Σταδιακή απόσυρση των μέτρων

Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) η οποία αν και διατήρησε το ύψος των επιτοκίων αναλλοίωτο (θεωρώντας την αύξηση του πληθωρισμού προσωρινή), αφήνει μέσα από την τελευταία ανακοίνωσή της να νοηθεί ότι θα προχωρήσει σε δύο αυξήσεις μέχρι το 2023, νωρίτερα από ό,τι είχε προβλεφθεί προηγουμένως.

Οι αγορές μετοχών αντέδρασαν αρνητικά στην ανακοίνωση, σε αντίθεση με τις αγορές ομολόγων ενώ το δολάριο κινήθηκε ανοδικά, μετά από μια περίοδο διολίσθησης. Οπότε γίνεται αντιληπτό ότι οι οικονομίες θα πρέπει να είναι έτοιμες για την επόμενη μέρα, παρουσιάζοντας ανθεκτικότητα κατά την απόσυρση των έκτακτων μέτρων που εφαρμόζονται.

Ένα σημαντικό στατιστικό στοιχείο κατά τη διάρκεια της έξαρσης της πανδημίας παγκοσμίως ήταν μεν οι αποπληθωριστικές τάσεις σε όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες (ενδεχομένως αυτό να ήταν φαινόμενο του πρώτου κύματος της πανδημίας), υπήρχε όμως μια σημαντική μετατόπιση της ζήτησης προς τα προϊόντα έναντι των υπηρεσιών.

Τους τελευταίους μήνες παρουσιάζεται μια σημαντική αύξηση στην αξία των εμπορευμάτων (commodities), συμπεριλαμβανομένου και του πετρελαίου, κάτι που άρχισε να φαίνεται, με την αύξηση των υλικών οικοδομής και την εκτίναξη του κόστους κατασκευής. Σε αυτό βοήθησε η αδρανοποίηση πολλών πλοίων και η έλλειψη σε εμπορευματοκιβώτια, φαινόμενα που ίσως να είναι προσωρινά εφόσον η κατάσταση θα βελτιώνεται με τη σταδιακή επαναφορά των εργασιών στον τομέα της ναυτιλίας και των μεταφορών.

Αυτά φαίνεται να λήφθηκαν υπόψη κατά την απόφαση της FED, ενώ η βελτίωση των οικονομικών δεικτών ενδεχομένως να επισπεύσει το tapering. Σίγουρα τα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης είναι έκτακτα και η διατήρησή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν είναι βιώσιμη. Ούτε όμως και η απότομη απόσυρσή τους ενδείκνυται εφόσον θα δημιουργήσει κραδασμούς στις αγορές και αλυσιδωτά προβλήματα σε αρκετές οικονομίες, όπως οι αναδυόμενες.

Οπότε το μεγάλο ζητούμενο για την κυπριακή οικονομία είναι αν μπορεί να προσαρμοστεί γρήγορα στα νέα δεδομένα που δημιουργούνται και ιδιαίτερα όσον αφορά το κόστος δανεισμού, εφόσον αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων στις διεθνείς αγορές και αρνητικές εξελίξεις στην πιστοληπτική διαβάθμιση της χώρας θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην αναχρηματοδότηση του δημόσιου χρέους το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά (κάτι το οποίο ήταν αναμενόμενο εφόσον θα έπρεπε να χρηματοδοτηθούν τα προγράμματα στήριξης) και καταγράφεται ως ένας από τους εν δυνάμει κινδύνους για την κυπριακή οικονομία στην πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ).

Αναδεικνύεται η αναγκαιότητα αναδιοργάνωσης και εκσυγχρονισμού της κυπριακής οικονομίας, κάτι το οποίο έπρεπε να είχαμε ήδη δρομολογήσει, όμως η εξάπλωση της πανδημίας το επισπεύδει. Η τωρινή κατάσταση, σε συνδυασμό με άλλα γεγονότα που επηρέασαν συγκεκριμένους τομείς όπως τις κατασκευές και τον τομέα των υπηρεσιών, την καθιστά ακόμα πιο επιτακτική. Άλλωστε οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις καταγράφονται στην τελευταία έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Μια τέτοια διαδικασία σημαίνει τρία ουσιαστικά πράγματα: πρώτο, είναι η υιοθέτηση οριζόντιων αλλαγών που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας ως επιχειρηματικό κέντρο, θα διευκολύνουν την οικονομική δραστηριότητα και θα μειώσουν το διοικητικό κόστος, δεύτερο, είναι η αναδιάρθρωση των παραδοσιακών τομέων της οικονομίας ώστε να συνεχιστεί η προσφορά τους στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας και τρίτο, είναι η ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων. Στα πιο πάνω πάντοτε θα πρέπει να υπάρχει σχεδιασμός που να αφορά την πράσινη ανάπτυξη και την τεχνολογική αναβάθμιση, ζητήματα που αποτελούν προτεραιότητες όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και το παγκόσμιο επιχειρείν.

Γίνεται αντιληπτό ότι τέτοιες αλλαγές δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά απαιτείται λεπτομερής σχεδιασμός, εμπειρογνωμοσύνη και ένα υλοποιήσιμο πλάνο. Πολλές ιδέες χωρίς συνοχή και έλεγχο στην υλοποίησή τους ουσιαστικά θα προκαλέσουν σύγχυση και σίγουρα όχι το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ως πρώτο βήμα, είναι απαραίτητο να καθοριστούν οι οικονομικοί τομείς (ενδεχομένως να υπάρχουν και άλλοι εκτός από τους πιο κάτω) που αποτελούν προτεραιότητες για την κυπριακή κυβέρνηση αλλά και την πολιτεία στο σύνολό της.

Είναι εδώ που σημαντικό ρόλο έχει να διαδραματίσει η χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης (το οποίοι προβάλλεται εκτενώς στα μέσα μαζικής επικοινωνίας), εφόσον η υλοποίησή του θα οδηγήσει σε ανασχηματισμό της ευρωπαϊκής και της κυπριακής οικονομίας. Και είναι πολύ καλύτερα να ενεργείς προληπτικά παρά εκ των υστέρων εφόσον αν και η τελευταία φορολογική μεταρρύθμιση που έγινε ήταν πριν είκοσι χρόνια, έπρεπε να υιοθετηθεί από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου ο ελάχιστος φορολογικός συντελεστής για να ενεργήσουμε.

Σημαντικό σε αυτή την προσπάθεια είναι η αφομοίωση των οποιωνδήποτε αλλαγών από την κοινωνία και τους πολίτες ώστε να στηρίξουν τις μεταρρυθμίσεις. Πέραν της τοπικής κοινωνίας η δημιουργία ενός ευέλικτου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και η ενίσχυση των δημόσιων υπηρεσιών αναμένεται να προσελκύσει ξένους επιχειρηματίες, οι οποίοι είτε θέλουν να δραστηριοποιηθούν μέσω της Κύπρου ή να δημιουργήσουν την έδρα τους στη χώρα.

Είναι σημαντικό να υπάρξει μακροχρόνιος σχεδιασμός, λεπτομερής για κάθε τομέα, ενεργοποιώντας όσο το δυνατό μεγαλύτερο ποσό ιδιωτικών κεφαλαίων, έτσι ώστε να υπάρξει πλήρης αξιοποίηση των παραγωγικών μονάδων του τόπου και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, κάτι που θα οδηγήσει σε μείωση της ανεργίας.