι» των Ελληνοκυπρίων σε ένα νέο δημοψήφισμα για τη λύση. Με λίγα λόγια επιθυμούν η δυνατότητα απόσχισης -αν προκύψει ως επιλογή- να είναι καθ' όλα νόμιμη. Πάντως η επίσημη ρητορική τους περί δύο κρατών είναι συνεχής. Ίσως για λόγους διαπραγματευτικούς, ίσως γιατί όντως η Τουρκία έχει κάνει πλέον οριστική στροφή προς την αλλαγή βάσης των συνομιλιών. Ο Τούρκος Πρόεδρος την Πέμπτη ξεκαθάρισε ότι "εκτός από τη λύση των δύο κρατών δεν υπάρχει άλλη λύση στην Κύπρο. Πλέον η ομοσπονδία δεν υπάρχει. Είτε δέχεστε είτε όχι».

 

Τα σενάρια

Η ε/κ διαπραγματευτική ομάδα διερευνά στις τελευταίες της συνεδριάσεις διάφορα ενδεχόμενα ενόψει της πενταμερούς σε μια προσπάθεια προετοιμασίας εγγράφων εργασίας για αντιμετώπιση οποιουδήποτε ενδεχομένου προκύψει. Όπως γίνεται κατανοητό, ενώ η ε/κ πλευρά προσέρχεται με θέσεις περί συνέχειας των συνομιλιών του Κραν Μοντανά, η τ/κ επιμένει ότι πλέον στο τραπέζι πρέπει να τεθούν τα νέα δεδομένα που έχουν προκύψει μετά την τελευταία αποτυχία των συνομιλιών. Το μεγάλο όπλο στα χέρια της ε/κ πλευράς είναι οι όροι εντολής του ΣΑ που έχει ο Αντόνιο Γκουτέρες στα χέρια του για λύση διζωνικής. Θα ρισκάρουν αποτυχία μιας πενταμερούς με δική τους ευθύνη; Σύμφωνα με πληροφορίες μας η ε/κ ομάδα έχει ετοιμάσει έγγραφα εργασίας με θεματικές α) το αίτημα των Τ/Κ για δύο κράτη, β) την πολιτική ισότητα με βάση την ε/κ και την τ/κ οπτική, γ) το θέμα της συνομοσπονδίας, δ) το θέμα της εμπλοκής της ΕΕ στην τελική διευθέτηση του Κυπριακού.

 

Βασική θέση της ε/κ πλευράς είναι ότι δύο ανεξάρτητα κράτη εντός της ΕΕ είναι προοπτική ανέφικτη. Το Νομικό Τμήμα της Κομισιόν έχει εξετάσει διάφορα ενδεχόμενα περί δύο ευρωπαϊκών κρατών στην Κύπρο, ακόμα και το τ/κ κρατίδιο χωρίς ένταξη να έχει καθεστώς π.χ. Νορβηγίας. Από κάποιους αναλυτές τέθηκε επίσης επί τάπητος ένα σενάριο τύπου Μονακό για την τ/κ κοινότητα. Από νομικής πλευράς η ΕΕ το 2004 είχε ήδη ενσωματώσει ολόκληρο το κυπριακό κράτος στην ΕΕ με αναστολή του κοινοτικού κεκτημένου (Πρωτόκολλο 10) στο κατεχόμενό του μέρος. Διά της ενοποίησης της χώρας το Ενωσιακό Δίκαιο αυτόματα θα εφαρμόζεται επί όλης της κυπριακής επικράτειας. Από πολιτικής πλευράς, η ΕΕ δεν αποδέχεται ένα ανεξάρτητο τ/κ κράτος να είναι μέλος της, γιατί στην πραγματικότητα δεν θα είναι ανεξάρτητο. Μέσω αυτού του κράτους σύμφωνα με πηγή στις Βρυξέλλες "η Τουρκία θα λειτουργεί αλά καρτ ως το 28ο μέλος της Ένωσης". Συνοπτικά η ΕΕ έστειλε το μήνυμα ότι αποδέχεται οποιαδήποτε διευθέτηση εντός Κύπρου, φτάνει όλες οι νομοθεσίες (της κεντρικής κυβέρνησης και των κρατιδίων) να εναρμονίζονται με το κοινοτικό κεκτημένο και η Κύπρος στα Συμβούλια Κορυφής να εμφανίζεται ως ένα κράτος.

Στο κεφάλαιο της πολιτικής ισότητας η ε/κ πλευρά μεταβαίνει στη Νέα Υόρκη έτοιμη να αποδεχτεί αυτό που συζητήθηκε στο Κραν Μοντανά, εμβολιασμένο με αρκετές δόσεις αποκέντρωσης. Δηλαδή την αποτελεσματική συμμετοχή των Τ/Κ στη διακυβέρνηση, σε 4-5 αρμοδιότητες της κεντρικής κυβέρνησης, ένα θέμα που θεωρητικά έκλεισαν οι κ. Μαυρογιάννης και Ναμί στη Γενεύη τον Ιανουάριο του 2017. Εν ολίγοις αυτό που είναι αποδεκτό από ε/κ πλευράς είναι όταν αποφασίζονται θέματα ζωτικής σημασίας (όπως π.χ. εξωτερική πολιτική, ασφάλεια, φυσικό αέριο κ.ά.) να υπάρχει μία θετική τ/κ ψήφος κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας στο Υπουργικό Συμβούλιο.

 

Στο κεφάλαιο Ευρωπαϊκή Ένωση η ε/κ πλευρά επενδύει τα μάλα, λόγω και της παρουσίας της στην επίσημη πενταμερή, αν προκύψει ποτέ επίσημη πενταμερής. Όχι υπό την έννοια ότι θα στηρίξει τις ε/κ θέσεις κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης, αλλά θα καταστήσει σαφές σε όλα τα μέρη ότι οι δύο κοινότητες την επομένη της λύσης δεν μπορούν να λειτουργούν ανταγωνιστικά σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο εντός της Ένωσης. Θα γίνει εν ολίγοις κατανοητό ότι οι οικονομικές και οι τραπεζικές πολιτικές καθορίζονται από την Φρανκφούρτη σε μεγάλο βαθμό και ότι σε πολιτικό επίπεδο το κυρίαρχο εργαλείο είναι η συναινετική διαδικασία στη λήψη αποφάσεων.

 

Θα υπάρξουν πιέσεις;

Είναι σαφές ότι ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ συγκάλεσε την πενταμερή, που θα πραγματοποιηθεί αρχές Απριλίου, κυρίως μετά από πιέσεις της ΕΕ και ειδικά της Γερμανίας κατά τη διάρκεια της προεδρίας της. Με τη σύγκληση πενταμερούς συμφωνούν επίσης και οι ΗΠΑ και η Βρετανία. Κανένας βέβαια δεν προτίθεται να πιέσει ιδιαίτερα κάποια από τις δύο πλευρές, αν κριθεί ότι δεν υπάρχει πραγματική πολιτική βούληση. Πρώτιστος στόχος της ανακίνησης του Κυπριακού σύμφωνα με διπλωματική πηγή "ήταν να αποτραπεί ένας ελληνοτουρκικός πόλεμος. Αυτό αποφεύχθηκε. Το Κυπριακό δεν προκαλεί κινδύνους, δεν απειλεί την ειρήνη στην περιοχή". Για να προσθέσει: "Εντάξαμε την Κύπρο στην ΕΕ κατά παρέκκλιση, γνωρίζοντας πόσο δύσκολη χώρα είναι η Τουρκία, για να δώσουμε στους Ε/Κ κυρίως την απαραίτητη αυτοπεποίθηση και αίσθηση ασφάλειας ώστε να προχωρήσουν σε λύση και να αντιμετωπίσουν το μέλλον. Δυστυχώς οι Ε/Κ αντιμετωπίζουν ακόμα το Κυπριακό με όρους του παρελθόντος, κάτι βεβαίως που δεν φαίνεται να ενοχλεί την Τουρκία. Με βάση τους όρους του παρελθόντος, δηλαδή τα εγγυητικά της δικαιώματα, η Τουρκία νομιμοποιείται να εμπλέκεται στο Κυπριακό κατά το δοκούν και συμφέρον". Ειδικότερα η στάση της διεθνούς κοινότητας στο Κυπριακό περιγράφεται ως ακολούθως:

 

* Η ΕΕ επιθυμεί διευθέτηση του Κυπριακού αλλά και των ελληνοτουρκικών διαφορών για να μπορέσει να επαναπροσδιορίσει τη σχέση της με την Τουρκία. Όπως ανέφερε η Μέρκελ ενώπιον της συνέλευσης των Χριστιανοδημοκρατών "δεν μπορούμε να αφήσουμε την Τουρκία στα χέρια της Ρωσίας".

 

* Οι ΗΠΑ επί Μπάιντεν επιχειρούν να επανέλθουν στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Η δημιουργία ενός υποσυστήματος ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο, αν θυμηθούμε ξανά τις δηλώσεις του από το 2014-15, ευνοεί τη λύση του Κυπριακού, ώστε η Κύπρος να καταστεί συνδετικός κρίκος για τα κράτη της περιοχής και στρατηγικός εταίρος των ΗΠΑ. Η Κύπρος θα αποκτήσει αυτό τον ρόλο μόνο αν εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Τουρκία.

 

* Οι Βρετανοί, εκτός πλέον ΕΕ, επιχειρούν να παραμείνουν στην περιοχή. Επανέρχονται λοιπόν δραστήρια τελευταία στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού διότι η κύρια βάση τους στην περιοχή βρίσκεται στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επιθυμούν να είναι μέρος μιας λύσης ομοσπονδίας. Μια λύση 2 κρατών αυτόματα θέτει εν αμφιβόλω την παρουσία τους στην Κύπρο, αφού ο πολιτικός ομφάλιος λώρος με τις Συνθήκες του 1960 θα αποκοπεί οριστικά.

 

* Οι Ρώσοι ως συνήθως βλέπουν με καχυποψία τις πιο πάνω κινήσεις διότι θεωρούν ότι μια λύση του Κυπριακού με πρωτοβουλία δυτική τους βγάζει εκτός του γεωπολιτικού παιχνιδιού. Αντίθετα, χωρίς λύση πάντα έχουν κάτι να προσφέρουν μέσω Συμβουλίου Ασφαλείας στη Λευκωσία, όπως π.χ. έπραξαν το 2017 μετά το Κραν Μοντανά, όταν εγγυήθηκαν στον Πρόεδρο Αναστασιάδη ότι ο Αντόνιο Γκουτέρες δεν θα του καταλόγιζε αποκλειστικά τις ευθύνες του αδιεξόδου.

 

 

Το πραγματικό πάρε-δώσε Ε/Κ - Τ/Κ (ΣΧΟΛΙΟ)

Κάποιοι Ελληνοκύπριοι εξανίστανται και μόνο στο άκουσμα της φράσης "κυριαρχική ισότητα" των Τουρκοκυπρίων, που στην πράξη συνεπάγεται το δικαίωμα αυτοδιάθεσής τους. Γι' αυτούς (είτε είναι αριστεροί είτε δεξιοί) δικαίωμα αυτοδιάθεσης μάλλον είχαν και έχουν μόνο οι Ελληνοκύπριοι! Το άσκησαν ως κοινότητα το 1950 διά του δημοψηφίσματος, επιχείρησαν να το επιβάλουν το 1955-59 διά του αγώνα της ΕΟΚΑ. Μετά το 1960 το ε/κ αφήγημα άλλαξε. Οι κοινότητες δεν έχουν κυριαρχία. Προφανώς αυτό ίσχυε και πάλι μόνο για τους Τ/Κ αφού τον Ιούνιο του 1967 σε ψήφισμά της η Κυπριακή Βουλή ζήτησε ομόφωνα και πάλι την Ένωση με την Ελλάδα. Σε γενικές γραμμές πάντως από το 1960 και εξής η θέση είναι ότι το κράτος ιδρύθηκε από τον έναν και αδιαίρετο κυπριακό λαό μέσω του Συντάγματος. Από την άλλη 62 χρόνια μετά την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας τα πράγματα δεν έχουν παραμείνει στάσιμα. Υπήρξαν διακοινοτικές ταραχές το 1963, υπήρξε εισβολή το 1974, το 1983 οι Τ/Κ ανακήρυξαν "κράτος", έγινε αποδεκτή η λύση ομοσπονδίας και μάλιστα διζωνικής, υπάρχει ένας εν εξελίξει διάλογος για δεκαετίες με κυρίαρχο σημείο στο συνταγματικό του κομμάτι την εποικοδομητική ασάφεια σε ό,τι αφορά τα θέματα κυριαρχίας.

 

Αν όντως το ζητούμενο για τους Τουρκοκύπριους είναι ότι η κυριαρχική τους ισότητα πρέπει να φτάνει έως το δικαίωμα νόμιμης απόσχισης, οι Ε/Κ μετά από 56 χρόνια χωριστής συμβίωσης με τους Τ/Κ έχουν άραγε το δικαίωμα να το αρνηθούν; Το ενιαίο κράτος του 1960 υπήρξε ανέκκλητο διά των συμφωνιών του 1960. Όμως οι Τ/Κ αποχώρησαν και κλείστηκαν στους θύλακες. Επιτυγχάνοντας με αυτό τον τρόπο μια πρώτη διχοτόμηση της Κύπρου. Το 1974 η Κυπριακή Δημοκρατία ήταν το μοναδικό αναγνωρισμένο κράτος, ωστόσο το 1977 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος αποδέχθηκε διπεριφερειακή ομοσπονδία η οποία διά του σχεδίου Γκάλι έγινε επίσημα διζωνική. Το θέμα, κάποιοι υποστηρίζουν, είναι νομικό. Στην πραγματικότητα είναι πολιτικό και εδράζεται στην αδυναμία των δύο κοινοτήτων να λύσουν τα προβλήματά τους.

 

Ας είμαστε ρεαλιστές. Με την τ/κ κοινότητα συνυπήρξαμε οι Ε/Κ από το 1571. Επί οθωμανικής κατοχής για 307 χρόνια επιβιώσαμε ως υποτελείς Ρωμιοί με τους Τ/Κ να λειτουργούν ως άρχουσα τάξη. Επί Αγγλοκρατίας το 1878 και για 82 χρόνια διαβιώσαμε ως υπήκοοι της Μεγάλης Βρετανίας, χωρίς καμιά από τις δύο κοινότητες να μπορεί να κυβερνά. Πολιτικά στο πλαίσιο ενός κράτους και μιας κυβέρνησης συνυπήρξαμε ως εταίροι με τους Τουρκοκύπριους μόνο από το 1960 έως το 1963. Με λίγα λόγια τα τελευταία 450 χρόνια συμβίωσής μας σε αυτό τον γεωγραφικό χώρο, δηλαδή από το 1571 έως και το 2021, επιχειρήσαμε να συνεργαστούμε πολιτικά μόνο για 3 χρόνια και δεν τα καταφέραμε.

Υπάρχει βεβαίως και το αφήγημα ότι σε επίπεδο λαού οι σχέσεις Ε/Κ - Τ/Κ υπήρξαν πάντα αρμονικές. Σε επίπεδο απλών ανθρώπων αυτή η θέση έχει τη βάση της. Σε επίπεδο ηγεσίας και ελίτ ε/κ και τ/κ η αλήθεια είναι άλλη. Με εξαίρεση μερικές ψηφοφορίες στο Νομοθετικό Συμβούλιο επί Αγγλοκρατίας και κάποια συνεργασία συντεχνιών στις μεγάλες απεργίες του 1948, ο κανόνας ήταν η αντιπαράθεση μεταξύ Ένωσης και Ταξίμ, μεταξύ ελληνικού και τουρκικού εθνικισμού.

 

Αν λοιπόν θέλουμε να καταλήξουμε σε μια δημοκρατική λύση στην Κύπρο, οφείλουμε να αποδεχτούμε τα αυτονόητα. Το 1960 κανένας δεν ρώτησε τις δύο κοινότητες αν ήθελαν να ζήσουν μαζί. Για να είμαστε και δίκαιοι τότε οι Τ/Κ μπορεί να μην λογίζονταν καν κοινότητα. Κοινότητα τους έκανε ο Τούρκος ΥΠΕΞ Φατίν Ροστού Ζορλού όταν υπερίσχυσε κατά κράτος του Έλληνα ΥΠΕΞ Ευάγγελου Αβέρωφ στη Ζυρίχη το 1959 εξισώνοντας το 20% των Τ/ Κ με το 80% των Ε/Κ. Κοινότητα με πολιτική ισότητα τους έκανε ο Μακάριος όταν απέρριψε ενωρίτερα το σχέδιο Χάρτινγκ (1956) το οποίο έδινε αυτοκυβέρνηση στους Ε/Κ και καθεστώς μουσουλμάνων Δυτικής Θράκης στους Τ/Κ. Εφόσον οι Τ/Κ με βρετανικό δάκτυλο αναγνωρίστηκαν ως συνιδρυτές του νέου κράτους, η μόνη υποχώρηση που έκαναν, όπως έγραψε σε άρθρο του στην εφημερίδα “Nacak” (Hatchet) στις 27 Αυγούστου 1960 ο Ραούφ Ντενκτάς με τίτλο "How was the arrival of Turkish soldiers to Cyprus achieved?", ήταν να αποδεχτούν το νέο κράτος να μην ονομάζεται "Ελληνοτουρκική Ομοσπονδία της Κύπρου", αλλά Κυπριακή Δημοκρατία, και πήραν ως αντάλλαγμα πέρα από τα εγγυητικά δικαιώματα και την κάθοδο των 650 Τούρκων στρατιωτών στην Κύπρο. Με λίγα λόγια, πάντα ομοσπονδία λογιζόταν η Κύπρος, τουλάχιστον για τους Τ/Κ, δεν μπόρεσαν ωστόσο να την επιβάλουν γιατί δεν είχαν έδαφος υπό τον έλεγχό τους. Όταν βέβαια οι αφελείς Ελληνοκύπριοι το αντελήφθησαν ήγειραν θέμα αλλαγής του Συντάγματος. Με το αφήγημά μας πάντα να κινείται σε ρηχά νερά. Ξεχάσαμε τότε το αφήγημα ότι είμαστε ένας λαός, αλλά δράσαμε ως "Ελληνοκύπριοι δημοκράτες", καταγγέλλοντας τα 13 σημεία. Όταν δεν το αποδέχτηκαν οι Τουρκοκύπριοι μιλούσαμε για Τουρκανταρσία! Ας μην αναφερθούμε στη συνέχεια στην κάθοδο Ελληνικής Μεραρχίας, στη σφαγή της Κοφίνου και στο πραξικόπημα του 1974. Επιτρέποντας με όλους αυτούς του τρόπους στην Τουρκία να εισβάλει στην Κύπρο, προσφέροντας ντε φάκτο στους Τ/Κ μια ενιαία εδαφική επικράτεια, υποστηρίζοντας στη συνέχεια με απύθμενο θράσος και υποκρισία ότι ήλθε στην Κύπρο για να αποκαταστήσει τη συνταγματική τάξη.

Αν σήμερα, εν έτει 2021, και εφόσον καταπιούμε όσα κάποιες ανόητες ηγεσίες μάς κληροδότησαν, θέλουμε μια δημοκρατική λύση η κάθε κοινότητα πρέπει να εισέλθει στη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας αυτοβούλως αλλά και να έχει δικαίωμα να αποχωρεί με δημοκρατική και βελούδινη διαδικασία αν κρίνει κάτι τέτοιο, αναλαμβάνοντας και τις ευθύνες της.

Με την ίδια εποικοδομητική ασάφεια που ιδρύθηκε από τον λαό ή τις 2 κοινότητες η Κυπριακή Δημοκρατία, με την ίδια ασάφεια που οι δύο κοινότητες βαφτίστηκαν συνιστώντα κρατίδια το 2004, σήμερα το ίδιο constructive ambiguity μπορεί να μετεξελίξει το κράτος του 1960 σε πραγματικά ομοσπονδιακό.

Από την άλλη, αν η ιστορική και πολιτική καχυποψία των Τ/Κ επιβάλλει κατά την άποψή τους να έχουν δικαίωμα απόσχισης, πόσο μεγαλύτερη καχυποψία πρέπει να έχουν οι Ε/Κ απέναντι στη στρατιωτική ισχύ της Τουρκίας η οποία φέρεται επιπλέον από το 1960 να λειτουργεί και να ασκείται υπό μορφή "νόμιμων" εγγυητικών δικαιωμάτων; Με την πρώτη συνταγματική κρίση τον Δεκέμβριο του 1963 η Τουρκία αντέδρασε εξοπλίζοντας τους Τ/Κ, το δε 1964 βομβάρδισε την Τηλλυρία. Το 1974 εισέβαλε διά των όπλων στην Κύπρο προσφυγοποιώντας 150.000 Ε/Κ. Σήμερα διά της πυγμής ελέγχει το status quo στην πράσινη γραμμή, διά των πολεμικών της πλοίων παραβιάζει την ΑΟΖ και επιπλέον επιχειρεί άνοιγμα του Βαρωσιού. Αφορμές, είναι η αλήθεια, δόθηκαν στην Τουρκία (π.χ. πραξικόπημα χούντας) ωστόσο ουδέποτε -λόγω ακριβώς των εγγυητικών της δικαιωμάτων- έδωσε προτεραιότητα σε έναν διάλογο, απεναντίας επιχείρησε να επιβάλει τη θέλησή της διά των όπλων.

Το σίγουρο είναι ότι κανένας Κύπριος δεν είναι διατεθειμένος να ανεχθεί ξανά κρίσεις τύπου 1963-64 και εισβολές τύπου 1974 γιατί κάποιοι Μακάριοι, Κιουτσιούκ, Ντενκτάς και Παπαδόπουλοι δεν μπορούν να συνεργαστούν ή επειδή η Τουρκία επιμένει να συμπεριφέρεται ως μια χώρα που ασκεί διπλωματία διά των όπλων. Εντός της ΕΕ οι ελπίδες να λειτουργήσει μια αποκεντρωμένη ομοσπονδία εξάλλου είναι περισσότερες από το να καταρρεύσει. Κι αν καταρρεύσει είδαμε -πάντα εντός ΕΕ- πώς αντιμετωπίστηκαν προθέσεις αποσχίσεων τύπου Καταλωνίας, Βελγίου και Λομβαρδίας. Συνεκδοχικά μια λύση εντός της ΕΕ είναι το λελογισμένο ρίσκο που μπορούμε να πάρουμε.

Εν κατακλείδι, το πραγματικό πάρε-δώσε σήμερα στο Κυπριακό είναι μια συμφωνία ακύρωσης των φόβων των δύο κοινοτήτων. Οι μεν Τ/Κ να ανακτήσουν την πολιτική ισότητα που είχαν από το 1960 στο πλαίσιο ενός διζωνικού ομοσπονδιακού κράτους, οι δε Ε/Κ να καταργήσουν τις εγγυήσεις του 1960 που αποτέλεσαν την κακοδαιμονία ολόκληρης της χώρας. Από εκεί και πέρα, όπως μου έλεγε ο Αλέκος Μαρκίδης, "αυτό που χρειαζόμαστε είναι 100 νουνεχείς Κύπριους με πραγματική πολιτική βούληση και όραμα για να θέσουμε σε λειτουργία ένα πραγματικά δημοκρατικό κράτος".

Αν κρίνω από τον δημόσιο διάλογο ένθεν και ένθεν του οδοφράγματος, ούτε πολιτική βούληση υπάρχει ούτε και πολλοί διαθέτουν το όραμα να κτίσουν την Κύπρο του μέλλοντός μας. Οι περισσότεροι ασχολούνται με τα πίτουρα του παρελθόντος.

 

Η ε/κ ομάδα έχει ετοιμάσει έγγραφα εργασίας με θεματικές

Σύμφωνα με πληροφορίες μας η ε/κ ομάδα έχει ετοιμάσει έγγραφα εργασίας με θεματικές α) το αίτημα των Τ/Κ για δύο κράτη, β) την πολιτική ισότητα με βάση την ε/κ και την τ/κ οπτική, γ) το θέμα της συνομοσπονδίας, δ) το θέμα της εμπλοκής της ΕΕ στην τελική διευθέτηση του Κυπριακού

Το σίγουρο είναι ότι κανένας Κύπριος δεν είναι διατεθειμένος να ανεχθεί ξανά κρίσεις τύπου 1963-64 και εισβολές τύπου 1974 γιατί κάποιοι Μακάριοι, Κιουτσιούκ, Ντενκτάς και Παπαδόπουλοι δεν μπορούν να συνεργαστούν ή επειδή η Τουρκία επιμένει να συμπεριφέρεται ως μια χώρα που ασκεί διπλωματία διά των όπλων. Εντός της ΕΕ οι ελπίδες να λειτουργήσει μια αποκεντρωμένη ομοσπονδία εξάλλου είναι περισσότερες από το να καταρρεύσει