Οι συνεχόμενες διακοπές υδροδότησης που έπληξαν τη Λευκωσία τον Αύγουστο, εν τω μέσω του καύσωνα, ανέδειξαν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο τις χρόνιες αδυναμίες του υδροδοτικού συστήματος και την ανάγκη για στρατηγικό ανασχεδιασμό. Αυτό που ξεκίνησε ως μια προγραμματισμένη διακοπή για εργασίες του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) εξελίχθηκε σε μία τριήμερη κρίση, με χιλιάδες νοικοκυριά και κοινότητες να μένουν χωρίς νερό για τέσσερις έως πέντε ημέρες. Η ταλαιπωρία ήταν τεράστια. Με τους πολίτες να κάνουν παράπονα για ελλιπή ενημέρωση, ενώ οι δεξαμενές και τα ιδιωτικά ντεπόζιτα είχαν αδειάσει πλήρως.
Ο πρόεδρος του Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ) Λευκωσίας, Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης, σε συνέντευξή του στον «Π» αναλύει τα αίτια της κρίσης και επισημαίνει τα διαρθρωτικά προβλήματα που προκύπτουν από την απουσία ενός μακροπρόθεσμου σχεδιασμού. Όπως εξηγεί, οι καθυστερήσεις στις εργασίες, η βλάβη στον νέο αγωγό, αλλά και η αποκοπή υπόγειου καλωδίου της ΑΗΚ που άφησε χωρίς ρεύμα το αντλιοστάσιο του ΤΑΥ, οδήγησαν σε αλυσιδωτές διακοπές της υδροδότησης. Το γεγονός ότι δεν υπήρχε εφεδρική γεννήτρια στο αντλιοστάσιο επιδείνωσε την κατάσταση, καθώς η παροχή νερού δεν μπορούσε να συνεχιστεί. Η διαδικασία αποκατάστασης δεν ήταν άμεση, αφού οι άδειοι αγωγοί είχαν γεμίσει αέρα και η επαναφορά της πίεσης έπρεπε να γίνει σταδιακά για να αποφευχθούν ζημιές. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και μετά την αποκατάσταση των βλαβών, η υδροδότηση επανήλθε αργά και μερικώς, αφήνοντας περιοχές –ιδιαίτερα σε υψηλότερο υψόμετρο– χωρίς επαρκή ροή για μέρες.
Ο κ. Γιωρκάτζης τονίζει ότι η δυναμικότητα των αγωγών του ΤΑΥ παραμένει περιορισμένη και δεν μπορεί να καλύψει τη ζήτηση, καθώς στη Λακατάμεια και στις γύρω περιοχές αναλογεί πλέον το 30% της κατανάλωσης νερού της επαρχίας Λευκωσίας. Ο ΕΟΑ, για να ανακουφίσει τους πολίτες, προχώρησε σε εναλλακτικές λύσεις, όπως η χρήση ιδιωτικής γεώτρησης, αλλά αυτά ήταν προσωρινά μέτρα.
Κύριε Γιωρκάτζη, ποιο ήταν το ακριβές αίτιο της βλάβης στον αγωγό του ΤΑΥ και γιατί δεν κατέστη δυνατό να υπάρχει έγκαιρη πρόληψη ή έστω περιορισμός των συνεπειών;
Το ΤΑΥ είχε ενημερώσει τον ΕΟΑ Λευκωσίας στις 25 Αυγούστου πως λόγω προγραμματισμένων εργασιών σύνδεσης κεντρικού τροφοδοτικού αγωγού του ΤΑΥ στην περιοχή Λακατάμειας, την Τρίτη 26 Αυγούστου θα υπήρχε διακοπή υδροδότησης από τις 04:00 μέχρι τις 17:00, στις περιοχές, Τσέρι, Λακατάμεια, Ανθούπολη, Δευτερά, Ανάγυια, Εργάτες και Βιομηχανική Περιοχή Εργατών. Την ίδια μέρα, ως ΕΟΑ Λευκωσίας προχωρήσαμε σε έκδοση σχετικής ανακοίνωσης για ενημέρωση των πολιτών. Οι εργασίες τελικά ολοκληρώθηκαν στις 22.00, με πέντε ώρες καθυστέρηση. Δυστυχώς, δύο ώρες μετά την έναρξη της τροφοδοσίας διαπιστώθηκε ότι υπήρχε διαρροή και διακόπηκε η διαδικασία. Την επόμενη ημέρα, το ΤΑΥ ενημέρωσε εκ νέου για τη διακοπή της υδροδότησης λόγω βλάβης στον νέο αγωγό που τέθηκε σε λειτουργία. Η βλάβη επιδιορθώθηκε στις 20.00 και η παροχή νερού προς τις δεξαμενές του ΕΟΑ άρχισε στις 22.00. Με άλλα λόγια, για 42 ώρες δεν υπήρξε παροχή νερού από το ΤΑΥ στο δίκτυο του ΕΟΑ και των κοινοτήτων.
Εκεί επιλύθηκε το πρόβλημα;
Όχι ακριβώς. Δόθηκε νερό από τις 10:00 το βράδυ της Τετάρτης μέχρι τις 7.00 το πρωί της Πέμπτης, δηλαδή για 9 ώρες περίπου. Μετά διακόπηκε εκ νέου η παροχή νερού, αυτή τη φορά λόγω αποκοπής υπόγειου καλωδίου της ΑΗΚ από εργασίες στο έργο της λεωφόρου Τσερίου. Χάθηκε η ηλεκτροδότηση στο αντλιοστάσιο του ΤΑΥ που τροφοδοτεί με νερό τις υδατοδεξαμενές του ΕΟΑ Λευκωσίας σε Λακατάμεια και Τσέρι και των κοινοτήτων που συνορεύουν με το Δήμο Λακατάμειας. Δυστυχώς δεν υπήρχε εφεδρική γεννήτρια στο αντλιοστάσιο του ΤΑΥ που θα μπορούσε να συνεχίσει την τροφοδοσία νερού.
Πρώτα εξαερισμός, μετά νερό
Πότε επιλύθηκε το πρόβλημα;
Αντιλαμβάνεστε ότι μετά από τρεις συνεχόμενες μέρες όλες οι δεξαμενές και το δίκτυο του ΕΟΑ και των επηρεαζόμενων κοινοτήτων, όπως και τα πλείστα ιδιωτικά ντεπόζιτα, είχαν πλέον αδειάσει. Η βλάβη στην ηλεκτροδότηση επιδιορθώθηκε σχετικά νωρίς, όμως η παροχή στα υποστατικά δεν ήταν δυνατό να γίνει άμεσα, αφού η διαδικασία υδροδότησης στα υποστατικά, όταν αδειάσουν εντελώς αγωγοί και δεξαμενές, χρειάζεται διαχείριση η οποία μπορεί και να διαρκέσει πολλές ώρες μέχρι και μέρες. Η αποκατάσταση της υδροδότησης διαφέρει κατά πολύ από αυτή της ηλεκτροδότησης που όταν επιδιορθωθεί η οποιαδήποτε βλάβη η τροφοδότηση των υποστατικών με ρεύμα είναι άμεση. Η ροή νερού ξεκίνησε αργά, αφού οι αγωγοί ήταν άδειοι και είχαν γεμίσει αέρα. Αν επιχειρούσαμε απότομη ροή, οι αγωγοί θα έσπαζαν από την πίεση. Ο εξαερισμός του δικτύου ήταν επιβεβλημένος για να μην έχουμε πισωγυρίσματα. Τη διαδικασία αυτή ανέλαβαν εξ ολοκλήρου συνεργεία του ΕΟΑ. Η ομαλοποίηση της πίεσης επήλθε την Παρασκευή 29/8, όμως λόγω αυξημένης ζήτησης υπήρξε μερική αποκατάσταση παροχής νερού σε περιοχές με χαμηλότερο υψόμετρο, ενώ σε περιοχές με υψηλότερο υψόμετρο το νερό έφτανε με μεγαλύτερη καθυστέρηση.
Δεν μπορούσαν να διοχετευθούν μεγαλύτερες ποσότητες για να ανταποκριθείτε στην αυξημένη ζήτηση;
Αυτό ήταν και το εύλογο ερώτημα των πολιτών, οι οποίοι ταλαιπωρήθηκαν χωρίς νερό για 4-5 ημέρες. Δεν ήταν δυνατόν να γίνει λόγω του ότι ο τροφοδοτικός αγωγός του ΤΑΥ στην περιοχή έχει συγκεκριμένη διάμετρο. Λειτουργούσε σε πλήρη δυναμικότητα με μέσο όρο 500 κυβικά μέτρα νερού το 24ωρο και δεν μπορούσε να καλύψει το έλλειμμα που προέκυψε στις δεξαμενές του ΕΟΑ και των κοινοτήτων. Να σημειώσω, επίσης, ότι δυστυχώς εδώ και χρόνια το ΤΑΥ δεν προέβη σε βελτιωτικές εργασίες, π.χ. για αύξηση της δυναμικότητας των αντλιοστασίων και αγωγών του στη συγκεκριμένη περιοχή, στην οποία τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω σημαντικής αύξησης πληθυσμού, αναλογεί περίπου το 30% της κατανάλωσης νερού της επαρχίας Λευκωσίας.
Ενημέρωση μέσω sms
Υπήρξε καθυστέρηση στην ενημέρωση των πολιτών που έμειναν χωρίς νερό, όπως διαφάνηκε, και υπήρξαν και έντονα παράπονα από τους Λευκωσιάτες. Θεωρείτε ότι ο ΕΟΑ και το ΤΑΥ λειτούργησαν με επαρκή διαφάνεια και συντονισμό;
Τα γεγονότα, παρόλο που οφείλονταν σε εργασίες του ΤΑΥ το οποίο έπρεπε να ενημερώνει τους πολίτες, ανέδειξαν κάποια κενά και στη δική μας επικοινωνία με το κοινό. Εξετάζουμε ήδη εισήγηση ενεργοποίησης συστήματος γραπτής ειδοποίησης μέσω sms για ενημέρωση σχετικά με τα προβλήματα, τη διάρκεια της βλάβης και εκτιμώμενο χρονοδιάγραμμα αποκατάστασης. Έχουμε όμως και ένα παράπονο. Όταν πλέον μετά από τρεις μέρες μας παρείχαν νερό και αφού μηδενίστηκε η στάθμη στο δίκτυό μας, όταν οργισμένοι πολίτες έκαναν παράπονα, το ΤΑΥ περιοριζόταν στο να ενημερώνει ότι «εμείς δίνουμε νερό», ρίχνοντας το βάρος της ευθύνης υδροδότησης των υποστατικών στον ΕΟΑ, ενώ γνώριζαν ότι και οι δυνατότητες του δικού τους δικτύου, με βάση την αυξημένη ζήτηση, ήταν περιορισμένες και δεν μπορούσαν να δώσουν περισσότερο νερό.
Η νέα δεξαμενή GLS που έχει κατασκευαστεί για να ενισχύσει την υδροδότηση της Λακατάμειας πότε αναμένεται να λειτουργήσει;
Η εν λόγω δεξαμενή έχει ανεγερθεί αλλά δεν έχει ενωθεί με το τροφοδοτικό δίκτυο του ΤΑΥ. Αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία πριν το τέλος του έτους και όντως θα αυξήσει την αυτονομία και επάρκεια νερού από 13 σε 37 ώρες σε περίπτωση διακοπής της τροφοδότησης από το ΤΑΥ.
Αποζημιώσεις από ΤΑΥ
Πώς αξιολογείτε τη συνεργασία ΕΟΑ–ΤΑΥ στη διαχείριση αυτής της κρίσης; Υπάρχει ανάγκη θεσμικής αναθεώρησης των ρόλων ή νέων πρωτοκόλλων αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών;
Αμέσως μετά την αποκατάσταση της παροχής νερού, ο ΕΟΑ Λευκωσίας με επιστολή προς την υπουργό Γεωργίας ζήτησε συνάντηση για να συζητηθούν τα γεγονότα και να καθοριστεί το πλαίσιο συνεργασίας των εμπλεκομένων φορέων για αποφυγή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον. Επίσης, την εβδομάδα μετά τα γεγονότα, ο γενικός διευθυντής και υπηρεσιακοί του ΕΟΑ Λευκωσίας είχαν συνάντηση με το ΤΑΥ κατά την οποία ο προέβησαν σε συγκεκριμένες εισηγήσεις. Μεταξύ άλλων ζητήθηκε η υποχρεωτική παρουσία εκπροσώπων του ΤΑΥ και του Τμήματος Δημοσίων Έργων σε εργοτάξια μεγάλων έργων, η αμεση αποκατάσταση βλαβών από το ΤΑΥ, χωρίς αναβολές για την επόμενη ημέρα, η σαφής και έγκαιρη επικοινωνία του ΤΑΥ με το κοινό, η διασφάλιση αδιάλειπτης ηλεκτροδότησης στα αντλιοστάσια του ΤΑΥ με πρόβλεψη για εφεδρικές γεννήτριες και η αύξηση αποθεμάτων νερού, ώστε να υπάρχουν επαρκή αποθέματα σε περιόδους κρίσεων. Παράλληλα ο ΕΟΑ ζήτησε να εξεταστεί θέμα αποζημιώσεων για τις υπερωρίες που κατέβαλε ο Οργανισμός για την πλήρη αποκατάσταση της υδροδότησης, για το κόστος υδροδότησης με βυτιοφόρα της Βιομηχανικής Περιοχής Εργατών και για την αποκατάσταση των ζημιών στο δίκτυο του ΕΟΑ λόγω της καταπόνησης του από τις παρενέργειες των βλαβών στο δίκτυο του ΤΑΥ.
«Θέλουμε να έχουμε την πλήρη ευθύνη για να δώσουμε λύσεις»
Πώς σχεδιάζει ο ΕΟΑ να ενισχύσει την ανθεκτικότητα του υδροδοτικού δικτύου ώστε να αποφευχθούν παρόμοια φαινόμενα στο μέλλον;
Με βάση τον περί της Ενιαίας Διαχείρισης Υδάτων Νόμο, υπεύθυνο τμήμα για την τροφοδότηση ύδατος στις υδατοδεξαμενές του ΕΟΑ είναι το ΤΑΥ, το οποίο υπάγεται στο Υπουργείο Γεωργίας. Τις τελευταίες δεκαετίες φάνηκε ότι δεν υπήρξε κάποιο στρατηγικό πλάνο ή και σχεδιασμός ανάπτυξης των κρίσιμων υποδομών της ύδρευσης παράλληλα με τη ραγδαία ανάπτυξη του αστικού ιστού. Ως εκ τούτου, οι ανεπαρκείς υποδομές αδυνατούν να εξυπηρετήσουν την ανάγκη της απρόσκοπτης υδροδότησης σε περιπτώσεις τέτοιων βλαβών ή κρίσεων που θα αποκόπτουν την προμήθεια νερού. Από πλευράς ΕΟΑ προκύπτει η ανάγκη ενιαίου σχεδιασμού διαχείρισης του δικτύου διανομής νερού από τις υδατοδεξαμενές προς τα υποστατικά. Είναι κρίσιμης σημασίας να μπορούμε να έχουμε την ολιστική διαχείριση ούτως ώστε να δίνουμε εναλλακτικές λύσεις παροχέτευσης νερού σε όλα τα σημεία. Με την πρόσφατη κρίση είδαμε να μένουν κοινότητες κοντά στα όρια ευθύνης του ΕΟΑ χωρίς νερό και χωρίς να έχουμε τη δυνατότητα να βοηθήσουμε την κατάσταση μέσω του δικτύου μας. Για παράδειγμα, υπάρχει δυνατότητα κατασκευής μικρών βελτιωτικών έργων σύνδεσης κοινοτήτων της περιαστικής Λευκωσίας με το δίκτυο υδροδότησης του αστικού ιστού. Είναι ξεκάθαρο ότι η εξολοκλήρου ανάληψη της ευθύνης υδροδότησης των περιαστικών περιοχών από τον ΕΟΑ θα δώσει λύσεις, οι οποίες αυτή τη στιγμή δεν αποτελούν επιλογές.
