Εντυπωσιακές είναι οι επιδόσεις της υπηρεσίας Pame Express, καθώς όλο και περισσότεροι πολίτες επιλέγουν ως μέσο μετακίνησής τους το λεωφορείο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία που εξασφάλισε ο «Π» από τη Cyprus Public Transport, στις 300.000 ανέρχονται οι επιβάτες που χρησιμοποίησαν την υπηρεσία από τον Δεκέμβριο του 2022 μέχρι και τον Μάιο 2025.
Δηλαδή -ημερησίως- περίπου 750 ιδιωτικά οχήματα αφαιρούνται από τους δρόμους της πρωτεύουσας, με τους οδηγούς να επιλέγουν να αφήσουν το όχημά τους στον χώρο στάθμευσης του νέου ΓΣΠ για να μεταβούν στη Λευκωσία με το λεωφορείο. Η διαχειρίστρια εταιρεία των αστικών λεωφορείων στη Λευκωσία εκτιμά ότι με την υπηρεσία Pame Express απετράπησαν πέραν των 157.000 μετακινήσεων με ιδιωτικά οχήματα στους δρόμους της πρωτεύουσας.
Γίνεται συνήθεια
Εν αναμονή της τελικής απόφασης για το αν η Λεωφόρος Μακαρίου θα παραμείνει προς χρήση για πεζούς και μέσα μαζικής μεταφοράς, καθώς και για μέσα μικροκινητικότητας, ή θα επαναλειτουργήσει για την κυκλοφορία οχημάτων, ο «Π» παρουσιάζει έρευνα που φέρνει στο φως μετρήσιμα δεδομένα γύρω από το τι σημαίνει στην πράξη βιώσιμη κινητικότητα στη Λευκωσία.
Την ώρα που οι αντιδράσεις των ειδικών αλλά και περιβαλλοντικών οργανώσεων, καθώς και απλών δημοτών, συνεχίζονται και οι απόψεις συνεχίζουν να διίστανται, τα στοιχεία δείχνουν πως υπάρχουν απτά οφέλη -τόσο για τους πολίτες όσο και για την ίδια την πόλη. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται από τον Δεκέμβριο του 2022 και βασίζεται σε μια απλή λογική: ο πολίτης αφήνει το όχημά του στον χώρο στάθμευσης του νέου ΓΣΠ στην είσοδο της πρωτεύουσας και μεταφέρεται δωρεάν στο κέντρο της πόλης με λεωφορείο υψηλής συχνότητας. Μια λύση που αποσυμφορεί την κυκλοφορία και αλλάζει -όπως φαίνεται- τη σχέση των Κυπρίων με τα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Η έρευνα, που εξασφάλισε ο «Πολίτης», πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Κύπρου και αφορά τη χρήση του Park & Ride που λειτουργεί στη Λευκωσία μέσω της γραμμής Pame Express.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τελευταίας μελέτης τον Ιούλιο του 2024, το 49,6% των χρηστών δηλώνει πως η γνώμη του για τις δημόσιες μεταφορές στην Κύπρο βελτιώθηκε μετά τη χρήση της υπηρεσίας. Το 22,8% δηλώνει πως η γνώμη του παραμένει θετική, ενώ μόλις το 20,5% αναφέρει ότι συνεχίζει να έχει αρνητική εικόνα.
Πρόκειται για ένα από τα πιο ενθαρρυντικά ευρήματα της έρευνας, που αποκαλύπτει πώς μια στοχευμένη παρέμβαση -με ποιοτικές υπηρεσίες και αξιόπιστο προγραμματισμό- μπορεί να ανατρέψει χρόνια καχυποψίας του κοινού απέναντι στα δημόσια μέσα μεταφοράς.
Η αλλαγή στη στάση των πολιτών συνοδεύεται από συγκεκριμένες παρατηρήσεις: «Πρώτη φορά βλέπω δημόσια συγκοινωνία που λειτουργεί όπως πρέπει», ανέφερε ένας χρήστης. Άλλος σημείωσε ότι «η συνέπεια στο ωράριο και η καθαριότητα έκαναν τη διαφορά».
Ποιοι το χρησιμοποιούν;
Η συντριπτική πλειονότητα των χρηστών του Park & Ride είναι Κύπριοι (97,6%), με κατοικία κυρίως στη Λευκωσία (76,4%) και στη Λάρνακα (19,5%). Οι περισσότεροι είναι εργαζόμενοι ηλικίας 25-50 ετών (78%) και 51-65 ετών (19,5%), ενώ εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι το 60,2% είναι γυναίκες -ένδειξη ότι η υπηρεσία θεωρείται ασφαλής και εύχρηστη. Επιπλέον, το 90,2% είναι τακτικοί χρήστες και δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν το λεωφορείο σε καθημερινή βάση (92,7%).
Οι επαγγελματικές κατηγορίες που εξυπηρετούνται καλύπτουν κυρίως υπαλλήλους του δημόσιου (45,5%) και ιδιωτικού τομέα (53,7%), καταδεικνύοντας την αξία της υπηρεσίας όχι ως κοινωνικής παροχής αλλά ως χρήσιμης εναλλακτικής για το καθημερινό commuting.
Οφέλη με μετρήσεις
Η υπηρεσία Park & Ride οδηγεί, σύμφωνα με την έρευνα, στην αφαίρεση με καθημερινή αποφυγή περίπου 750 με 800 αυτοκινήτων από το κέντρο της Λευκωσίας. Το 94,5% των συμμετεχόντων δήλωσε πως, αν δεν υπήρχε η γραμμή του Pame Express, θα πήγαινε στην πόλη με ιδιωτικό όχημα. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό ποσοστό που αποτυπώνει τον πραγματικό αντίκτυπο της υπηρεσίας στην αποσυμφόρηση του κέντρου.
Παράλληλα, τα λεωφορεία κινούνται με μεγάλη συχνότητα -κάθε 10 λεπτά- και η διαδρομή από το ΓΣΠ μέχρι το κέντρο διαρκεί λιγότερο από 15 λεπτά. Για τους περισσότερους, αυτό σημαίνει σημαντική εξοικονόμηση χρόνου και μείωση του στρες, της ταλαιπωρίας και των εξόδων μετακίνησης.
Οι θετικές εντυπώσεις
Οι λόγοι για τους οποίους οι χρήστες επιλέγουν την υπηρεσία επικεντρώνονται σε δύο άξονες: την αξιοπιστία και την ευκολία. Σχόλια όπως «είναι πάντα στην ώρα του», «γνωρίζεις πότε έρχεται», «αποφεύγεις την ταλαιπωρία του παρκαρίσματος» είναι ενδεικτικά της συνολικής ικανοποίησης.
Η εμπιστοσύνη που έχει χτιστεί γύρω από το Pame Express αποδίδεται, σύμφωνα με τους ερευνητές, σε τρεις βασικούς παράγοντες: σταθερότητα, καθαριότητα και εξυπηρετικό προσωπικό. Είναι χαρακτηριστικό πως το Pame Express αποκόπτεται πλήρως από την αρνητική φήμη που κουβαλούσαν μέχρι σήμερα οι κυπριακές δημόσιες συγκοινωνίες.
Οι ερευνητές τονίζουν πως η επιτυχία του Park & Ride δεν ήρθε τυχαία. Η δομή της υπηρεσίας, η συχνότητα των δρομολογίων, η στοχοποιημένη προώθηση σε εργαζόμενους και η λειτουργία χωρίς κόστος δημιούργησαν ένα ασφαλές πεδίο δοκιμής. Και η δοκιμή πέτυχε.
Προτείνουν, μάλιστα, τη διεύρυνση τέτοιων παρεμβάσεων με χαμηλό κόστος αλλά υψηλή επιρροή: δράσεις σε εργοδότες, στοχευμένες ενημερώσεις σε κτήρια γραφείων ή ακόμη και απλές ενδείξεις στις στάσεις που να κάνουν τη χρήση του λεωφορείου πιο απλή και προσιτή.
Η επόμενη μέρα
Η μελέτη καταλήγει με μια αισιόδοξη αλλά ταυτόχρονα ρεαλιστική διαπίστωση: η Λευκωσία μπορεί να μεταμορφωθεί αν εφαρμόζονται πολιτικές που ενισχύουν την εμπιστοσύνη και την αξιοπιστία. Το Park & Ride είναι μια απόδειξη πως οι αλλαγές δεν χρειάζονται απαραίτητα τεράστια κονδύλια -αλλά καλή οργάνωση και πολιτική βούληση.
Την ώρα που η Λεωφόρος Μακαρίου βρίσκεται στο επίκεντρο μιας σφοδρής δημόσιας συζήτησης, η μελέτη αυτή επαναφέρει στο προσκήνιο το βασικό ερώτημα: Τι πόλη θέλουμε να χτίσουμε; Μια πόλη που επιστρέφει στο αυτοκίνητο ή μια που κοιτά μπροστά;
Το τελικό ΟΚ του αρχηγού
Η Εταιρεία Δημόσιων Συγκοινωνιών (Cyprus Puplic Transport) ετοιμάζεται να κινηθεί νομικά κατά του Δήμου Λευκωσίας, εάν τελικά επηρεαστεί η λειτουργία του Pame Express. Πληροφορίες αναφέρουν πως ίσως αλλάξουν τα δεδομένα, δηλαδή, αντί 07:00 το πρωί, η διέλευση οχημάτων να επιτρέπεται από τις 9:00 το πρωί μέχρι τις 9 το βράδυ, ενώ για τα Σαββατοκύριακα να ισχύει το υφιστάμενο καθεστώς.
Η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Λευκωσίας, μετά από πρόταση της δημοτικής ομάδας του ΔΗΣΥ, να επιτρέψει τη διέλευση των ιδιωτικών οχημάτων στη Λεωφόρο Μακαρίου, δεν φαίνεται να βρίσκει σύμφωνη σχεδόν καμία αρμόδια Αρχή, ενώ και το Υπουργείο Μεταφορών εμμένει ότι πρόκειται για λανθασμένη πολιτική επιλογή.
Όπως έγραψε τις προηγούμενες ημέρες ο «Πολίτης», την ερχόμενη Πέμπτη, 12 Ιουνίου, το ζήτημα θα συζητηθεί εκ νέου ενώπιον της Επιτροπής Μεταφορών της Βουλής και αναμένεται η επιστολή του Δήμου Λευκωσίας προς τον αρχηγό Αστυνομίας, ο οποίος θα πρέπει να απαντήσει εάν εγκρίνει την απόφαση για τη Μακαρίου ή εάν διαφωνεί.
