Το Ταμείο Ανάκαμψης στο οποίο συμφώνησαν πέρσι οι χώρες της ΕΕ για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά. Μέχρι τα τέλη Απριλίου πρέπει να παρουσιαστούν στην Κομισιόν τα σχέδια των κρατών μελών, ενώ αμέσως μετά θα ξεκινήσει η αξιολόγησή τους. Εφόσον οι Βρυξέλλες δώσουν το πράσινο φως, η εκταμίευση των πρώτων χρημάτων μπορεί να ξεκινήσει το νωρίτερο το καλοκαίρι.
Η συμφωνία επί του πακέτου με συνολική δύναμη πυρός 750 δις ευρώ το περασμένο καλοκαίρι απαίτησε μακρές και επώδυνες πολιτικές ζυμώσεις. Είναι η πρώτη φορά που η ΕΕ προχωρά στην ανάληψη χρέους για να βοηθήσει τις χώρες μέλη στην αντιμετώπιση των συνεπειών της πρωτοφανούς κρίσης.
«Τα σχέδια πρέπει να γίνουν πιο φιλόδοξα όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις», σχολιάζει ο ρουμάνος πολιτικός και οικονομολόγος Σίγκφριντ Μούρεσαν, ο οποίος ανήκει στην ομάδα του συντηρητικού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.
Οι οδηγίες είναι σαφείς: το 37% των χρημάτων πρέπει να επενδυθεί σε μέτρα προστασίας του κλίματος, το 20% σε έργα ψηφιακών υποδομών και τα υπόλοιπα σε μεταρρυθμίσεις των κοινωνικών συστημάτων ή στη δημόσια υγεία.
Γένους θηλυκού η ανεργία στην Ιταλία
«Ορισμένες χώρες θα πρέπει να το ξανασκεφτούν», λέει ο Ντάμιαν Μπέζελαγκερ από τους Πράσινους, προσθέτοντας ότι θα πρέπει ενσωματώσουν στα σχέδιά τους το γεγονός ότι η κρίση πλήττει άλλες κοινωνικές ομάδες λιγότερο και άλλα περισσότερο.
«Στην Ιταλία το 75% των ανέργων είναι είναι τώρα γυναίκες. Οι νέες επενδύσεις πηγαίνουν όμως σε τομείς όπου κυριαρχούν παραδοσιακά άντρες. Τέτοιες ανισορροπίες θα πρέπει τουλάχιστον να συζητηθούν», λέει ο ίδιος.
Μέχρι στιγμής 18 χώρες έχουν αποστείλει τα σχέδιά τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έξι κατέθεσαν ορισμένες πρώτες προτάσεις ενώ τρεις βρίσκονται στη φάση διαβουλεύσεων. Χρόνος υπάρχει, καθώς η προθεσμία λήγει στα τέλη Απριλίου.
Αιτήσεις που εγκρίνονται μπορούν να λάβουν καταρχάς προχρηματοδότηση ύψους 13% επί του συνολικού προϋπολογισμού των έργων. Τα υπόλοιπα θα καταβάλλονται σε δόσεις, με την Κομισιόν όμως να ελέγχει σε τακτά χρονικά διαστήματα την υλοποίησή τους. Εκτιμάται ότι ο έλεγχος θα είναι αυστηρότερος σε σχέση με παλαιότερα ευρωπαϊκά κονδύλια.
Η Κομισιόν έριξε ήδη πρώτα προειδοποιητικά πυρά προς την πλευρά της Ουγγαρίας. Τον Ιανουάριο η επιτροπή είχε ζητήσει επιτακτικά μεταρρυθμίσεις στο πεδίο ανάθεσης δημόσιων έργων. Σε διαφορετική περίπτωση είχε απειλήσει με αποκλεισμό από το Ταμείο Ανάκαμψης. Με την επισήμανση ότι οι συνθήκες δεν ευνοούν τον ανταγωνισμό, η Κομισιόν «φωτογραφίζει» τα έντονα φαινόμενα διαφθοράς και οικογενειοκρατίας στη χώρα.
Πολιτική ανακύκλωση
Εντούτοις Γαλλία και Γερμανία που έδωσαν ουσιαστικά το έναυσμα για τη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης, δεν δίνουν τώρα και οι ίδιες το καλό παράδειγμα, σχολιάζει ο γερμανός ευρωβουλευτής Σβεν Γκίγκολντ από τους Πράσινους. Οι δυο χώρες προτίθενται να αξιοποιήσουν τα ευρωπαϊκά κονδύλια για έργα που έχουν ήδη αποφασιστεί.
Τα σχέδια χρηματοδότησης εθνικών αναπτυξιακών προγραμμάτων επιτρέπονται μεν, ωστόσο δεν συνάδουν απαραίτητα με τον απώτερο στόχο του Ταμείου Ανάκαμψης: να θωρακίσουν δηλαδή τις οικονομίες για το μέλλον και όχι απλώς να κλείσουν τρύπες που προκάλεσε η πανδημία σε αυτές. «Η γερμανική κυβέρνηση θα έπρεπε να δώσει το καλό παράδειγμα αντί να κάνει πολιτική ανακύκλωση», λέει ο Γκίγκολντ.
Η Γερμανία θα πρέπει να δώσει το καλό παράδειγμα λέει ο Σβεν Γκίγκολντ
Πιο αισιόδοξος ο γερμανός ευρωβουλευτής όσον αφορά άλλες χώρες. Η Ισπανία, για παράδειγμα, αναμένεται να εξαντλήσει πλήρως τις δυνατότητες υλοποίησης έργων μελλοντικού προσανατολισμού. Η κατάρρευση της τουριστικής βιομηχανίας ανέδειξε τις διαρθρωτικές αδυναμίες της ισπανικής οικονομίας. Γι' αυτό και η κυβέρνηση αποφάσισε να επενδύσει τώρα περισσότερο στην έρευνα, σε προγράμματα μετεκπαίδευσης για την αγορά εργασίας, καθώς και σε μεταρρυθμίσεις του συνταξιοδοτικού.
Στην Ιταλία το Ταμείο Ανάκαμψης ήταν η αφορμή για την κατάρρευση της κυβέρνησης Κόντε. Η ΕΕ αντιμετωπίζει όμως τώρα μάλλον με ικανοποίηση το γεγονός ότι τα ηνία της χώρας αναλαμβάνει ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι. «Είναι μια πολύ θετική εξέλιξη», σχολιάζει ο Ζολτ Ντάρβας από το οικονομικό ερευνητικό ινστιτούτο Bruegel των Βρυξελλών. Η Ιταλία αναμένεται να λάβει συνολικά πάνω από 200 δις ευρώ από το ταμείο ανασυγκρότησης, τα 65 εξ αυτών υπό τη μορφή επιχορηγήσεων.
Οι αποφάσεις για το Ταμείο είχαν ληφθεί σε μια συγκυρία όταν η Ιταλία πλήττονταν περισσότερο από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Ψηλά στη λίστα των χωρών που μετρούν πλέον ζημίες δις έχουν αναρριχηθεί στο μεταξύ επίσης Ισπανία, Πορτογαλία, αλλά και Γαλλία.
Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Ντάρνα, ενδεχομένως να υπάρξουν ορισμένες διορθώσεις ως προς τη κατανομή των πόρων, καθώς θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι οικονομικές επιδόσεις του περασμένου καλοκαιριού. Η Ισπανία θα λάβει έτσι μάλλον ελαφρώς περισσότερα, η Ιταλία οριακά λιγότερα κονδύλια.
Μπάρμπαρα Βέζελ
Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης
