Ο νόμος για την καύση των νεκρών παραμένει στα χαρτιά οκτώ χρόνια μετά την ψήφισή του. Όπως μας λέχθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών, μέχρι σήμερα δεν έχει υποβληθεί αίτηση για αδειοδότηση λειτουργίας κέντρου αποτέφρωσης. Για να υποβληθεί μια τέτοια αίτηση θα πρέπει, πρώτα, να ανεγερθεί το κέντρο αποτέφρωσης και να εγκατασταθεί ο αποτεφρωτήρας. Όπως πληροφορούμαστε, η εταιρεία M.W. Crematorium Cyprus ltd έχει εξασφαλίσει όλες τις απαιτούμενες άδειες περιλαμβανομένης και της περιβαλλοντικής άδειας για την κατασκευή εγκαταστάσεων με σκοπό τη λειτουργία του πρώτου κέντρου αποτέφρωσης (κρεματόριου) στην Κύπρο και συγκεκριμένα στη βιομηχανική περιοχή Αγ. Βαρβάρας στην Πάφο. Ένας απο τους μετόχους της εταιρείας είναι το γραφείο κηδειών «Φύλακες Άγγελοι». Όπως δήλωσε στον «Π» ο ιδιοκτήτης του γραφείου κηδειών Νεόφυτος Χριστοδουλίδης, τα κατασκευαστικά έργα αναμένεται να αρχίσουν τους επόμενους δυο με τρεις μήνες και εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθούν σε διάστημα οκτώ με 12 μηνών. Το κέντρο αποτέφρωσης θα είναι συνολικού εμβαδού 1.000 τ.μ. και θα διαθέτει δύο ορόφους (υπόγειο και ισόγειο). Για την εξασφάλιση άδειας για λειτουργία κέντρου αποτέφρωσης το έργο θα πρέπει να περιλαμβάνει πέραν των υποστηρικτικών χώρων και ειδικό χώρο όπου θα γίνεται ο αποχαιρετισμός των νεκρών.
Σύμφωνα με τη μελέτη βιωσιμότητας, το κέντρο αποτέφρωσης θα εξυπηρετεί τους χιλιάδες αλλοδαπούς μόνιμους κατοίκους Κύπρου αλλά και Κύπριους, οι οποίοι, είτε λόγω θρησκείας είτε κουλτούρας είτε και φιλοσοφικών πεποιθήσεων, προτιμούν το σώμα τους να οδηγηθεί για καύση στον αποτεφρωτήρα αντί να ενταφιαστεί. Μέχρι σήμερα αυτό που γίνεται στην Κύπρο είναι οι νεκροί να μεταφέρονται μέσω των γραφείων κηδειών σε χώρες του εξωτερικού, κυρίως στη Βουλγαρία, για αποτέφρωση, με τεράστιο οικονομικό και συναισθηματικό κόστος. Στην απουσία, λοιπόν, αδειοδοτημένου κέντρου αποτέφρωσης, τα γραφεία κηδειών συνεργάζονται με κέντρα αποτέφρωσης του εξωτερικού όπου παραπέμπονται οι σοροί για καύση και επιστρέφουν σε τεφροδόχο. Το κόστος για τη μεταφορά και αποτέφρωση ενός νεκρού στο εξωτερικό μπορεί να ανέλθει μέχρι και τις €5.000 περίπου. Με τη λειτουργία του κέντρου αποτέφρωσης στην Πάφο το κόστος θα μειωθεί αισθητά. Αναμένεται να κυμανθεί μεταξύ €900- €1.000.
Απορρίφθηκε η δημιουργία κρατικού αποτεφρωτήρα
Στο πρόσφατο παρελθόν, ιδιοκτήτες γραφείων κηδειών, με διάβημά τους προς το Υπουργείο Εσωτερικών, ζήτησαν την κατασκευή και λειτουργία ενός κρατικού κέντρου αποτέφρωσης δεδομένου του μεγάλου κόστους που συνεπάγεται μια τέτοια επένδυση, με σκοπό τα γραφεία κηδειών να αγοράζουν υπηρεσίες από το κράτος.
Σύμφωνα με τις οικονομικές μελέτες στις οποίες προέβησαν γραφεία κηδειών που ενδιαφέρθηκαν να επενδύσουν, απαιτείται ένα κονδύλι των €2 εκατ. περίπου για τη λειτουργία ενός κέντρου αποτέφρωσης με βάση τις κτηριολογικές και δομικές απαιτήσεις που τίθενται στην κείμενη νομοθεσία.
Επί τούτου, αξίζει να σημειωθεί ότι στην κείμενη νομοθεσία περιλαμβάνεται πρόνοια για λειτουργία αποτεφρωτηρίου από το κράτος στην περίπτωση που δεν θα υπάρξει ενδιαφέρον από τον ιδιωτικό τομέα. Συγκεκριμένα, στον περί της Αποτέφρωσης Ανθρώπινης Σορού Νόμο και συγκεκριμένα στο άρθρο 17 προβλέπονται τα εξής: « (…) «Η Δημοκρατία, κατόπιν απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, δύναται να ιδρύσει και να λειτουργεί κέντρο ή κέντρα αποτέφρωσης, είτε ως κρατικά είτε με τη μορφή νομικού προσώπου δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, χωρίς να απαιτείται η εξασφάλιση της σχετικής άδειας λειτουργίας, αλλά κάθε τέτοιο κέντρο οφείλει να τηρεί και να συμμορφώνεται με όλες τις λοιπές απαιτήσεις και προδιαγραφές που προβλέπει ο παρών νόμος». Επίσης, το άρθρο 33 του νόμου προβλέπει ότι «δήμοι ή κοινότητες, αυτοτελώς ή σε συνεργασία με άλλους γειτονικούς ή όμορους δήμους ή κοινότητες, δύνανται, τηρουμένων των διατάξεων της οικείας αυτών νομοθεσίας και σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου, να προωθούν την ίδρυση και λειτουργία κέντρων αποτέφρωσης στη Δημοκρατία με τη μορφή νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου, κερδοσκοπικού ή μη, το οποίο θα υπέχει ως φορέας κέντρου αποτέφρωσης τις ευθύνες και τα καθήκοντα που προκύπτουν από την ίδρυση και λειτουργία του κέντρου αποτέφρωσης».
Τα Υπουργεία Εσωτερικών και Οικονομικών απέρριψαν την εισήγηση των ιδιοκτητών γραφείων κηδειών, διότι δεν ήθελαν να δημιουργήσουν άλλον έναν ημικρατικό οργανισμό. Ομοίως και οι δήμοι, καθώς δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα για μια τέτοια επένδυση.
Με την αναμενόμενη λειτουργία κέντρου αποτέφρωσης στην Πάφο το θέμα λύνεται καθώς τα γραφεία κηδειών θα μπορούν να αγοράζουν υπηρεσίες από την ιδιοκτήτρια εταιρεία.
10 χρόνια διαβουλεύσεις
Οι προσπάθειες που αναλήφθηκαν για νομοθετική ρύθμιση της καύσης των νεκρών χρονολογούνται από τις 19/7/2006, όταν το Υπουργικό Συμβούλιο του μ. Τάσσου Παπαδόπουλου ανέθεσε σε νομοπαρασκευαστική επιτροπή, με επικεφαλής την τότε επίτροπο Νομοθεσίας Λήδα Κουρσουμπά, την ευθύνη της ετοιμασίας νομοσχεδίου που να ρυθμίζει την εγκατάσταση και λειτουργία στην Κύπρο αποτεφρωτήρων για σκοπούς καύσης νεκρών υπό τον περιορισμό όπως οι πρόνοιες του νομοσχεδίου μην εφαρμόζονται για Κύπριους. Η απόφαση αυτή τροποποιήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο του μ. Δημήτρη Χριστόφια τρία χρόνια μετά και συγκεκριμένα στις 22/4/2009 κατόπιν εισήγησης της κ. Κουρσουμπά ώστε να διασφαλίζεται και για τους Κύπριους το δικαίωμα της αποτέφρωσης χωρίς οποιαδήποτε διάκριση. Ταυτόχρονα, με την εν λόγω απόφαση καθορίστηκε ότι το νομοσχέδιο θα επιτρέπει τη λειτουργία κέντρων αποτέφρωσης είτε ως κρατικών είτε ως οργανισμών δημοσίου δικαίου είτε με καθεστώς ιδιωτικού δικαίου. Εντέλει, το νομοσχέδιο που τιτλοφορείται ως «ο περί της Αποτέφρωσης Ανθρώπινης Σορού Νόμος» ψηφίστηκε από την ολομέλεια της Βουλής στις 8 Απριλίου 2016 παρά τις έντονες ενστάσεις της Εκκλησίας. Ωστόσο, ο νόμος τέθηκε σε εφαρμογή με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 04/09/2019.
Μόνο με άδεια θα αποτεφρώνονται νεκροί
Απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτέφρωση ανθρώπινης σορού αποτελεί, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, η προσκόμιση σχετικής άδειας αποτέφρωσης για τη συγκεκριμένη σορό από τον έπαρχο στη διοικητική περιφέρεια του οποίου ευρίσκεται το κέντρο αποτέφρωσης. Οι έπαρχοι έχουν εξουσία να εκδίδουν άδεια αποτέφρωσης ανθρώπινης σορού μόνο αν προηγουμένως έχει υποβληθεί σε αυτούς ρητή δήλωση του αποθανόντος ότι επιθυμεί την αποτέφρωση της σορού του σύμφωνα με τον τύπο που καθορίζει η αρμόδια Αρχή, η οποία θα συνοδεύεται από το προβλεπόμενο τέλος ύψους €30 νοουμένου ότι ο αποθανών είχε συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του κατά την υποβολή της δήλωσης. Σε περίπτωση που η ρητή δήλωση δεν παραδίδεται αυτοπροσώπως από τον αιτούντα, απαιτείται όπως η υπογραφή του πιστοποιείται δεόντως από πιστοποιούντα υπάλληλο ή τον κοινοτάρχη της περιοχής της κατοικίας του αιτούντος.
Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, για την έκδοση άδειας αποτέφρωσης, οι έπαρχοι θα ζητούν τα ακόλουθα έγγραφα:
Ιατρικό πιστοποιητικό ή πιστοποιημένο αντίγραφο αυτού για την αιτία του θανάτου από εγγεγραμμένο ιατρό ή σε περίπτωση διεξαγωγής μεταθανάτιας εξέτασης, διάταγμα θανατικού ανακριτή το οποίο επιτρέπει την ταφή του λειψάνου.
Έγγραφη βεβαίωση ιατροδικαστή ότι η αιτία του θανάτου δεν χρήζει περαιτέρω ιατροδικαστικής διερεύνησης.
Πρόσθετα, οι έπαρχοι είναι διά νόμου υποχρεωμένοι να μεριμνούν για την τήρηση κατάλληλου αρχείου για τις υποβαλλόμενες δηλώσεις και τις άδειες αποτέφρωσης.
Η κείμενη νομοθεσία δίνει την εξουσία στους δικαστές-θανατικούς ανακριτές, εφόσον νέα στοιχεία και πληροφορίες το δικαιολογούν, να διατάσσουν οποιονδήποτε φορέα κέντρου αποτέφρωσης ή διευθυντή γραφείου κηδειών, σε οποιοδήποτε στάδιο κι αν βρίσκεται η διαδικασία της αποτέφρωσης, την αναστολή αυτής μέχρις ότου διεξαχθεί θανατική ανάκριση.
