Αντιδρώντας στην αναγκαστική προσγείωση αεροσκάφους της Ryanair στο Μινσκ η ΕΕ προχώρησε ήδη στο πάγωμα ενός πακέτου επενδύσεων στη Λευκορωσία ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Και από ό,τι όλα δείχνουν θα ακολουθήσουν περαιτέρω οικονομικές κυρώσεις κατά του καθεστώτος Λουκασένκο, το οποίο εξανάγκασε το αεροσκάφος σε προσγείωση μόνο και μόνο για να συλλάβει τον αντιφρονούντα δημοσιογράφο Ρόμαν Προτάσεβιτς.
Σημαντικότεροι οικονομικοί εταίροι της Λευκορωσίας στην ΕΕ είναι η Πολωνία και η Γερμανία. Σύμφωνα ωστόσο με την Επιτροπή της Γερμανικής Οικονομίας για την ανατολική Ευρώπη η Λευκορωσία βρίσκεται μόλις στην 60η θέση της κατάταξης με τις σημαντικότερες χώρες εξαγωγών.
Οι εμπορευματικές συναλλαγές μεταξύ Γερμανίας και Λευκορωσίας, η οποία έχει 9,3 εκατομμύρια κατοίκους, ανήλθαν το 2020 στα 1,9 δις ευρώ. Συγκριτικά η γειτονική στη Λευκορωσία Λιθουανία, με πληθυσμό μόλις 2,8 εκατομμυρίων κατοίκων, διατηρεί εμπορικές σχέσεις τριπλάσιας αξίας με τη Γερμανία.
Η Λευκορωσία στους κορυφαίους παραγωγούς καλιούχων λιπασμάτων
Σε περίπτωση παγώματος των διμερών εμπορικών σχέσεων οι οικονομικές επιπτώσεις θα είναι αμελητέες για Γερμανία. Στη χειρότερη περίπτωση να πληγούν μεμονωμένες γερμανικές επιχειρήσεις με ιδιαίτερα στενούς δεσμούς στη Λευκορωσία. Από την άλλη οι οικονομικές επιπτώσεις για το καθεστώς Λουκασένκο εκτιμάται ότι θα είναι επίσης αρκετά περιορισμένες. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι σύμφωνα με την υπηρεσία Εμπορίου και Επενδύσεων Germany Trade & Invest (GTAI) μόλις το 3,9% των εξαγωγών της Λευκορωσίας πηγαίνουν στη Γερμανία, ενώ οι εισαγωγές της Λευκορωσίας από τη Γερμανία δεν ξεπερνούν το 4,5%.
Οι εξαγωγές της Λευκορωσίας στη Γερμανία μονοπωλούνται από προϊόντα όπως σίδερο, χάλυβας, πρώτες ύλες, καθώς και χημικά προϊόντα. Ίσως το μόνο που θα έπληττε πραγματικά το Μινσκ θα ήταν κυρώσεις στις εξαγωγές καλιούχων λιπασμάτων, μιας και η Λευκορωσία ανήκει στους μεγαλύτερους παραγωγούς παγκοσμίως. Θα προχωρούσε όμως η ΕΕ στην επιβολή τέτοιων κυρώσεων γνωρίζοντας ότι πρώτον θα έπληττε τους ευρωπαίους γεωργούς και δεύτερον θα πυροδοτούσε εκτόξευση των διεθνών τιμών για καλιούχα λιπάσματα;
Από την πλευρά του το καθεστώς Λουκασένκο, αν επιδίωκε πραγματικά μια αντιπαράθεση με τη Γερμανία ή άλλα ευρωπαϊκά κράτη, θα μπορούσε, θεωρητικά τουλάχιστον, να κλείσει τις στρόφιγγες των αγωγών μέσω των οποίων διοχετεύεται ρωσικό αέριο και πετρέλαιο προς την ΕΕ. Το σενάριο θεωρείται ωστόσο μη ρεαλιστικό από τη στιγμή που ως γνωστόν η Λευκορωσία εξαρτάται οικονομικά από τη Μόσχα και δεν θα ήθελε ποτέ να δημιουργήσει προβλήματα στη Ρωσία. Εκτός αυτού το Μινσκ δεν θα έκλεινε ποτέ τις σιδηροδρομικές αρτηρίες γιατί μέσω αυτών η Κίνα έχει πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά.
Οι Ευρωπαίοι δεν φοβούνται το Μινσκ
Αγωγός της Transneft μεταξύ Ρωσίας-Λευκορωσίας
Ακόμα όμως κι αν συμβεί το αδιανόητο και ο Λουκασένκο διακόψει τη ροή ρωσικού αερίου και πετρελαίου στην ΕΕ έχουμε μπροστά μας καλοκαιρινούς μήνες, στους οποίους ούτε ή άλλως οι ενεργειακές ανάγκες είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Επιπλέον οι Ευρωπαίοι έχουν αρκετό χρόνο για να καλύψουν τις όποιες ανάγκες σε ενέργεια από τη Ρωσία μέσω της Βαλτικής και του Νorth Stream καθώς και των αγωγών της Ουκρανίας.
Στην ουσία το καθεστώς Λουκασένκο δεν έχει καμία δυνατότητα να απειλήσει σοβαρά την ΕΕ με οικονομικά αντίποινα. Και σε καμία περίπτωση δεν είναι σε θέση να εμπλακεί σε ένα «πόλεμο κυρώσεων» με την ΕΕ ή την Γερμανία χωρίς να υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις για τον «μεγάλο αδελφό» στη Μόσχα.
Μαρκιάν Οστάπτσουκ
Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος
