Φιλοευρωπαϊστής αλλά με κριτική ματιά, ο δρ Αντώνιος Νέστορας, δεν διστάζει να αναδείξει τις αδυναμίες αλλά και τις δυνατότητες της ΕΕ, υποστηρίζοντας πως η «γεωπολιτική μοναξιά» στην οποία έχει περιέλθει η Ευρώπη μπορεί, αν γίνει σωστή ανάγνωση, να αποτελέσει την αφετηρία για ουσιαστικές αλλαγές. Έχοντας πλούσια παρουσία στις Βρυξέλλες μέσω αρθρογραφίας, δημοσίευσης συγγραμμάτων και δημόσιων τοποθετήσεων που ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα, αναλύει τη γεωπολιτική θέση της ΕΕ στον παγκόσμιο χάρτη, προτείνοντας ιδέες και λύσεις για τη βελτίωση και ανάπτυξη, τόσο της εσωτερικής λειτουργίας όσο και της εξωτερικής παρουσίας της.
Συμπιεσμένη η ΕΕ
Η γεωπολιτική θέση της ΕΕ είναι πάρα πολύ δύσκολη, καθώς βρίσκεται συμπιεσμένη ανάμεσα στους γίγαντες Κίνα και ΗΠΑ, ενώ δέχεται επίσης πιέσεις από μεσαίες δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Τουρκία, οι οποίες εδώ και χρόνια είναι πιο επιθετικές και ανταγωνιστικές απέναντι στα κράτη μέλη της.
«Βιώνουμε μία γεωπολιτική μοναξιά, καθώς οι μεγάλες συμμαχίες που ονειρευόταν η Ευρώπη δεν έχουν αποδώσει. Λόγω επίσης και των εσωτερικών δυναμικών που παρουσιάζονται σε αυτές, έχουν αλλάξει κατεύθυνση, προτεραιότητες ή και συμφέροντα», σημειώνει ο δρ Νέστορας. Πρόκειται για μία συνειδητοποίηση που ήρθε με άσχημο τρόπο, αλλά μπορεί να δώσει ώθηση για να δούμε την πραγματικότητα κατάματα. «Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως για να ανταπεξέλθουμε εντός ενός εχθρικού γεωπολιτικού περιβάλλοντος, θα πρέπει τα κράτη μέλη να είναι ενωμένα».
Εξήγησε πως τα κράτη μέλη από μόνα τους δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τις ΗΠΑ και την Κίνα, ούτε να θωρακίσουν αποτελεσματικά την άμυνά τους απέναντι στις απειλές εξ ανατολών. Παράλληλα, θεωρεί ότι η ΕΕ μπορεί να πετύχει αυτονομία έναντι των ΗΠΑ, δεδομένης της οικονομικής άνεσης και της στρατιωτικής τεχνογνωσίας της, αρκεί να υπάρξει πολιτική βούληση. «Θα ήταν ευχής έργον και για τις ΗΠΑ να συμβεί αυτό. Άλλωστε, επί διακυβέρνησης Ομπάμα, είδαμε τις ΗΠΑ να στρέφουν την προσοχή τους στην Ασία, με τη γνωστή πολιτική 'Ασιατικός Άξονας'», εξηγεί.
Το προαπαιτούμενο τρίπτυχο
Ο δρ Νέστορας προτείνει την ανάπτυξη ενός τρίπτυχου, το οποίο θα είναι ικανό να οδηγήσει σε μία πιο ισχυρή, πιο δίκαιη και σταθερή ΕΕ, τόσο εντός των συνόρων όσο και εκτός αυτών. Αυτό της ασφάλειας, της οικονομίας και της κοινωνικής συνοχής.
Όσον αφορά την ασφάλεια, επισήμανε ότι η θωράκιση της ΕΕ πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. «Πρέπει να είμαστε σίγουροι πως η ΕΕ είναι ικανή να παρέχει ασφάλεια στα κράτη μέλη», σημείωσε. Η θεμελίωση μίας κοινής αμυντικής βιομηχανίας απαιτεί παράλληλη ανάπτυξη κοινών δομών, χωρίς συμμετοχή τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας. «Πρόκειται περί υποκρισίας να αντιμετωπίζουμε τη Ρωσία ως εχθρό και την Τουρκία ως σύμμαχο και ως Ελλάδα και Κύπρος είναι καθήκον μας να θέτουμε επανειλημμένα αυτό το ζήτημα και να εξισώσουν τη Ρωσία με την Τουρκία. Είναι πολλές οι ομοιότητες μεταξύ αυτών των δύο χωρών: αναθεωρητικές, επιθετικές και αυταρχικές», παρατήρησε.
Στον οικονομικό τομέα, η ΕΕ έχει επενδύσει τεράστια κεφάλαια στην Πράσινη Συμφωνία και στη ριζική μετατροπή της οικονομίας, η οποία όμως, σύμφωνα με τον δρα Νέστορα, είναι σε μεγάλο βαθμό ανέφικτη. «Πρέπει να αναδιαρθρώσουμε τις πολιτικές και τις σκέψεις μας, ώστε να εξασφαλίσουμε βιωσιμότητα, ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα. Εάν εξαφανιστεί η ευρωπαϊκή βιομηχανία σε καίριους τομείς, πρόσθεσε, δεν θα έχει νόημα να μιλάμε για βιωσιμότητα. «Επομένως, χρειάζεται να υπάρχει μία ισορροπία μεταξύ των στόχων της βιωσιμότητας, της ανταγωνιστικότητας και της οικονομικής ανάπτυξης», εξήγησε.
Δεν είναι άσπρο-μαύρο η πράσινη μετάβαση
Η πράσινη μετάβαση έχει και κοινωνικές επιπτώσεις, καθώς επηρεάζει την απασχόληση, την εκπαίδευση και τις ανισότητες στις τοπικές κοινωνίες, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει «δίκαιη μετάβαση». Όπως ανέφερε ο δρ Νέστορας, αύξησε τις οικονομικές ανισότητες και τα προνόμια ενός πολύ μικρού τμήματος του πληθυσμού, δημιουργώντας προβλήματα στους οικονομικά ασθενέστερους. Η κοινωνική δικαιοσύνη, συνέχισε, είναι απολύτως απαραίτητη, ειδάλλως δεν θα υπάρχει στήριξη, ούτε για την οικονομική ούτε για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Βάσει των άνωθεν, σημείωσε ο δρ Νέστορας, η έκθεση Ντράγκι είναι πολύ σημαντική, καθώς μας εξέθεσε μπροστά στις προκλήσεις και τους κινδύνους που έχουμε ενώπιόν μας. «Περιλαμβάνει 'πλούσιες' προτάσεις στη βάση αυτού του τρίπτυχου», ανέφερε.
Να επανεφεύρουμε την ΕΕ
Κατά τα τελευταία χρόνια, η αποτελεσματικότητα της λειτουργίας της ΕΕ έχει δεχθεί κριτική από διάφορες πολιτικές κατευθύνσεις. Ο ακαδημαϊκός χαρακτήρισε αναποτελεσματική τη δομή και τη λειτουργία της ΕΕ, καθώς κρίνει ότι δεν μπορεί να στηρίξει τα μέλη της, ούτε να διαχειριστεί τα προβλήματα που έχει απέναντί της. Προτείνει δε, τη θεσμική αναδιάρθρωση της ΕΕ στο πλαίσιο της «επανεφεύρεσής» της. Η δημιουργία μίας «νέας» Ευρώπης, είναι απαραίτητη γεωπολιτική εξέλιξη. «Δεν θα είναι η πρώτη φορά που θα ληφθεί τέτοια ενέργεια», τόνισε χαρακτηριστά.
Η ΕΕ και η γειτονία της
Αναφορικά με την ταλαίπωρη Μέση Ανατολή και τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η ΕΕ στην επίλυση των ζητημάτων, όπως το Παλαιστινιακό, το Συριακό και τη χρόνια αστάθεια στον Λίβανο, ο πολιτικός αναλυτής τόνισε πως η Ένωση δεν μπορεί να λάβει κάποιο καθοριστικό ρόλο. «Η ΕΕ διακατέχεται από εσωστρέφεια, αντιμέτωπη με τα δικά της εσωτερικά ζητήματα. Ως εκ τούτου, αυτήν τη χρονική περίοδο, δεν μπορεί να αποτελέσει κάποιο καταλυτικό ρόλο για την επίλυση των εν λόγω ζητημάτων». Ο ίδιος θεωρεί πως δεν υπάρχει το ιδανικό πολιτικό κεφάλαιο για να διαδραματίσει η ΕΕ καθοριστικό ρόλο.
Όσον αφορά το Ουκρανικό, ο δρ Νέστορας τόνισε πως στην ΕΕ υπάρχει ξεκάθαρη πολιτική βούληση να υποστηριχθεί η Ουκρανία μέχρι τέλους. Από εκεί και πέρα, πρόσθεσε, τίθεται σε αμφιβολία εάν αυτή η πολιτική γίνει κατορθωτή, βάσει οικονομικών όρων, χωρίς ενίσχυση από τις ΗΠΑ. «Επίσης, θα πρέπει να μας προβληματίσει μέχρι πού μπορούν να φθάσουν οι θυσίες μας», πρόσθεσε.
Το καρότο έχει χαθεί
Ένας ενδεχόμενος συμβιβασμός μεταξύ Ρωσίας-ΕΕ στο Ουκρανικό, θα έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις και στο κυπριακό ζήτημα, καθώς θα αποτελέσει ένα κακό παράδειγμα. «Εάν μπούμε στη διαδικασία να συζητήσουμε για τη νομιμοποίηση της ρωσικής εισβολής, δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω και να πούμε πως δεν νομιμοποιείται η τουρκική εισβολή», εξήγησε. Σε βάθος χρόνου, πρόσθεσε, θα πρέπει να βελτιωθούν οι σχέσεις μας με τη Ρωσία, αλλά με την ΕΕ σε θέση ισχύος. «Γεγονός που ισχύει και στην περίπτωση της Τουρκίας», συμπλήρωσε. Η δημιουργία μίας ισχυρής Ευρώπης θα βοηθήσει στα μέγιστα την επίλυση του κυπριακού ζητήματος και στην παύση της ελληνοτουρκικής διένεξης. «Η δημιουργία μίας ισχυρής αμυντικής θωράκισης, θα βοηθήσει στη διεκδίκηση για αλλαγή στάσης της Τουρκίας, έχοντας οφέλη Ελλάδα και Κύπρος». Συνεχίζοντας, τόνισε πως έχει χαθεί το καρότο από την πολιτική προσέγγιση της ΕΕ προς την Τουρκία, καθώς η ενταξιακή της πορεία έχει επί της ουσίας σχεδόν χαθεί. «Κατά τα τελευταία 20 χρόνια, έχουμε χαλαρώσει τη στάση μας απέναντι στην Τουρκία και το γεγονός αυτό μας φέρνει σε δύσκολη θέση. Εάν ο συσχετισμός ισχύος μεταξύ ΕΕ-Τουρκίας ανατραπεί, τότε Ελλάδα και Κύπρος θα μπορούν πιο εύκολα να λάβουν αυτά που θέλουν», σημείωσε.
Η διαχείριση του Μεταναστευτικού
Παράλληλα, υπογραμμίζει την ανάγκη για μία δομημένη, στρατηγική προσέγγιση γύρω από το Μεταναστευτικό. Προτείνει τη δημιουργία μίας πραγματικά ενιαίας μεταναστευτικής προσέγγισης και μίας ευρωπαϊκής βίζας μετανάστευσης, εφαρμόζοντας ένα πλαίσιο για την επιλογή μεταναστών βάσει κριτηρίων. «Η συστηματική διαχείριση από την ΕΕ, μόνο θετικά μπορεί να προσδώσει, τόσο για εθνικούς και πολιτισμικούς λόγους όσο και για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης και ανθρωπισμού. Έφερε ως παράδειγμα τη δημιουργία δομημένου συστήματος υποδοχής, «ενός συστήματος γνωστού εκ των προτέρων που να μπορούν να απευθυνθούν οι μετανάστες. «Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνουμε τη νόμιμη μετανάστευση και την ένταξη των μεταναστών», κατέληξε.
