Της Κατερίνας Ηλιάδη
kateliadi@politis-news.com
Το προσφυγικό/μεταναστευτικό είναι ένα πολύ σοβαρό παγκόσμιο πρόβλημα που κρύβει όμως πολλή υποκρισία, από διάφορες πλευρές. Σε ό,τι αφορά τα δικά μας εδώ στην Κύπρο, οι μεγάλες χώρες της ΕΕ και οι Βρυξέλλες έκαναν μέχρι τώρα την πάπια, διότι δεν επηρεάζονται και για γεωπολιτικούς λόγους θέλουν να θεωρείται εμπόλεμη περιοχή η Συρία. Ο δε Λίβανος χρησιμοποιεί τους Σύρους που βρίσκονται στο έδαφός του και πιέζει εκβιαστικά για πολιτικά και οικονομικά οφέλη, ενώ η κυπριακή κυβέρνηση -με τη βοήθεια και των κομμάτων τα οποία εξυπηρετούνται προεκλογικά, αφού πουλά το μεταναστευτικό- σήκωσε υψηλά τους τόνους (υπάρχει πρόβλημα, δεν λέει κανείς ότι δεν υπάρχει) για να κερδίσει όσα μπορεί περισσότερα και να στρέψει τα φώτα της δημοσιότητας μακριά από τα άλλα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος (ακρίβεια, επιτόκια, στεγαστικό, διαφθορά/σκάνδαλα, αδιέξοδο στο Κυπριακό κ.λπ.) και να εισπράξει συμπάθεια (δημοτικότητα) μετά τις χαμηλές πτήσεις που δίνουν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την κυβέρνησή του (απογοήτευση του κόσμου από τη μη υλοποίηση των προεκλογικών υποσχέσεων). Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ξαφνική αλλαγή ρητορικής του, για έναν χρόνο χαμηλών τόνων στο μεταναστευτικό, υπουργού Εσωτερικών, Κωνσταντίνου Ιωάννου: «Δεχόμαστε επίθεση από σαπιοκάραβα τις τελευταίες ημέρες». Δήλωση η οποία έγινε τις μέρες που η ΜΚΟ World Central Kitchen, που συνεργάστηκε μαζί μας για το «Αμάλθεια», δέχθηκε επίθεση από τον ισραηλινό στρατό με αποτέλεσμα επτά νεκρά μέλη της…
Λίβανος
Τα πράγματα σήμερα έχουν ως εξής: Σύμφωνα με την πρέσβειρα του Λιβάνου στην Κύπρο, Claude El Hajal, (συνέντευξη στον Θ. Αθανασίου/«Πολίτης» 4/4/2024), η κατάσταση σε ό,τι αφορά τους μετανάστες στη χώρα της έχει βγει εκτός ελέγχου και γι' αυτό ο Λίβανος ζητάει, από τη διεθνή κοινότητα, «ειδικότερα από την ΕΕ, να βοηθήσουν, διότι αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να πάνε πίσω στην πατρίδα τους. Αυτή είναι η θέση μας, αλλά μας πιέζουν να τους κρατήσουμε στον Λίβανο [...] με την αιτιολογία ότι η Συρία δεν είναι ασφαλής». Αναφορικά με τη θέση ότι η ΕΕ στηρίζει ήδη τον Λίβανο, η Claude El Hajal απάντησε ότι «ακόμα κι αν υπάρχει κάποια βοήθεια είναι ψίχουλα. Το να φιλοξενείς 2 εκατομμύρια παράτυπους μετανάστες σε μια χώρα με πληθυσμό 4 εκατομμυρίων ανθρώπων αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει. Ο μισός πληθυσμός δεν είναι πλέον Λιβανέζοι». Σε σχέση με την αύξηση των μεταναστευτικών ροών το τελευταίο διάστημα, η πρέσβειρα του Λιβάνου -εκτός από την κακή οικονομική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα της και τον καλό καιρό που ευνοεί τα θαλάσσια ταξίδια- παρέπεμψε στον πόλεμο στη Γάζα (από 7 Οκτωβρίου 2023), εξηγώντας ότι μέρος του Λιβάνου βομβαρδίζεται καθημερινά από το Ισραήλ (οι Λιβανέζοι είχαν σπρώξει τους Σύρους στα σύνορα Λιβάνου - Ισραήλ).
Συρία
Γιατί δεν επιστρέφουμε τους Σύρους στη Συρία; Διότι η ΕΕ θεωρεί τη Συρία εμπόλεμη ζώνη και απαγορεύονται οι επιστροφές ανθρώπων σε περιοχές όπου κινδυνεύει η ζωή τους από συγκρούσεις ή/και (δικτατορικά) καθεστώτα λόγω πολιτικών διαφορών. Στην ερώτηση «γιατί η ΕΕ ακόμη θεωρεί τη Συρία εμπόλεμη ζώνη αφού ο εμφύλιος που ξεκίνησε το 2011 έχει πλέον κοπάσει (εκτός από κουρδικές περιοχές και ίσως και στις Ράκα και Ιντλίμπ, που παρατηρούνται ακόμα κάποιες συγκρούσεις)» απαντά ο διευθυντής του ΚΥΚΕΜ, Χρίστος Ιακώβου (5/4/2023, Πολίτης 107.6): Η ΕΕ δεν θέλει να δώσει νομιμοποίηση στον Άσαντ, χαρακτηρίζοντας τη Συρία ως σταθερή χώρα, λόγω και της εμπλοκής της Ρωσίας. Επίσης, δεν θέλει να νομιμοποιήσει την παρουσία της Ρωσίας στη Συρία. Σύμφωνα με τον κ. Ιακώβου, υπάρχει ακόμα ένας λόγος ο οποίος «δείχνει και υποκρισία. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι κράτος μέλος της ΕΕ η οποία δεν συμμετέχει στη Ζώνη του Σένγκεν [...] στην οποία επιτρέπεται η ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων, αγαθών και υπηρεσιών. Και επειδή η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι μέρος αυτής της Ζώνης, όταν εισέρχονται παράτυπα Σύροι στην επικράτειά της, δεν μπορούν να μετακινηθούν και να πάνε σε Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, οπότε δεν υπάρχει ζήτημα γι' αυτούς».
Χεζμπολάχ
Μέχρι πριν λίγους μήνες είχαμε βρει τον τρόπο και «μιλούσαμε» με αξιωματούχους - κλειδιά του κράτους του Λιβάνου, οι οποίοι μας έδιναν πληροφορίες για την αναχώρηση πλοιαρίων με Σύρους (είναι χαμηλές οι βάρκες και μικρής επιφάνειας γι’ αυτό και δεν εντοπίζονται εύκολα στη θάλασσα, πρέπει να πλησιάσουν στις κυπριακές ακτές για να τις αντιληφθούν οι αρχές), όπως και -όταν και εφόσον μπορούσαν- σταματούσαν τον απόπλουν αυτών των καραβιών (δεν είναι όλα σαπιοκάραβα). «Τον τελευταίο καιρό, όμως, [...] τον μηχανισμό πρόσβασης στη Συρία αλλά και τον έλεγχο διακίνησης αυτών των ανθρώπων προς την Κύπρο, τον ελέγχει σε πολύ μεγάλο βαθμό η Χεζμπολάχ. Η αύξηση των ροών έχει να κάνει με πολιτικό ζήτημα, λόγω της εκβιαστικής πίεσης που θέλει να ασκήσει η Χεζμπολάχ εξαιτίας της στάσης της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά τη συνεχιζόμενη κρίση στη Γάζα. Θεωρεί ότι η στάση της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι εχθρική προς τους Παλαιστινίους ή φιλική προς το Ισραήλ» εξηγεί ο Χρίστος Ιακώβου.
Δώρα και αντίδωρα
Το σχέδιο δράσης του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, είναι προς δύο κατευθύνσεις: ΕΕ και Λίβανος. Σήμερα θα δει την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για να ζητήσει όπως δοθεί σημαντική οικονομική βοήθεια στον Λίβανο (για τις υποδομές της χώρας και τους Λιβανέζους, όχι για τους Σύρους του Λιβάνου) και να συζητήσει σοβαρά το θέμα του αποχαρακτηρισμού κάποιων περιοχών της Συρίας ώστε να θεωρούνται ασφαλείς για να μπορούν να αρχίσουν οι επιστροφές Σύρων. Σύμφωνα με πηγή από το Προεδρικό, το πρώτο αίτημα του Προέδρου θα ικανοποιηθεί - θα είναι πολλά τα λεφτά, τα ευρωκονδύλια, που θα εγκριθούν για τον Λίβανο. Αύριο Δευτέρα, ο Πρόεδρος μαζί με τους υπουργούς των Εξωτερικών και Εσωτερικών, τον Αρχηγό της Εθνικής Φρουράς και άλλους αξιωματούχους του κράτους, θα επισκεφθούν τον Λίβανο για συνομιλίες με τον Πρωθυπουργό, τον Πρόεδρο και τον πρόεδρο της Βουλής της χώρας. Είναι πολύπλοκο και πολυθρησκευτικό το πολιτικό σύστημα του Λιβάνου, κάθε πολιτειακός αξιωματούχος εκπροσωπεί άλλη κατάσταση/ομάδα (η επαφή με Χεζμπολάχ θα γίνει μέσω του προέδρου της Βουλής του Λιβάνου). Σύμφωνα με την ίδια πηγή, υπάρχουν θετικά μηνύματα από τον Λίβανο ότι μπορεί να επιτευχθεί μία πρώτη συμφωνία, έστω και ως βραχυπρόσθεσμη λύση, ώστε να εκτονωθεί η κατάσταση: Ευρωκονδύλια έναντι απαγόρευσης αναχώρησης καραβιών από τις ακτές του Λιβάνου και αποδοχή κάποιων επιστροφών (αυτό δεν θα δημοσιοποιηθεί για λόγους που έχουν να κάνουν με τις εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες της χώρας). Σημειώνεται ότι έχουν ήδη γίνει αποδεκτοί Σύροι από την Κύπρο σε ευρωπαϊκές χώρες (θα ακολουθήσουν και άλλες προωθήσεις Σύρων προς χώρες - εταίρους μας, είναι συμφωνημένο) αλλά δεν το διαφημίζουμε για ευνόητους λόγους.
Στο μυαλό του ΠτΔ
Τι θέλει να πει ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης όταν δηλώνει, τις τελευταίες ημέρες, ότι «αναλόγως των αποτελεσμάτων των συναντήσεών μου (σ.σ. με πρόεδρο της Κομισιόν και αρχές του Λιβάνου) σε σχέση με το θέμα των αυξημένων μεταναστευτικών ροών, θα ληφθούν αποφάσεις που μπορεί να μην είναι αρεστές ούτε στο εσωτερικό ούτε στο εξωτερικό»; Ο Πρόεδρος της Δημοκρατία σχεδιάζει -και είναι αποφασισμένος να το κάνει- να επιχειρήσει, ως προτελευταία λύση, την «επιστροφή» Σύρων στη Συρία με σκάφη (εφόσον όλες οι υπόλοιπες προσπάθειές του αποτύχουν). Η Συρία τους δέχεται, η ΕΕ είναι που δεν θέλει να γίνει αυτή η κίνηση. Προσπαθήσαμε να το κάνουμε και με τον Λίβανο, αλλά δεν τα καταφέραμε. Δηλαδή, γεμίσαμε ένα πλοιάριο με Σύρους που μας ήρθαν από τον Λίβανο και προσπαθήσαμε να τους επιστρέψουμε, αλλά έβγαλε, ανοικτά στη θάλασσα, πολεμικό πλοίο ο Λίβανος για να μας… υποδεχθεί, οπόταν τελείωσε εκεί το παράτολμο αυτό εγχείρημα - πείραμα. Το ακραίο σενάριο που έχει στον νου του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι, εάν τα πράγματα φθάσουν στα άκρα, η Κυπριακή Δημοκρατία να κηρύξει κάποιες περιοχές ως ζώνες έκτακτης ανάγκης (το έκανε και η Ιταλία), κάτι που θα σημαίνει αναστολή ανθρωπίνων δικαιωμάτων - π.χ. το Κάβο Γκρέκο. Δηλαδή, αντί οι Σύροι να μεταφέρονται σε χώρους φιλοξενίας όπως είναι το Πουρνάρα, να μεταφέρονται σε χώρους κράτησης (σε συνθήκες φυλακής - κλειστή περιοχή με αντίσκηνα κ.λπ.). Αυτό το δεύτερο είναι πάρα πολύ δύσκολο να γίνει στη χώρα μας, εν μέσω θερινής τουριστικής σεζόν, και το γνωρίζουν πολύ καλά στο Προεδρικό, αλλά… να ’χουμε να λέμε.
Αριθμοί
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα σε αριθμούς;
(α) Νέες αιτήσεις ασύλου 2024 (Μάρτιος): 2.912.
(β) Αφίξεις 2024 (μέχρι 4/4): 3.530. Διά θαλάσσης 2.522, μέσω πράσινης γραμμής 1.008.
(γ) Αναχωρήσεις (απελάσεις, εθελούσιες επιστροφές, οικειοθελείς αποχωρήσεις) (μέχρι 31/3): 2.891.
(δ) Μετεγκαταστάσεις: 1.884 από την αρχή του προγράμματος μέχρι σήμερα. Το 2024 έγιναν μέχρι στιγμής 126 μεταφορές σε άλλα κράτη μέλη και η επόμενη μεταφορά προγραμματίζεται για τις 18 Απριλίου (134 άτομα).
(ε) Κέντρα υποδοχής και φιλοξενίας (μέχρι 4/4, οι αριθμοί μεταβάλλονται): Κέντρο Πρώτης Υποδοχής «Πουρνάρα»: 1.281, Κέντρο Υποδοχής και Φιλοξενίας Αιτητών Διεθνούς Προστασίας: 290, Κέντρο Φιλοξενίας: 207. (Σημειώνεται ότι στους αριθμούς δεν περιλαμβάνονται οι δομές φιλοξενίας ανηλίκων του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας).
Απαντήσεις ΥΠΕΣ
Τέλος, σε σχέση με δύο βασικά ερωτήματα που θέτουν συχνά οι πολίτες ως προς τις ενέργειες που η Κυπριακή Δημοκρατία κάνει για την αποτροπή μαζικών ροών Σύρων από τον Λίβανο, το Υπουργείο Εσωτερικών αναφέρει τα εξής: Δεν αποτρέπονται οι βάρκες από το να εισέλθουν στα χωρικά μας ύδατα, διότι (α) η θάλασσα δεν είναι φυσικό σύνορο και δεν μπορεί να κλείσει με τεχνητά μέσα για να μην μπορούν οι βάρκες να εισέρχονται στα χωρικά μας ύδατα, και (β) έχει πολλές φορές παρατηρηθεί ότι, ακόμα και όταν η Λιμενική Αστυνομία προσεγγίζει τα σκάφη για να τα οδηγήσει στη στεριά, υπό τον φόβο ότι θα τους απαγορευτεί να συνεχίσουν το ταξίδι τους, κάποιοι στις βάρκες τις βυθίζουν ή απειλούν να ρίξουν παιδιά στη θάλασσα, και, συνεπώς, μετατρέπεται αμέσως η επιχείρηση σε έρευνας και διάσωσης. Αναφορικά με το ερώτημα «γιατί δεν επιστρέφουμε τις βάρκες στον Λίβανο», το ΥΠΕΣ εξηγεί ότι «παρά την άτυπη συμφωνία που είχε γίνει με τις αρχές του Λιβάνου, το περασμένο καλοκαίρι, για επιστροφές -και την επιτυχή επιστροφή μεταναστών σε τρεις περιπτώσεις- το γεγονός ότι στον Λίβανο υπάρχουν πέραν των 2 εκατομμυρίων Σύρων προκάλεσε αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας, με αποτέλεσμα να μην δέχεται πλέον επιστροφές μεταναστών». Ωστόσο, συνεχίζει το υπουργείο, παρά την άρνηση του Λιβάνου να δεχθεί πίσω μετανάστες, στις 12 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε επιχείρηση επιστροφής 116 μεταναστών που επέβαιναν σε σκάφος της Λιμενικής Αστυνομίας, με τον Λίβανο να μην επιτρέπει την είσοδο του σκάφους στα χωρικά του ύδατα. «Επομένως, εκείνο που ζητούμε πρωτίστως είναι να αυξηθεί η επιτήρηση από πλευράς Λιβάνου, με τη συμβολή του Frontex, και κατ’ επέκταση να αποτρέπεται ο απόπλους σκαφών, έτσι ώστε να τύχει διαχείρισης το πρόβλημα εν τη γενέσει του. Διευκρινίζεται επίσης ότι λόγω του χαρακτηρισμού της Συρίας πριν από 13 περίπου χρόνια ως μη ασφαλούς χώρας, οι μετανάστες συριακής καταγωγής θεωρούνται πρόσφυγες και, ως εκ τούτου, έχουν διαφορετικό καθεστώς από οποιουσδήποτε άλλους παράτυπους μετανάστες (π.χ. Αφρικανοί, Ασιάτες). Βάσει αυτού, όλες ανεξαιρέτως οι χώρες διεθνώς έχουν υποχρέωση να παραχωρούν καθεστώς προσωρινής προστασίας. Υπογραμμίζεται, ακόμα, ότι καμία χώρα δεν μπορεί να προχωρήσει σε επιστροφές ή απελάσεις Σύρων στη Συρία. Είναι γι’ αυτό τον λόγο που η Κυπριακή Δημοκρατία ζητά επιτακτικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στη βάση της αξιολόγησης από τον EUAA, να προχωρήσει στην επαναξιολόγηση της Συρίας και τον καθορισμό συγκεκριμένων περιοχών ως ασφαλείς, γεγονός που θα επιτρέψει τις επιστροφές υπό αυστηρές προϋποθέσεις» καταλήγει η ανακοίνωση του Υπουργείου Εσωτερικών.
____________________________________________
Εκτός ελέγχου οι μεταναστευτικές ροές από τον Λίβανο
Αντί πρόληψης, εκ των υστέρων διαχείριση
Γράφει ο Πάμπος Χρυσοστόμου
Διεθνολόγος
Η τεράστια αύξηση μεταναστευτικών ροών από τον Λίβανο το πρώτο τετράμηνο του 2024 δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Η κατάσταση στη γειτονική χώρα είναι εκτός ελέγχου εδώ καιρό και επιδεινώθηκε δραματικά μετά την έναρξη του πολέμου στη Γαζα. Η Κύπρος με το μικρό της μέγεθος έχει ξεπεράσει τα όρια αντοχών υποδοχής και φιλοξενίας προσφύγων. Πάρα την ξεκάθαρα διαφαινόμενη αύξηση των προσφυγικών ροών με τη βελτίωση των καιρικών συνθηκών, τόσο η Κυπριακή Δημοκρατία όσο και η ΕΕ επέδειξαν αργά αντανακλαστικά με αποτέλεσμα να τρέχουν εκ των υστέρων να διαχειριστούν την κρίση. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πάει άρον-άρον να δει την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για να ζητήσει βοήθεια από ΕΕ και σπεύδει στον Λίβανο για να συναντήσει τις αρχές της χώρας.
Αιτίες
Οι μεταναστευτικές ροές από τον Λίβανο οφείλονται στους παρακάτω λόγους:
(Α) Πολιτικοοικονομική κρίση: Τα τελευταία πέντε χρόνια, ο Λίβανος βρίσκεται σε παρατεταμένη πολιτική και οικονομική αστάθεια. Ειδικότερα τον τελευταίο χρόνο, υπάρχει μερική ακυβερνησία λόγω κενής θέσης του Προέδρου της χώρας εξαιτίας πολλαπλών πολιτικών αδιεξόδων. Την ίδια στιγμή η οικονομική κατάσταση της χώρας είναι άθλια. Η τρομακτική έκρηξη του 2020 στο λιμάνι της Βηρυτού έχει καταστρέψει εντελώς την οικονομία. Έχει προκαλέσει τεράστιες καταστροφές σε μεγάλες υποδομές της χώρας, καθώς και 300.000 άστεγους. Επιπρόσθετα, υπάρχει διαφθορά που μαστίζει για χρόνια τις πολιτικές ηγεσίες. Όλα αυτά έχουν οδηγήσει και σε κοινωνική αναταραχή με συνεχόμενες διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες.
(Β) Τεράστιος όγκος Σύρων προσφύγων: Στον Λίβανο υπάρχουν περίπου δύο εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες. Εάν προστεθεί και ο αριθμός των Παλαιστινίων προσφύγων που ζουν στον Λίβανο εδώ και χρόνια, η χώρα έχει ένα τεράστιο προσφυγικό βάρος.
(Γ) Πόλεμος στη Γάζα: Μετά την έναρξη του πολέμου στη Γάζα (7 Οκτωβρίου 2023), η σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ του Λιβάνου βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με το Ισραήλ. Στα σύνορα των δύο χωρών υπάρχει συχνή ανταλλαγή πυραυλικών επιθέσεων, με αποτέλεσμα οι πληθυσμοί του νότιου Λιβάνου να κινούνται σε ασφαλέστερες περιοχές της χώρας.
Πρώτος προορισμός
Για τους πιο πάνω λόγους οι συριακοί πληθυσμοί που ζουν στο Λίβανο -ωθούνται και με την ακραία εκμετάλλευση των διακινητών- προς ασφαλέστερες περιοχές, κυρίως μέσω θαλάσσης. Η Κύπρος, ως η πλησιέστερη χώρα προς τον Λίβανο, αποτελεί τον πρώτο προορισμό των μεταναστευτικών αυτών ροών.
Πρόληψη
Με την έναρξη του πολέμου στη Γάζα και τις ισραηλινές επιθέσεις κατά του παλαιστινιακού θύλακα -και λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες στον Λίβανο ήταν ήδη γνωστές- ήταν απόλυτα προβλέψιμο και αναμενόμενο ότι με τη βελτίωση των καιρικών συνθήκων λόγω άνοιξης, θα παρατηρείτο έντονη ροή προσφυγικών κυμάτων από τον Λίβανο στην Κύπρο. Ως εκ τούτου, θα έπρεπε Κυπριακή Δημοκρατία και ΕΕ να είχαν λειτουργήσει έγκαιρα και αποτρεπτικά, με στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κατάστασης.
Τρόποι αντιμετώπισης
Είναι γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνάψει συμφωνίες με την Τουρκία αλλά προσφάτως και με την Αίγυπτο, με σκοπό τη στήριξή τους για συγκράτηση των προσφυγικών ροών και για διαχείριση του μεταναστευτικού. Άρα μία αντίστοιχη συμφωνία θα μπορούσε να είχε ήδη προγραμματιστεί και να εφαρμοστεί και στην περίπτωση του Λιβάνου, αντί να γίνονται ενέργειες εκ των υστέρων. Επιπλέον, η ΕΕ θα μπορούσε να συνδράμει αμέσως την Κύπρο, στην πράξη και όχι με λόγια, για να αντιμετωπίσει την αύξηση των ροών. Να εφαρμόσει την αρχή της αλληλεγγύης και της ισότιμης κατανομής του μεταναστευτικού βάρους στην αναλογία πληθυσμού της κάθε χώρας. Όχι να αφήνει το πρόβλημα στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου και ειδικά στην Κύπρο, που το μέγεθός της δεν της επιτρέπει άλλο βάρος. Τέλος, μία τρίτη ενέργεια αφορά το καθεστώς ασφάλειας στη Συρία. Η κατάσταση στη Συρία δεν είναι η ίδια σε όλη την επικράτεια της χώρας. Υπάρχουν περιοχές που είναι επικίνδυνες λόγω της συνέχισης των εχθροπραξιών, υπάρχουν όμως και περιοχές, οι οποίες ελέγχονται πλήρως από τη Δαμασκό και τον Άσαντ, και στις οποίες επικρατούν συνθήκες ασφάλειας. Συνεπώς, δεν θα πρέπει να θεωρείται ολόκληρη η επικράτεια της Συρίας ως ανασφαλής περιοχή. Κι έτσι θα μπορεί να επιτρέπεται ο επαναπατρισμός εκείνων των Σύρων που προέρχονται από ασφαλείς περιοχές.
Αργεί η ομαλοποίηση
Η συνολική κατάσταση δεν αναμένεται να βελτιωθεί σύντομα, ακόμα και κατάπαυση του πυρός να υπάρξει στη Γάζα, κάτι που δεν διαφαίνεται τουλάχιστον επί του παρόντος. Θα χρειαστεί πάρα πολύς καιρός για να επέλθει πλήρης ομαλοποίηση. Άρα, έστω και εκ των υστέρων, οι όποιες πολιτικές θα πρέπει να προωθηθούν και να υλοποιηθούν αμέσως. Η διαχείριση του μεταναστευτικού δεν πρέπει να γίνεται με όρους επικοινωνιακούς, αλλά με όρους ουσίας και να αφορά ολόκληρη την ΕΕ. Αλλιώς η ανεπάρκεια διαχείρισής του λειτουργεί ως νερό στον μύλο της ανόδου της ακροδεξιάς.
_________________________________________________
Να αναλάβει τις ευθύνες του ο Λίβανος
Γράφει ο Λοΐζος Μιχαήλ
Διεθνολόγος, πολιτικός αναλυτής
Παρά το γεγονός ότι μετά την επαναβεβαίωση της συμφωνίας Κύπρου - Λιβάνου το 2021 υπήρξε αξιοσημείωτη μείωση των θαλάσσιων ροών από τον Λίβανο προς την Κύπρο, μια σειρά παραγόντων του τελευταίου έτους έχουν επιφέρει την εκ νέου εκτόξευση των ροών. Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι στον Λίβανο φιλοξενούνται περίπου 1,4 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες, φιλοξενία για την οποία ο Λίβανος λαμβάνει διεθνή οικονομική στήριξη, συμπεριλαμβανομένων και αρκετών εκατομμυρίων ευρώ που έλαβε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρά ταύτα, η εξαιρετικά δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα τα τελευταία δύο χρόνια, η άφιξη πρόσθετου αριθμού Σύρων στο έδαφος του Λιβάνου αλλά και η αυξανόμενη ένταση στην περιοχή με αποκορύφωμα τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ που σε κάποιο βαθμό επεκτείνονται και στη Συρία και ενδεχομένως να ανακατευθυνθούν και σε κτυπήματα κατά της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, αυξάνουν το αίσθημα ανασφάλειας και την τάση φυγής. Και ασφαλώς ο εγγύτερος προορισμός δεν είναι άλλος από την Κύπρο.
Τα κυκλώματα
Πέραν όμως των πιο πάνω, αυτό που φαίνεται να έχει δημιουργήσει το αδιάκοπο κύμα ροών των τελευταίων ημερών, είναι η επαναδραστηριοποίηση των πολύ καλά οργανωμένων κυκλωμάτων διακίνησης που δρουν στον Λίβανο τα τελευταία χρόνια. Εκμεταλλευόμενα την αδυναμία ή και την, σε αρκετά μεγάλο βαθμό, αμέλεια των αρχών του Λιβάνου να ελέγξουν και να ανακόψουν τις παράνομες αποπλεύσεις σκαφών, όπως προνοεί η διμερής συνεννόηση, τα κυκλώματα διακινητών βρήκαν πλέον πεδίο ελεύθερο για να δράσουν εκ νέου, πλουτίζοντας στην πλάτη των ιδίων των μεταναστών, θέτοντας σε κίνδυνο ακόμη και τη ζωή τους, στέλνοντάς τους σε ένα ταξίδι με σαπιοκάραβα. Αν και οι αρχές του Λιβάνου διατείνονται ότι, πάνω από το ένα τρίτο των επιχειρήσεων παρακολουθούνται και αποτρέπονται και οι λαθρέμποροι συλλαμβάνονται, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι εδώ και έναν χρόνο περίπου ο Λίβανος, κατ’ επιλογήν, δεν ανταποκρίνεται στις συμβατικές του υποχρεώσεις απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία, παρόλο που η Κύπρος ανέλαβε πρωτοβουλία προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για πρόσθετη στήριξη του Λιβάνου. Άλλωστε, η πολύ καλά οργανωμένη δράση των κυκλωμάτων αυτών, εξυπακούει και την επιλογή συγκεκριμένων σημείων για τις αναχωρήσεις των σκαφών, τα οποία γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι δεν περάσουν από έλεγχο από τις αρχές και η ανακοπή τους είναι σχεδόν απίθανη.
Έντονη ανησυχία
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, προκαλείται έντονη ανησυχία για το πώς θα εξελιχθεί το φαινόμενο τις επόμενες ημέρες. Είναι γι’ αυτό που η απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας να μεταβεί εκτάκτως στον Λίβανο είναι απόλυτα ορθή, αφού θα πρέπει να ασκηθεί με κάθε τρόπο πίεση στη γείτονα χώρα να αναλάβει τις δικές της ευθύνες και να διασφαλίσει την υλοποίηση των υποχρεώσεών της απέναντι σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ, που έχει επιδείξει πολλές φορές την αφειδώλευτη συμπαράστασή του, όποτε χρειάστηκε.
