Ψευδείς ειδήσεις σε γερμανικές εφημερίδες και ιστοσελίδες; Όχι, τέτοια φαινόμενα δεν συναντώνται συνήθως σε γερμανικά μέσα ενημέρωσης. Χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι δεν γίνονται λάθη. Ένα χαρακτηριστικό λάθος είναι για παράδειγμα η δημοσίευση φωτογραφίας ή ενός ονόματος ενός θύματος μετά από ένα δυστύχημα ή ένα έγκλημα χωρίς τη προηγούμενη συγκατάθεση των συγγενών του. Σε αυτές τις περιπτώσεις μια εφημερίδα ή μια ιστοσελίδα επικρίνεται δημόσια από το αρμόδιο Γερμανικό Συμβούλιο Τύπου.
To Γερμανικό Συμβούλιο Τύπου ιδρύθηκε το 1956 από τα έντυπα μέσα ενημέρωσης της χώρας με σκοπό τον…αυτοέλεγχο. Aπό τότε είναι το αρμόδιο θεσμικό όργανο για κάθε είδους ενστάσεις πολιτών σχετικά με την ορθότητα και αξιοπιστία δημοσιογραφικών κειμένων. Στο Συμβούλιο απευθύνονται πολίτες όταν θεωρούν πως παραβιάζεται η δημοσιογραφική δεοντολογία, όπως πχ. όταν θεωρούν ότι δεν γίνονται σεβαστά δικαιώματα της προσωπικότητας ή δεν υπάρχουν διακριτά όρια μεταξύ περιεχομένου και διαφήμισης. To 2020 o αριθμός των διαμαρτυριών ξεπέρασε τις 4.000, καταρρίπτοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ. Ήταν μάλιστα διπλάσιος από πέρυσι.
Το 87% των καταγγελιών δεν ήταν άξιες λόγου
Το 2020 εξετάστηκαν συνολικά 4.085 καταγγελίες
Όμως τα φαινόμενα απατούν. Διότι μόνο σε 530 περιπτώσεις το Γερμανικό Συμβούλιο Τύπου, που απαρτίζεται από εθελοντές συνδέσμων εκδοτών και δημοσιογραφικών οργανώσεων, θεώρησε ότι οφείλει να εξετάσει προσεκτικά τη προσφυγή. Για όλες τις υπόλοιπες προσφυγές, δηλαδή το 87%, αρκούσε μια σύντομη ματιά για να διαπιστωθεί ότι δεν είναι άξια λόγου. Για παράδειγμα όταν κάποιος αναγνώστης εξοργίζοντας από ένα δημοσιογραφικό σχόλιο ή απογοητεύονταν όταν δεν δημοσιεύονταν η επιστολή του.
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα μέλη του Συμβουλίου αντιμετώπισαν το ερώτημα πόσες προσφυγές υπήρχαν γύρω από την ειδησεογραφία ή τα ρεπορτάζ σχετικά με τη πανδημία. Στο τέλος του 2020 έφθασαν τις 581, οι οποίες αφορούσαν σχεδόν 400 άρθρα. Και εδώ όμως τα μέλη του Συμβουλίου Τύπου απέρριψαν τις περισσότερες προσφυγές ως αβάσιμες, όπως για παράδειγμα εκείνων που ενοχλήθηκαν από χαρακτηρισμούς όπως «αρνητής πανδημίας» και «οπαδός θεωριών συνωμοσίας». Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Συμβουλίου και δημοσιογράφο Ζάσα Μπορόφσκι ο εθελοντικός αυτοέλεγχος λαμβάνει χώρα βασιζόμενες σε δύο θεμελιώδεις αρχές: την ελευθερία του Τύπου και της γνώμης.
Στη Bild 22 από τους 53 ψόγους
Ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Τύπου Ζάσα Μπορόφσκι
Όμως η ελευθερία της γνώμης έχει όρια, τα οποία ξεπεράστηκαν κατά την άποψη του Συμβουλίου από την εφημερίδα Bild 22 φορές μέσα στο 2020. Ας σημειωθεί ότι πάνω από το 40% των συνολικά 530 ψόγων είχαν ως αποδέκτη την εν λόγω εφημερίδα, της οποίας οι αναγνώστες του έντυπου και της ιστοσελίδας αγγίζουν το 1.000.000. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν το ρεπορτάζ της εφημερίδας για τον διασημότερο λοιμωξιολόγο της Γερμανίας Κρίστιαν Ντρόστεν. Η Bild επέκρινε τον σύμβουλο της καγκελαρίου Μέρκελ ότι εφαρμόζει «αμφιλεγόμενες μεθόδους» χαρακτηρίζοντας έρευνά του ως «απολύτως λανθασμένη».
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο Ζάσα Μπορόφσκι το Γερμανικό Συμβούλιο Τύπου δεν υποκαθιστά τη δικαιοσύνη. Ο ρόλος του είναι μεν ο έλεγχος και αν κριθεί απαραίτητο ο ψόγος μέσα όμως από την επικοινωνία με τα μέσα ενημέρωσης και τα νομικά τους τμήματα. Ο δημοσιογράφος δεν θεωρεί ωστόσο μειονέκτημα ότι το Συμβούλιο δεν έχει περισσότερες εξουσίες και δεν είναι σε θέση να τιμωρήσει ένα μέσο ενημέρωσης. Πιστεύει μάλιστα πως είναι αρκετό ότι οι επικρίσεις του Συμβουλίου εναντίον εντύπων και διαδικτυακών μέσων ενημέρωσης δημοσιεύονται σε ειδική ιστοσελίδα, όπου κάθε ενδιαφερόμενος έχει τη δυνατότητα να βρει τους ψόγους των τελευταίων 35 ετών.
Σε γενικές γραμμές πάντως το Γερμανικό Συμβούλιο Τύπο είναι ικανοποιημένο από τη δημοσιογραφική κάλυψη της πανδημίας. Όπως δηλώνει ο Ζάσα Μπορόσφκι «έπρεπε και εμείς οι δημοσιογράφοι να μελετήσουμε προσεκτικά το ζήτημα όπως ακριβώς έπραξαν πολιτικοί και γιατροί». Εκτιμά πάντως ότι το «συνάφι» του έκανε, όπως λέει, «καλή δουλειά».
Μαρσέλ Φίρστεναου
Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος
