Η υπουργός Παιδείας της ελληνικής κυβέρνησης, Σοφία Ζαχαράκη, μίλησε στον «Π» για τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων για πρώτη φορά στην Ελλάδα, για τον τρόπο αντιμετώπισης της βίας και κακοποίησης στα σχολεία, για τον θεσμό του ψηφιακού σχολείου και ψηφιακού φροντιστηρίου και τον σχολικό εορτασμό της 1ης Απριλίου του 1955 στα ελληνικά σχολεία.
Είμαστε στις αρχές του Αυγούστου, μαθητές και γονείς κάνουν την προετοιμασία για τη νέα ακαδημαϊκή περίοδο. Θα έχουν την επιλογή των ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα για αυτή την ακαδημαϊκή χρονιά;
Το θεσμικό πλαίσιο ενισχύθηκε, εκσυγχρονίστηκε με αποτέλεσμα να υπάρχει μία επιπλέον επιλογή φοίτησης, δηλαδή μια ακόμα δυνατότητα. Βάσει των χρονοδιαγραμμάτων που έχουν τεθεί, από το Φθινόπωρο θα μπορούν να ξεκινήσουν οι αιτήσεις των ενδιαφερόμενων φοιτητών, με στόχο την έναρξη λειτουργίας των νέων τμημάτων εντός του ακαδημαϊκού έτους. Η προτεραιότητα που τέθηκε εξαρχής ήταν και παραμένει η εξής: Καμία έκπτωση στα κριτήρια λειτουργίας των ιδρυμάτων, στην τήρηση των κανόνων. Η Πολιτεία θα έχει την πλήρη εποπτεία με αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις, χωρίς να αναιρεί την αξία του δημόσιου πανεπιστημίου, ακριβώς το αντίθετο.
Αιτήσεις που αναμένουν τις απαραίτητες εγκρίσεις για λειτουργία δεχτήκατε και από παραρτήματα πανεπιστημίων από την Κύπρο. Πού βρίσκεται η συγκεκριμένη διαδικασία; Θα προλάβετε τη φετινή χρονιά;
Πρόκειται για μία ιδιαιτέρως απαιτητική διαδικασία, που απαιτεί χρόνο και υψηλά κριτήρια, τα οποία ήδη εξετάζονται αυστηρά από τις αρμόδιες Αρχές (την ΕΘΑΑΕ και τον ΕΟΠΠΕΠ), για τις 12+1 αιτήσεις που έχουν υποβληθεί και από την Κύπρο προκειμένου να γίνει η επιλογή με απόλυτη προτεραιότητα στην ποιότητα και τη διασφάλιση της ακαδημαϊκής αξιοπιστίας. Οι εισηγήσεις για την καταλληλόλητα των ιδρυμάτων αναμένονται εντός των ημερών. Θα ακολουθήσει η πιστοποίηση των πρώτων προγραμμάτων σπουδών, με στόχο να ξεκινήσουν μέσα στο Φθινόπωρο τα πρώτα ακαδημαϊκά προγράμματα, με κύριο γνώμονα την ποιότητα και τη διασφάλιση ακαδημαϊκής αξιοπιστίας. Φυσικά είμαστε σε ένα νέο περιβάλλον και χρειάζεται αυτονόητα χρόνος προσαρμογής. Σε λίγους μήνες όμως, θα έχουμε την αρχή ενός νέου χάρτη στην Ανώτατη Εκπαίδευση της χώρας μας, μέσα από μια μεταρρύθμιση ουσίας και αποτελέσματος που ανατρέπει μια από τις πιο παρωχημένες αντιλήψεις στη χώρα μας.
Οι φοιτητικές εστίες -ειδικά στην Αθήνα- χρήζουν πλήρους αναβάθμισης. Ανακοινώσατε την ανακαίνιση του κτηριακού συγκροτήματος στην Πατησίων. Πότε θα ολοκληρωθεί; Θα ακολουθήσουν κι άλλες τέτοιες ανακαινίσεις;
Όταν λέμε ότι η Παιδεία είναι επένδυση δεν εννοούμε μόνο σε γνώσεις. Εννοούμε και σε συνθήκες ζωής. Το ζήτημα της στέγασης και των υποδομών αποτελεί μία από τις προτεραιότητες του υπουργείου, καθώς έχει ένα σημαντικό κοινωνικό αποτύπωμα. Με την πρόσφατη Προγραμματική Σύμβαση που υπογράψαμε με το Ίδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης και το ΤΑΪΠΕΔ, ξεκινά άμεσα η ριζική ανακαίνιση και ενεργειακή αναβάθμιση της φοιτητικής εστίας στην Πατησίων 279–281, με προϋπολογισμό περίπου 25 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για μία από τις παλαιότερες εστίες της χώρας, η ανακαίνισή της καθυστέρησε δεκαετίες. Δεν σταματάμε όμως εδώ. Προχωρούμε στην πλήρη ανακατασκευή της φοιτητικής εστίας του Παντείου Πανεπιστημίου, η οποία, μετά από 26 χρόνια εγκατάλειψης, θα ξαναλειτουργήσει και πάλι ως σύγχρονη δομή το 2027. Επιπλέον, εστιάζουμε στην ενεργειακή αναβάθμιση 17 φοιτητικών εστιών σε όλη τη χώρα, με συνολικό προϋπολογισμό 224 εκατ. ευρώ μέσω του νέου κοινωνικού κλιματικού ταμείου. Προχωράμε στην ανέγερση νέας φοιτητικής εστίας στη Σάμο, δυναμικότητας 115 φοιτητών, καθώς και μία σειρά εντάξεων έργων στο πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, για αναβάθμιση εστιών και φοιτητικών εστιατορίων σε αρκετά Ιδρύματα. Πρόσφατα υπεγράφη σύμβαση για τις φοιτητικές εστίες στην Κρήτη μέσω ΣΔΙΤ, συνολικού ύψους 255 εκατ. ευρώ, ενώ εξελίσσονται οι διαδικασίες για κατασκευή εστιών των περιφερειακών πανεπιστημίων μέσω ΣΔΙΤ. Κι εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι ο προϋπολογισμός για το φοιτητικό επίδομα στέγασης έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 2019! Από τα 51 εκατ. ευρώ στα 82 εκατ. ευρώ το έτος, με το ποσό να αυξάνεται σε φοιτήτριες και φοιτητές που συγκατοικούν κατά τη διάρκεια των σπουδών στα περιφερειακά πανεπιστήμια! Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: η αξιοπρεπής διαβίωση των φοιτητών μας δεν είναι προνόμιο, είναι δικαίωμα, και αυτό συνδέεται με την αντίληψή μας για τη διαρκή στήριξη του δημοσίου πανεπιστημίου και τον κοινωνικό του χαρακτήρα. Εγώ είμαι ένα «παιδί του δημόσιου πανεπιστημίου». Ξέρω καλά τις δυνατότητες και τις ανάγκες του. Γνωρίζω τη σημασία που έχει για τη χώρα και για την κοινωνική της συνοχή.
Μετά τα περιστατικά βίας, επανήλθε στη δημόσια συζήτηση το θέμα της ασφάλειας στα ΑΕΙ. Ποιες είναι οι βασικές ρυθμίσεις που προβλέπονται στο νομοσχέδιό σας που περνάει από τη Βουλή;
Να ξεκαθαρίσουμε το αυτονόητο: η βία δεν χωρά στα πανεπιστήμια. Η ασφάλεια είναι προϋπόθεση ελευθερίας, δημοκρατίας και προόδου. Για αυτό και προχωράμε σε ένα νέο πλαίσιο ασφάλειας για όλους: που προστατεύει στην πράξη φοιτητές και καθηγητές με σαφείς κανόνες και καθαρές ευθύνες. Θεσπίζουμε για πρώτη φορά ένα ενιαίο πλαίσιο ποινικής αντιμετώπισης της βίας στα ΑΕΙ, ενώ προβλέπεται άμεση προσωρινή αναστολή φοιτητικής ιδιότητας για έκνομες πράξεις, εφόσον προηγηθεί σχετική απόφαση περιοριστικών όρων από τον αρμόδιο εισαγγελέα. Εισάγουμε ένα σύστημα ελεγχόμενης πρόσβασης, όχι για να χτίσουμε φρούρια αλλά για να εντοπίζουμε έγκαιρα τα περιστατικά, προφυλάσσοντας την ακαδημαϊκή κοινότητα. Τέλος, συστήνουμε το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Ασφάλεια στα ΑΕΙ, με αποστολή να παρακολουθεί, να αξιολογεί και να προτείνει. Το δημόσιο πανεπιστήμιο είναι αποκλειστικά χώρος γνώσης και όχι ανομίας.
Με τους «αιώνιους φοιτητές» τι δρομολογείτε;
Αντιμετωπίζουμε μια διαχρονική παθογένεια που πάει κόντρα στη λογική και εδράζεται αποκλειστικά στην ιδεοληψία ορισμένων. Κάνουμε έναν διαχωρισμό, με δίκαιο, αντικειμενικό και σαφή τρόπο, μεταξύ ενεργών και μη ενεργών φοιτητών. Υπάρχουν επίσης ειδικές πρόνοιες για φοιτητές που έχουν πραγματικές δυσκολίες –είτε πρόκειται για φοιτητές με αναπηρία, γονείς, εργαζόμενους, εγκύους, φοιτητές με σοβαρά προβλήματα υγείας ή αθλητές που διακρίνονται κ.λπ.. Παρέχουμε επίσης μία «δεύτερη ευκαιρία» στους φοιτητές μας που έμειναν πίσω αλλά, όπως αποδεικνύεται, δεν είχαν αποκοπεί από τον πανεπιστημιακό «ομφάλιο λώρο», ενώ έχουν αξιολογηθεί επιτυχώς στο 70% των πιστωτικών μονάδων. Θα το ξεκαθαρίσω: Κανένας φοιτητής δεν θα διαγραφεί λόγω πραγματικής δυσκολίας. Είναι όμως άδικο απέναντι στους χιλιάδες φοιτητές που κοπιάζουν καθημερινά, με στόχο να αποφοιτήσουν μέσα στα φυσιολογικά χρονικά όρια, να επιτρέπουμε την καταχρηστική παραμονή φοιτητών σε ένα μη ενεργό status. Επί της ουσίας στηρίζουμε τη φοιτητική κοινότητα, ενδυναμώνουμε τη θεσμική αξιοπιστία των ιδρυμάτων. Διότι το πανεπιστήμιο δεν είναι χώρος στασιμότητας αλλά εξέλιξης.
Μία από τις δράσεις σας είναι να ενισχύσετε τα σχολεία με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Πόσοι θα μπουν σε όλα τα σχολεία;
Πράγματι, το λέω συχνά και το εννοώ βαθιά: τα παιδιά είναι το μέλλον. Αλλά για να έχουν ένα μέλλον γεμάτο προοπτικές, εμείς σήμερα, η Πολιτεία, οι εκπαιδευτικοί, όλοι μας έχουμε την ευθύνη να τους δώσουμε όχι μόνο γνώση αλλά και δύναμη. Δύναμη εσωτερική, συναισθηματική, κοινωνική. Η ψυχική υγεία δεν είναι πολυτέλεια – είναι προϋπόθεση. Είναι θεμέλιο για να ανθίσουν οι μαθητές μας ως πρόσωπα, ως πολίτες, ως αυριανοί ηγέτες. Για τον λόγο αυτόν ιδρύουμε 700 νέες οργανικές θέσεις εκπαιδευτικού προσωπικού ειδικής αγωγής στα ΚΕΔΑΣΥ, δηλαδή στα ειδικά κέντρα για την ισότιμη πρόσβαση των μαθητών στην εκπαίδευση και την αρμονική ψυχοκοινωνική ανάπτυξή τους. Παράλληλα, ενισχύουμε τις αρμόδιες επιτροπές αξιολόγησης και υποστήριξης των μαθητών (ΕΔΥ) με 600 ψυχολόγους και 600 κοινωνικούς λειτουργούς. Θα καλύψουν έτσι επιπλέον 3.000 σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, σε ζητήματα ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, με προτεραιότητα σε σχολεία αυξημένων κοινωνικών και εκπαιδευτικών αναγκών. Ο ρόλος τους είναι κρίσιμος και εξαιρετικά χρήσιμος, καθώς εντοπίζουν και αντιμετωπίζουν πρώιμα σημάδια άγχους, σχολικού εκφοβισμού, κοινωνικού αποκλεισμού. Υποστηρίζουν τα παιδιά που βιώνουν δυσκολίες στο σπίτι και στο κοινωνικό τους περιβάλλον.
Κυρία Ζαχαράκη, ανακοινώσατε τον μεγαλύτερο επανασχεδιασμό σχολικών βιβλίων των τελευταίων δεκαετιών μαζί με την ενσωμάτωση και νέων τεχνολογιών στα σχολεία. Πότε θα ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός και ποιες θα είναι οι νέες τεχνολογίες στα σχολεία;
Ο επανασχεδιασμός των σχολικών βιβλίων είναι μόνο η αρχή. Δεν αλλάζουμε απλώς το περιεχόμενο· αλλάζουμε το πώς μαθαίνουμε, το πώς διδάσκουμε, το πώς συνδεόμαστε με τον κόσμο γύρω μας. Μία διαδικασία για την οποία για πρώτη φορά η εκπαιδευτική κοινότητα θα έχει λόγο ως προς την αξιολόγηση των συγγραμμάτων, ενώ στόχος είναι να ολοκληρωθεί σταδιακά από το 2027 και μετά, για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Το νέο εκπαιδευτικό υλικό θα αποτελεί μια «ζωντανή» πλατφόρμα γνώσης που θα επικαιροποιείται συνεχώς. Ταυτόχρονα, αξιοποιούμε τις νέες τεχνολογίες. Ενδεικτικά σας αναφέρω το Ψηφιακό Σχολείο ΙΙ, με διαδραστικά μαθήματα, εξατομικευμένους οδηγούς μάθησης και εργαλεία διάγνωσης μαθησιακών αναγκών. Το Ψηφιακό Φροντιστήριο με ενισχυτική διδασκαλία και ασκήσεις αλληλεπίδρασης. Το σχολείο έχει γίνει συνολικά πιο διαδραστικό με την εγκατάσταση 36.000 σύγχρονων πινάκων και καινοτόμα συστήματα αμφίδρομης διδασκαλίας σε σχεδόν 7.000 σχολεία. Παραδώσαμε 177.112 σετ ρομποτικής σε 11.146 μονάδες, ενώ προχωρούμε στην ψηφιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Επίσης, η εφαρμογή eVivlio αποτελεί μια πρωτοποριακή ψηφιακή βιβλιοθήκη που φέρνει εκατοντάδες τίτλους λογοτεχνικών και εκπαιδευτικών βιβλίων στα χέρια κάθε μαθητή, κάθε γονιού, κάθε εκπαιδευτικού. Αυτό είναι το όραμά μας: ένα σχολείο ανοιχτό, σύγχρονο, δημοκρατικό, δίκαιο. Ένα σχολείο που βλέπει μπροστά.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης του σχεδίου νόμου για τη Μονή Σινά διατυπώθηκαν ενστάσεις είτε για καθυστέρηση της κυβέρνησης είτε για τις αντιδράσεις από τη σιναϊτική αδελφότητα. Πώς απαντάτε;
Η ιερά μονή Σινά είναι ένα μοναδικό ιστορικό και πνευματικό κεφάλαιο του οικουμενικού Ελληνισμού. Δεκαπέντε αιώνες αδιάλειπτης παρουσίας, σε ένα ιδιαίτερα σύνθετο περιβάλλον, απαιτούν θεσμική εγρήγορση και εθνική υπευθυνότητα. Όταν ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός, ένας άνθρωπος με πάνω από έξι δεκαετίες προσφοράς στη μονή, απευθύνθηκε στην Πολιτεία κατόπιν της σύμφωνης γνώμης της ιερας σιναϊτικης αδελφότητας, ήταν αυτονόητο το καθήκον μας να στηρίξουμε. Εσωτερικές διαφωνίες ορισμένων πατέρων της μονής δεν είναι κάτι ασύνηθες. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να εμπλακούμε στα εσωτερικά της μονής, όπως έκανε το κόμμα «ΝΙΚΗ». Εμείς λειτουργούμε θεσμικά και με κριτήριο τη μεγάλη εικόνα για το μέλλον της μονής. Δώσαμε νομική υπόσταση σε μια εκπροσώπηση που ήταν ανύπαρκτη νομικά, με απόλυτο σεβασμό στους εκκλησιαστικούς κανόνες, αναλογιζόμενοι το χρέος μας και τις ευθύνες μας απέναντι στη μακραίωνη ιστορία της μονής. Αναμένουμε και η φίλη Αίγυπτος να πράξει το ίδιο και να αναγνωρίσει τη νομική προσωπικότητα της ιερας μονής Σινά, σύμφωνα με το αιγυπτιακό δίκαιο.
«Φόρος τιμής η 1η Απριλίου»
Έπειτα από δική σας πρωτοβουλία, η 1η Απριλίου του 1955, η έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα, θα τιμάται στα σχολεία της Ελλάδας. Τι σας ώθησε να πάρετε μια τέτοια απόφαση και με ποιον τρόπο θα τιμάται;
Είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής στην ιστορία του Κυπριακού Ελληνισμού. Ήταν για μένα μια βαθιά συνειδητή επιλογή, με ιστορικό και παιδαγωγικό πρόσημο. Δίνουμε στους μαθητές μας την ευκαιρία να γνωρίσουν μία ακόμη ξεχωριστή πτυχή της ιστορίας του Μείζονος Ελληνισμού. Όχι με πνεύμα εθνικιστικής έξαρσης αλλά με σεβασμό στην ιστορική αλήθεια. Η ημέρα θα τιμάται στα σχολεία, μέσα από αφιερωματικές δράσεις, προβολές, εργασίες, ομιλίες, ποιητικά και θεατρικά δρώμενα, για ένα σημαντικό κεφάλαιο της εθνικής μας πορείας. Διότι η ιστορία μας δεν είναι απλώς παρελθόν –είναι πηγή νοήματος, ταυτότητας και ευθύνης. Κατανοώντας το χθες, μπορούμε να χαράξουμε το μέλλον μας με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.
