***«Η βιωσιμότητα του ΓεΣΥ έτσι κι αλλιώς είναι ασφαλισμένη δια νόμου, λόγου του σφαιρικού προϋπολογισμού και με τις πρόνοιες του νόμου για clawback και rebeat»
***«Δεν πιστεύω ότι πολλοί γιατροί θα ενδιαφερθούν να εγκαταλείψουν τον ΟΑΥ, διότι και εκτός ΓεΣΥ οι γιατροί τυγχάνουν ελέγχου από την ίδια την αγορά και από τις δυνάμεις της αγοράς»
***«Είναι ξεκάθαρό ότι ο ΟΑΥ δεν είναι σε θέση να ελέγξει το Σύστημα, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο προϋπολογισμός του ΓεΣΥ έχει υπερδιπλασιαστεί μέσα στα 5 χρόνια λειτουργίας»
***«Η εμπιστοσύνη των πολιτών στο ΓεΣΥ έχει ήδη κλονιστεί και δεν φαίνεται να λαμβάνονται οποιαδήποτε αποτελεσματικά μέτρα προς βελτίωση»
***«Η EUROSTAT ήδη αναφέρει σημαντικά αυξημένους θανάτους στην Κύπρο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο»
***«Ο ασθενής θα καταβάλλει εισφορά στο ΓεΣΥ αλλά θα πληρώνει και 50, 60 ή και περισσότερα ευρώ από την τσέπη για να τον δει γιατρός εκτός Συστήματος;»
***«Και αν οι γιατροί ξέρουν ότι θα μπορούν να πληρώνονται 50 ή 60 ευρώ, τα οποία δεν θα ‘‘φαίνονται’’ πουθενά, γιατί να μείνουν εντός ΓεΣΥ;»
Η απόφαση τού Διοικητικού Δικαστηρίου της περασμένης Τετάρτης (12/03/2025), αναφορικά με το δικαίωμα συνταγογράφησης φαρμάκων εντός Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ) από γιατρούς που δεν είναι συμβεβλημένοι με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ), προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση σε κυβέρνηση/Υπουργείο Υγείας/ΟΑΥ, κόμματα/Βουλή, γιατρούς, ασθενείς και άλλους. Σύμφωνα με την εν λόγω απόφαση, δικαιούχος του ΓεΣΥ ζητούσε από το δικαστήριο να ακυρώσει απόφαση του ΟΑΥ να μην επιτρέψει εκτέλεση συνταγής γιατρού μέσω του Συστήματος, γιατί ο γιατρός που τη συνταγογράφησε δεν ήταν συμβεβλημένος με τον Οργανισμό. Το δικαστήριο, αφού εξέτασε την υπόθεση, αποφάσισε ότι «η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται, βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος».
«Πεπλανημένη ερμηνεία»
Ο δικαστής, μεταξύ άλλων, σημειώνει ότι κατέληξε πως «η ερμηνεία που αποδόθηκε από τον καθ’ ου η αίτηση Οργανισμό υπήρξε πεπλανημένη, με προσθήκη λέξεων και συνδυασμό προνοιών της νομοθεσίας, προκειμένου να επιτευχθεί ερμηνεία, η οποία δεν συνάδει με την απόδοση του απλού γραμματικού νοήματος της λέξης ‘‘ιατρού’’, όπως αυτή αναφέρεται στο άρθρο 22(2)(δ) του Νόμου, σε ό,τι αφορά την ανεξάρτητη και αυτοτελή παροχή υπηρεσιών φροντίδας υγείας, που αφορά την έκδοση συνταγής από ‘‘ιατρό’’ για τη χορήγηση των αναγκαίων φαρμακευτικών προϊόντων, ιατροτεχνολογικών προϊόντων και υγειονομικών ειδών, ανεξαρτήτως της χρήσης από τον δικαιούχο και των υπηρεσιών φροντίδας υγείας από προσωπικό ή ειδικό ιατρό, κατά τα εδάφια (2)(α) και (β) του ίδιου άρθρου. [..] Εφόσον ήταν πρόθεση του νομοθέτη να περιορίσει τη χορήγηση συνταγής για φαρμακευτικά προϊόντα κ.λπ., η οποία εκδίδεται μόνον από προσωπικό ή ειδικό ιατρό, αυτό θα το έπραττε ρητώς. Αντιθέτως, είναι πέρα από ευκρινής η πρόθεση τού νομοθέτη για μη ύπαρξη τέτοιας απαίτησης, σε σχέση με την ανεξάρτητη και αυτοτελή παροχή υπηρεσίας φροντίδας υγείας για χορήγηση φαρμακευτικών προϊόντων, με μόνο περιορισμό αυτά να βρίσκονται εντός του καταλόγου του συστήματος. [..] Απορριπτέος κρίνεται κι ο ισχυρισμός του καθ’ ου η αίτηση Οργανισμού πως το κατά πόσον είναι αναγκαία η έκδοση της συνταγής από συμβεβλημένο ιατρό προκύπτει και από το γεγονός πως αυτή θα πρέπει να καταχωρείται στο σύστημα πληροφορικής, πρόσβαση την οποία έχουν μόνον οι συμβεβλημένοι ιατροί, για να συμφωνήσω με τις θέσεις του αιτητή, πως είναι το Σύστημα που θα πρέπει να προσαρμοστεί στην ορθή ερμηνεία του Νόμου και όχι βεβαίως το αντίθετο».
Ιδιώτες γιατροί
Αρχικά τα κόμματα δήλωσαν ότι τα όποια «κενά» του νόμου θα τα διόρθωναν την επομένη κιόλας της απόφασης τού δικαστηρίου -στη συνέχεια, όμως, ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ, με τη συναίνεση του ΔΗΣΥ, αποφάσισαν να μην βιαστούν και να το ξανασκεφτούν το ζήτημα. Ο καρδιοθωρακοχειρουργός Μαρίνος Σωτηρίου, πρόεδρος της Ένωσης Ιδιωτών Ιατρών Κύπρου (ΕΝΙΚ), ερωτηθείς από τον «Π» σε τι ακριβώς αφορά η εξέλιξη με τη συνταγογράφηση, απάντησε πως «σίγουρα η απόφαση τού δικαστηρίου έχει να κάνει όχι μόνο με φάρμακα αλλά και με ιατροτεχνολογικά αναλώσιμα και υγειονομικά προϊόντα, διαγνωστικές εξετάσεις και αναλύσεις αίματος». Στην ουσία αφορά οτιδήποτε άλλο εκτός από ιατρική φροντίδα, πρόσθεσε.
Βιωσιμότητα
Eάν ισχύσει αυτό που αποφάσισε το δικαστήριο, βασικά θα περάσουμε σε πολυασφαλιστικό σύστημα υγείας. Εάν τους γιατρούς εκτός ΓεΣΥ θα τους πληρώνουν οι ιδιωτικές ασφάλειες, και τα φάρμακα, τις εξετάσεις κ.λπ. ο ΟΑΥ, θα εξακολουθήσει να είναι βιώσιμο το ΓεΣΥ;
Σίγουρα το ΓεΣΥ θα παραμείνει βιώσιμο και τουναντίον, με την εξέλιξη αυτή, οικονομικά θα ωφεληθεί, υπό την έννοια ότι κάποιοι ασθενείς που θα επιλέγουν να πάρουν υπηρεσίες εκτός ΓεΣΥ θα αποφορτίσουν το Σύστημα με αυτόν τον τρόπο και ταυτόχρονα θα παραμένουν περισσότεροι πόροι στη διάθεση του ΟΑΥ για πιο εύρυθμη λειτουργία. Το σύστημα δεν θα γίνει πολυασφαλιστικό, διότι ο ΟΑΥ θα παραμείνει ο καθοριστικός παράγοντας. Η βιωσιμότητα του ΓεΣΥ έτσι κι αλλιώς είναι ασφαλισμένη διά νόμου, λόγω του σφαιρικού προϋπολογισμού και με τις πρόνοιες του νόμου για clawback και rebeat (μηχανισμός αυτόματης ανάκτησης/επιστροφής, κλιμακωτό ποσοστό εκπτώσεων).
Ασθενείς δύο ταχυτήτων
Και γιατί να σπρώξουμε τον κόσμο να πληρώνει και ιδιωτική ασφάλιση παράλληλα με το ΓεΣΥ; Δεν θα αλλάξει και η αρχιτεκτονική και η φιλοσοφία του ΓεΣΥ για κοινωνική ισότητα στα θέματα υγείας;
Δεν σπρώχνουμε κανέναν. Το αντίθετο. Αυτή είναι η ελεύθερη επιλογή όποιου επιθυμεί. Στο παρόν στάδιο, πέραν του 1/3 των συμπολιτών μας έχουν ήδη ιδιωτική ασφάλιση και τον τελευταίο καιρό το ποσοστό αυτό αυξάνεται σημαντικά λόγω της δυσπιστίας που δημιουργήθηκε από τις προσφερόμενες υπηρεσίες στο ΓεΣΥ. Η αρχιτεκτονική και φιλοσοφία του ΓεΣΥ δεν αλλάζουν. Και όσον αφορά την κοινωνική ισότητα και την ίση μεταχείριση ασθενών, ήδη το ΓεΣΥ έχει δημιουργήσει ασθενείς δύο ταχυτήτων με τον τρόπο που λειτουργεί σήμερα. Για παράδειγμα, ο ΟΑΥ επιτρέπει χρέωση 500 ευρώ για χρήση μονόκλινου δωματίου σε νοσοκομεία του ΓεΣΥ, και ήδη επιτρέπει χρεώσεις από νοσοκομεία και γιατρούς του ΓεΣΥ ύψους δεκάδων χιλιάδων ευρώ για επεμβάσεις που ήδη δεν καλύπτονται από το Σύστημα.
Θα είναι για το καλό των πολιτών/ασθενών μια τέτοια εξέλιξη ή απλώς θα βολεύει/συμφέρει τους ασθενείς που μπορούν να πληρώσουν ιδιωτική ασφάλεια, τους γιατρούς που θέλουν να είναι εκτός Συστήματος Υγείας και τις ασφαλιστικές εταιρείες;
Θα είναι προς όφελος όλων των ασθενών αυτή η εξέλιξη, διότι όποιος επιθυμεί θα μπορεί να ασκήσει αυτή την επιλογή και το Σύστημα θα παραμείνει να καλύπτει τις ανάγκες όλων των υπολοίπων. Πάντα βοηθά το Σύστημα οποιονδήποτε αγοράσει υπηρεσίες εκτός ΓεΣΥ, διότι εξοικονομεί πόρους από το ίδιο το Σύστημα οι οποίοι διαφορετικά θα χρησιμοποιούνταν από το ΓεΣΥ για το συγκεκριμένο περιστατικό.
Περί ελέγχων και ποιότητας
Εάν ισχύσει η εν λόγω απόφαση του δικαστηρίου, προφανώς θα δούμε τους «καλούς» γιατρούς να βγαίνουν εκτός ΓεΣΥ (θα δουλεύουν όπως θέλουν και θα αμείβονται όσα θέλουν χωρίς τον έλεγχο του ΟΑΥ κ.λπ.). Και τότε τι θα μείνει στο Σύστημα; Αυτοί που δεν θα μπορούν να αντέξουν στον ανταγωνισμό εκτός ΓεΣΥ; Κάπως έτσι δεν θα χαθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στο ΓεΣΥ και να οδηγηθεί το Σύστημα σε κατάρρευση;
Δεν πιστεύω ότι πολλοί γιατροί θα ενδιαφερθούν να εγκαταλείψουν τον ΟΑΥ, διότι και εκτός Συστήματος οι γιατροί τυγχάνουν ελέγχου από την ίδια την αγορά και από τις δυνάμεις της αγοράς. Έτσι κι αλλιώς είναι ξεκάθαρό ότι ο ΟΑΥ δεν είναι σε θέση να ελέγξει το Σύστημα, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο προϋπολογισμός του ΓεΣΥ έχει υπερδιπλασιαστεί μέσα στα πέντε χρόνια λειτουργίας, ενώ οι καταχρήσεις και η μειωμένη ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι αδιαμφησβήτητο γεγονός. Η εμπιστοσύνη των πολιτών στο ΓεΣΥ έχει ήδη κλονιστεί και δεν φαίνεται να λαμβάνονται οποιαδήποτε αποτελεσματικά μέτρα προς βελτίωση, αφού δεν υπάρχει η αναγκαία τεχνογνωσία στον ΟΑΥ στο παρόν στάδιο. Να σημειωθεί ότι η Eurostat ήδη αναφέρει σημαντικά αυξημένους θανάτους στην Κύπρο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Δηλαδή, θα βελτιωθεί το Γενικό Σύστημα Υγείας εάν στο τέλος το έχουμε για τα φάρμακα και για να κάνουμε τις διαγνωστικές εξετάσεις μας και τις αναλύσεις αίματος;
Ναι, θα υπάρξει βελτίωση διότι θα υπάρξει περισσότερος ανταγωνισμός και θα είναι πίεση προς όλους να βελτιωθούν.
Οι γιατροί του ΓεΣΥ βασικά είναι σαν να είναι εργαζόμενοι στον ΟΑΥ. Γίνεται να απαιτεί ένας μη εργαζόμενος στον ΟΑΥ να έχει λόγο και μερίδιο στον Οργανισμό; Ποιος θα τον ελέγχει; Πώς θα γίνεται ο έλεγχος για καταχρήσεις, για λάθη κ.λπ.; Πώς θα γίνει ένας μη εργαζόμενος στον ΟΑΥ να έχει πρόσβαση στο μηχανογραφικό σύστημα και τα προσωπικά δεδομένα που διαχειρίζεται ο Οργανισμός;
Οι γιατροί γενικά είναι ανεξάρτητα εργαζόμενοι είτε είναι συμβεβλημένοι με τον ΟΑΥ είτε όχι, και ο πλέον ουσιαστικός έλεγχος που γίνεται είναι από τα αποτελέσματα τού εκάστοτε γιατρού, από την εμπιστοσύνη που του δείχνει ο ασθενής. Ο οποιοσδήποτε έλεγχος για καταχρήσεις και λάθη σήμερα εκ μέρους του ΟΑΥ είναι πολύ περιορισμένος και καθόλου αποτελεσματικός και δεν προσβλέπω ότι αυτό θα βελτιωθεί σύντομα. Συνεπώς, ο μόνος ουσιαστικός έλεγχος που θα παραμείνει είναι αυτός της ελεύθερης επιλογής του ασθενούς και η φήμη που δημιουργεί ο εκάστοτε γιατρός. Όσον αφορά δε την πρόσβαση στο μηχανογραφικό και στα προσωπικά δεδομένα, αυτά ανήκουν στον ασθενή και μόνο με τη συγκατάθεση τού ασθενούς μπορεί ο γιατρός να αποκτήσει πρόσβαση. Ως εκ τούτου δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα γι' αυτό το ζήτημα.
Γραμματικό κενό;
Πώς απαντάτε σε αυτούς που υποστηρίζουν ότι η απόφαση τού δικαστηρίου στηρίζεται σε γραμματικό κενό του νόμου, το οποίο μπορεί εύκολα να διορθωθεί από τη Βουλή, και θα διορθωθεί;
Ο νομοθέτης είναι πάντα φειδωλός με τη χρήση λέξεων και το γράμμα του νόμου υπερτερεί οποιασδήποτε άλλης ερμηνείας. Δεν υπήρξε γραμματικό κενό στον νόμο. Ο νομοθέτης καθόρισε ξεκάθαρα την επιθυμία του και το γραμματικό κενό δεν είναι άλλο παρά παρερμηνεία του νόμου εκ μέρους του ΟΑΥ. Δηλαδή, το κατά πόσον εύκολα μπορεί να το διορθώσει η Βουλή χωρίς να δημιουργηθούν άλλα συνταγματικά θέματα με δυσμενή διάκριση εις βάρος πολιτών και επαγγελματικών ομάδων, αυτό θα διαφανεί τις επόμενες ημέρες. Στην ουσία η απόφαση του δικαστηρίου δηλώνει ότι ο ΟΑΥ προέβη σε πεπλανημένη ερμηνεία του νόμου τα τελευταία πέντε χρόνια, κάτι το οποίο πρέπει να διορθωθεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.
_______________________________________________
Δημήτρης Λαμπριανίδης: «Στόχος η αλλαγή του μονοασφαλιστικού;»
Η Ομοσπονδία Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου (ΟΣΑΚ) διαφωνεί πλήρως με το ενδεχόμενο να μπορεί γιατρός που δεν είναι συμβεβλημένος με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) να συνταγογραφεί φάρμακα εντός Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ). Μιλώντας στον «Π» ο εκπρόσωπος Τύπου της ΟΣΑΚ, πρόεδρος της Οργάνωσης Παραπληγικών Κύπρου, Δημήτρης Λαμπριανίδης, διερωτήθηκε κατά πόσον κάποιοι στοχεύουν στο ξήλωμα τής φιλοσοφίας του ΓεΣΥ και στην αλλαγή της αρχιτεκτονικής του Συστήματος από μονοασφαλιστικό σε πολυασφαλιστικό.
Γιατί θεωρείτε ότι θα κινδυνεύσει η βιωσιμότητα του ΓεΣΥ εάν εφαρμοστεί η απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου για συνταγογράφηση φαρμάκων εντός ΓεΣΥ από γιατρούς εκτός Συστήματος Υγείας;
Εδώ και πέντε χρόνια φωνάζουμε όλοι για -και θεωρούμε ως ένα από τα βασικά προβλήματα του ΓεΣΥ- τις καταχρήσεις. Σκεφτείτε ότι διαμαρτυρόμαστε για τις καταχρήσεις για ένα Σύστημα που ελέγχεται διαρκώς, αφού στον ΟΑΥ υπάρχει αρμόδιο Τμήμα Ελέγχου με δικό του διευθυντή και κάθε μήνα ανακοινώνονται ποινές και πρόστιμα. Πριν από λίγες εβδομάδες, ο Οργανισμός εξέδωσε και ανακοίνωση με ειδικές συστάσεις προς τους φαρμακοποιούς, με στόχο να αποφευχθούν οι σπατάλες. Μην ξεχνάτε ότι, πριν από έναν μήνα, οι φαρμακοποιοί φώναζαν για ακαταστασία στις συνταγές, για διπλοσυνταγογράφηση φαρμάκων από τους γιατρούς κ.λπ. Όταν, λοιπόν, ακόμα προσπαθούμε να νοικοκυρέψουμε αυτά που καταχωρούνται μέσα στο λογισμικό -που μπορούμε να τα δούμε και να παρέμβουμε, όταν διαπιστώνεται ότι οδηγούν σε σπατάλες- σκεφτείτε τι θα γίνει εάν γίνονται και πράξεις εκτός Συστήματος. Επίσης, πρέπει να διερωτηθούμε πώς ένας φαρμακοποιός θα αποδεικνύει στον ΟΑΥ ότι εκτέλεσε συνταγή εκτός ΓεΣΥ, η οποία πρέπει να πληρωθεί από το Σύστημα Υγείας. Μήπως θα κληθεί ο ΟΑΥ να αλλάξει λογισμικό; Πόσο θα μας κοστίσει αυτή η αλλαγή; Μήπως θα δώσουμε πρόσβαση σε κάποιους, που δεν έχουν συμβατική σχέση με τον ΟΑΥ και το ΓεΣΥ, στο λογισμικό του Συστήματος Υγείας; Και στην τελική, γιατί να μείνουμε μόνο στα φάρμακα; Γιατί να μην πούμε το ίδιο και για τις αναλύσεις και για τις ακτινοδιαγνωστικές εξετάσεις κ.λπ.; Μήπως ο στόχος αυτών που διεκδικούν συνταγογράφηση εντός Συστήματος, από γιατρούς που δεν είναι συμβεβλημένοι με τον ΟΑΥ, είναι να μας οδηγήσουν σε αλλαγή του μονοασφαλιστικού χαρακτήρα του ΓεΣΥ;
Δεν θα έχει οικονομικό όφελος ο ΟΑΥ όταν κάποιοι δικαιούχοι του θα βλέπουν γιατρούς εκτός Συστήματος; Θα εξοικονομούνται χρήματα από προσωπικούς και ειδικούς γιατρούς του ΓεΣΥ.
Από τους προσωπικούς γιατρούς δεν θα εξοικονομούνται χρήματα, διότι ο τρόπος αμοιβής τους είναι διαφορετικός. Από τους ειδικούς γιατρούς ενδεχομένως. Όμως, μόνο στη θεωρία θα προκύψει κάποια εξοικονόμηση, αφού μακροπρόθεσμα αυτό τι θα σημαίνει για τον Κύπριο ασθενή; Θα καταβάλλει εισφορά στο ΓεΣΥ αλλά θα πληρώνει και 50, 60 ή και περισσότερα ευρώ από την τσέπη για να τον δει γιατρός; Και αν οι γιατροί ξέρουν ότι θα μπορούν να πληρώνονται 50 ή 60 ευρώ, τα οποία δεν θα «φαίνονται» πουθενά, γιατί να μείνουν εντός ΓεΣΥ; Δεν θέλω να ισοπεδώσω τα πάντα και να τσουβαλιάσω όλους τους γιατρούς γιατί δεν είναι σωστό, οι στατιστικές όμως του Τμήματος Φορολογίας από την ημέρα εφαρμογής του ΓεΣΥ είναι εκεί και -νομίζω- μας δίνουν ξεκάθαρα μηνύματα.
Επιπλέον, εάν μπορεί ένας δικαιούχος του ΓεΣΥ να βλέπει γιατρό εκτός Συστήματος Υγείας, ο οποίος θα συνταγογραφεί εντός ΓεΣΥ, σημαίνει ότι θα αποσυμφορηθεί το Σύστημα και θα μειωθούν οι λίστες αναμονής.
Ακόμα κι εάν υποθέσουμε ότι στο ΓεΣΥ θα παραμείνουν όλοι οι γιατροί που σήμερα είναι συμβεβλημένοι με τον ΟΑΥ, όπως κάποιοι θέλουν να το παρουσιάζουν, θέλω να μου πείτε πώς είναι δυνατόν 200 γιατροί εκτός ΓεΣΥ να αποσυμφορήσουν το Σύστημα, όταν οι υπόλοιποι -σχεδόν 3.000 γιατροί- θα παραμείνουν εντός! Και θέλω να μου πει κάποιος γιατί στις ειδικότητες, που ο πληθυσμός των γιατρών είναι πολύ μικρός στην Κύπρο, όπως ενδοκρινολόγοι και αλλεργιολόγοι που έχουμε τις μεγάλες λίστες αναμονής, να μείνουν οι γιατροί στο Σύστημα; Και πώς θα μειωθούν οι λίστες αναμονής σε αυτές τις ειδικότητες; Μήπως απλώς θα μεταφερθούν και οι λίστες εκτός ΓεΣΥ; Οι λίστες αναμονής είναι ένα φαινόμενο το οποίο σίγουρα μας προβληματίζει πολύ έντονα ως ΟΣΑΚ. Ωστόσο, πολλές φορές στο πρόσφατο παρελθόν έχουν δει το φως της δημοσιότητας στοιχεία, κάποια εκ των οποίων δόθηκαν από τους ίδιους τους γιατρούς, για λανθασμένη χρήση του ΓεΣΥ και από τους δικαιούχους, ενώ ο ΟΑΥ έχει πολλές φορές αναφερθεί και σε «προκλητή ζήτηση» από τους γιατρούς, οι οποίοι -προκειμένου να αυξήσουν τα εισοδήματά τους- καλούν τους ασθενείς τους για επιπρόσθετες αχρείαστες επισκέψεις. Για να επιλυθεί το ζήτημα των λιστών αναμονής πρέπει πρώτα να μάθουμε όλοι να χρησιμοποιούμε σωστά τον προσωπικό μας γιατρό και πρέπει και όλοι οι προσωπικοί γιατροί να μάθουν να ενεργούν όπως πρέπει εντός του Συστήματος.
