Οι τουρκοκυπριακές «προεδρικές» εκλογές του 2020 και το Κυπριακό δεν είναι οι μόνοι λόγοι για την από κοινού κινητοποίηση Τουρκίας και τ/κ «κυβέρνησης» στο θέμα του Βαρωσιού τους τελευταίους μήνες. Ως κίνητρα του «αναπληρωτή πρωθυπουργού» Κουντρέτ Όζερσαϊ για τις κινήσεις στο Βαρώσι -με αποκορύφωμα την ξενάγηση δημοσιογράφων στην περίκλειστη στις 29/8- προβάλλονται η ανάδειξη της υποψηφιότητάς του και η διαμόρφωση κλίματος αποτροπής της επανέναρξης των συνομιλιών. Στις 30/8 σε ραδιοφωνικές δηλώσεις του ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης είχε προβάλει έναν επιπλέον λόγο για τη σπουδή Τουρκίας και Τ/Κ να τροχιοδρομήσουν το άνοιγμα της πόλης υπό τ/κ διοίκηση. Ο κ. Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε στα «πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας».
Στις 28/8 με συνέντευξή του στην εφημερίδα «Havadis» ο Τούρκος πρώην μόνιμος αντιπρόσωπος της Άγκυρας στο Συμβούλιο της Ευρώπης και εκ των πρωταγωνιστών στην ίδρυση της Επιτροπής Ακίνητης Περιουσίας (ΕΑΙ) το 2005, Ντεριάλ Μπατίμπαϊ, προέβη σε συναφείς αναφορές, συνδέοντας ευθέως τις εξελίξεις στο Βαρώσι με την ΕΑΙ. Σύμφωνα με τη μετάφραση της συνέντευξης του κ. Μπατίμπαϊ από το ΚΥΠΕ, ο Τούρκος πρώην διπλωμάτης κάλεσε το τ/κ «ανώτατο δικαστήριο» να ακυρώσει την απόφαση αναγνώρισης του βακουφικού ιδρύματος ως ενδιαφερόμενου μέρους στο Βαρώσι, προκειμένου να μπορέσει η ΕΑΙ να εξετάσει τις 500 αιτήσεις που έχουν συσσωρευθεί ενώπιόν της για ιδιοκτησίες εντός της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου.
Ορόσημο η 4/11
Η ακύρωση της απόφασης του τ/κ «ανωτάτου» περί Εβκάφ και Βαρωσιού πρέπει να γίνει, σύμφωνα με τον Ντεριάλ Μπατίμπαϊ, πριν τις 4 Νοεμβρίου, οπότε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΑΔ) θα λάβει τις θέσεις των πλευρών για την προσφυγή της ε/κ εταιρείας KV Mediterranean εναντίον της Τουρκίας. Σε αντίθετη περίπτωση, ενδεχόμενη επιτυχία της προσφυγής της ε/κ εταιρείας στο ΕΔΑΔ θα επιτρέψει στην ε/κ πλευρά να υποστηρίξει ότι η Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας δεν είναι αποτελεσματικό ένδικο μέσο για την αποκατάσταση των περιουσιακών δικαιωμάτων των Ε/Κ.
Η πιθανή κατάρριψη στο ΕΔΑΔ των ισχυρισμών περί βακουφικών δικαιωμάτων στο Βαρώσι θα σημαίνει ότι η ΕΑΙ απέφυγε να εξετάσει τις ε/κ αιτήσεις που είχε ενώπιόν της και αφορούν ιδιοκτησίες στο Βαρώσι. Πέραν των τ/κ υπογραφών σε παράρτημα της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης, με τις οποίες δηλώθηκε η τ/κ παραίτηση σε αξιώσεις για περιουσίες του βακουφικού ιδρύματος, ενδεικτική των μεγάλων πιθανοτήτων της KV Mediterranean να καταρρίψει τις θέσεις του Εβκάφ ήταν η διερώτηση του κ. Μπατίμπαϊ στη «Havadis» κατά πόσον ο τουρκικός στρατός εμπόδιζε τόσα χρόνια το Εβκάφ να αξιοποιήσει τις «περιουσίες» του στο Βαρώσι.
Πρόβλημα η επιτροπή
Η μόνη ανάμεσα σε 500 αιτήσεις Ε/Κ ιδιοκτητών στο Βαρώσι που έχει προωθηθεί από την Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας, καταλήγοντας τελικά στο ΕΔΑΔ, είναι της KV Mediterranean. Η μοναδικότητα της αίτησης και το γεγονός ότι αφορά περιοχή υπό στρατιωτικό έλεγχο παραπέμπουν στην επίσπευση από πλευράς τ/κ «κυβέρνησης» και Τουρκίας των αποφάσεων για το Βαρώσι πριν την κατάληξη της προσφυγής στο ΕΔΑΔ. Την περασμένη εβδομάδα, ο υπουργός Δικαιοσύνης της Τουρκίας εξερχόμενος της περίκλειστης πόλης υποσχέθηκε τουρκικά χρήματα προς τον σκοπό επαναλειτουργίας του Βαρωσιού. Προηγουμένως, στις 22 Αυγούστου, στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης της τ/κ «κυβέρνησης» στην Άγκυρα, ο Τούρκος Πρόεδρος δήλωσε, αφού συνάντησε τον Τ/Κ «πρωθυπουργό», ότι οι Τ/Κ θα λάβουν 250 εκατ. τουρκικές λίρες μέχρι τον Οκτώβρη, οπότε και θα υπογραφεί μεταξύ των δύο πλευρών το «οικονομικό πρωτόκολλο» για το 2020. Ανάμεσα στους σκοπούς διάθεσης των 250 εκατ. τουρκικών λιρών ο κ. Ερντογάν κατέγραψε την Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας, όπως κατέγραψε και τη συμφωνία του με τον κ. Τατάρ για οδικό χάρτη όσον αφορά τη λειτουργία της ΕΑΙ.
Όπως προκύπτει, η ΕΑΙ απασχολεί τις δύο ηγεσίες, ενώ πληροφορίες από τ/κ πηγές αναφέρουν ότι η Άγκυρα επιθυμεί στο νέο «οικονομικό πρωτόκολλο» με τους Τ/Κ να επιβάλει επιπρόσθετες φορολογίες προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η ΕΑΙ. Με τις μέχρι στιγμής κινήσεις Τ/Κ και Άγκυρας στο Βαρώσι, ο οδικός χάρτης Ερντογάν - Τατάρ για την ΕΑΙ δεν φαίνεται πάντως να περιλαμβάνει την άρση της απόφασης του τ/κ «ανωτάτου» που αναγνώρισε περιουσιακά δικαιώματα στο Εβκάφ εντός της περίκλειστης, ως ήταν η έκκληση του Τούρκου πρώην διπλωμάτη. Λίγο πριν να καεί το χαρτί του Εβκάφ που επέτρεψε τόσα χρόνια στην Τουρκία να μην λάβει αποφάσεις μέσω της ΕΑΙ για τις ε/κ περιουσίες στο Βαρώσι, Τουρκία και Τ/Κ φαίνεται να τρέχουν τις διαδικασίες για επαναλειτουργία της πόλης, ώστε η ΕΑΙ να είναι σε θέση να προσφέρει και αποκατάσταση ως θεραπεία στους αιτητές, μειώνοντας έτσι το ύψος των τουρκικών αποζημιώσεων προς τους Ε/Κ. Παράλληλα, όπως φανερώνουν οι δηλώσεις Τούρκων υπουργών, τρέχουν οι επαφές με Τούρκους επενδυτές, ώστε η πόλη να επαναλειτουργήσει με τουρκικά κεφάλαια (και άρα όχι με ε/κ κεφάλαια). Το κακό ψυχολογικό κλίμα που διαμορφώνουν οι κινήσεις Όζερσαϊ ανάμεσα στους Ε/Κ Βαρωσιώτες θεωρείται, σύμφωνα με ε/κ κυβερνητική πηγή, ότι θα διευκολύνει τη φθηνότερη (για την κατοχή) κατάληξη των ε/κ αιτημάτων ενώπιον της ΕΑΙ που αφορούν το Βαρώσι.
Πρότεινε αυτόνομη διοίκηση
Σε μια εκτενή συνέντευξη στη Γενί Ντουζέν, ο πρώην Τ/Κ ηγέτης Μεχμέτ Αλί Ταλάτ υποστήριξε την αξιολόγηση του θέματος της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου μέσα από την Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας. Διερωτώμενος ποια θα είναι η διοίκηση των Βαρωσίων εάν μιλάμε για μια περιοχή με Ελληνοκύπριους, ο κ. Ταλάτ υποστήριξε «μια αυτόνομη διοίκηση» για την Αμμόχωστο, σύμφωνα με τη μετάφραση της συνέντευξης από το ΚΥΠΕ. Ο κ. Ταλάτ στάθηκε επικριτικά έναντι των χειρισμών της τ/κ «κυβέρνησης», σημειώνοντας ότι «μαλώνει με τα ΗΕ» αντί να κάνει βήματα μέσω της ΕΑΙ που είναι αποδεκτό ένδικο μέσο από το ΕΔΑΔ. Για το θέμα της εμπλοκής του Εβκάφ στο ιδιοκτησιακό καθεστώς του Βαρωσιού, ο κ. Ταλάτ ανέδειξε την αντίφαση στις δηλώσεις του Κουντρέτ Όζερσαϊ ότι θα διαφυλάξει τα δικαιώματα και των Ε/Κ ιδιοκτητών και του βακουφικού ιδρύματος. «Αυτό δεν είναι εφικτό» σημείωσε ο κ. Ταλάτ, «ή το ένα θα είναι ή το άλλο», ανέφερε. «Στην παρούσα διεθνή συγκυρία κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό», συνέχισε, υποστηρίζοντας ότι το ΕΔΑΔ δεν θα κάνει αποδεκτούς ισχυρισμούς επί περιουσιών του 1910 ή του 1920.
Απαντώντας σε άλλη ερώτηση, ο κ. Ταλάτ είπε ότι εάν ήταν ο ίδιος «πρόεδρος» θα συζητούσε το θέμα με τα Ηνωμένα Έθνη, θα τους εξηγούσε τις προθέσεις του και τότε θα ενεργούσε ανάλογα. Η νοοτροπία του «εγώ το κάνω, γίνεται» δοκιμάστηκε και πιο πριν, επί εποχής Ντενκτάς και Έρογλου, και είδαμε τα αποτελέσματα, συμπλήρωσε ο πρώην ηγέτης των Τ/Κ. «Εάν θα συμπεριφερθείς με βάση το διεθνές δίκαιο, τότε παράγοντας του διεθνούς δικαίου είναι τα ΗΕ, επειδή υπάρχει απόφαση του ΣΑ».
Ερωτηθείς πώς σχολιάζει τη στάση της Τουρκίας στο θέμα του Βαρωσιού, που φαίνεται να στηρίζει τις κινήσεις της «κυβέρνησης», ο κ. Ταλάτ εξέφρασε την πεποίθηση πως στην Τουρκία δεν υπάρχει ξεκάθαρη στάση για το θέμα. «Οι πολιτικές της Τουρκίας στην Κύπρο είναι κινούμενες. Δηλαδή ανάλογα με την κατάσταση, τη βάση και τον χρόνο μπορεί να αλλάξουν, γενικά είναι μια αντιδραστική πολιτική. Εάν κάνουν κάτι οι Ε/Κ, αντιδρούν σε αυτό». Εάν συμβεί κάτι που μπορεί να μεταπείσει την Τουρκία, θα αλλάξει τη στάση της, πρόσθεσε.
Απαντώντας σε άλλη ερώτηση, ο κ. Ταλάτ ανέφερε ότι με τη σημερινή στάση της τουρκικής κυβέρνησης φαίνεται καθαρά ότι στηρίζει τη σημερινή «κυβέρνηση».
