Γιατί ο τουρισμός άλλαξε για πάντα

Απόμεινε η κυπριακή οικονομία να λιγουρεύεται τουρίστες όπως τα παλιά «καμάκια» της δεκαετίας του '80. Δεν θέλω να χαλάσω τα όνειρα και τις καθησυχαστικές σκέψεις που διαβάζουμε στα ρεπορτάζ αυτές τις μέρες, αλλά θεωρώ ο τουρισμός όπως τον ξέραμε έχει αλλάξει για πάντα. Οι επιχειρηματίες του κλάδου το ξέρουν από πρώτο χέρι πως πρέπει να αλλάξουν το μοντέλο τους για να επιβιώσουν. Η προσέλκυση ψηφιακών νομάδων που θα εργάζονται από την Κύπρο για βδομάδες, οι αγορές της περιοχής, αλλά και η εσωτερική αγορά, είναι μονόδρομος.  

Η «φούσκα» στις αφίξεις και στα κέρδη του κυπριακού τουρισμού έσκασε μεγαλοπρεπώς όταν κτύπησε τον πλανήτη  η πανδημία του κορωνοϊού. Δεν πρόκειται βέβαια μόνο για κυπριακό φαινόμενο. Οι αφίξεις ακολουθούσαν σημαντική ανοδική πορεία σχεδόν παντού και τώρα παντού έχουν πέσει. Ωστόσο, η μείωση θα ερχόταν ούτως ή αλλιώς. Σίγουρα πολύ πιο ομαλά αν δεν ήταν πανδημία, αλλά εδώ και κάποια χρόνια οι ειδικοί του κλάδου προέβλεπαν ότι οι τιμές στα αεροπορικά εισιτήρια θα ανέβαιναν, μέσα στα πλαίσια της περιβαλλοντικής πολιτικής, κάτι που θα έριχνε τις αφίξεις. Τώρα προφανώς συντρέχουν και άλλοι, πιο σοβαροί λόγοι. 

Οι αεροπορικές εταιρείες, μετά από ένα χρόνο πανδημίας έχουν μειωθεί σε αριθμό αλλά και σε μέγεθος. Με άλλα λόγια, ο ανταγωνισμός που μείωνε τις τιμές σε άλλες εποχές, είναι για ορισμένα δρομολόγια έως και ανύπαρκτος. Μόνο η ανάγκη για ρευστότητα των εταιρειών ίσως σπρώξει τις τιμές προσωρινά προς τα κάτω, αλλά αρκετοί υποστηρίζουν πως αυτό θα είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Όταν αποκρυσταλλωθεί η νέα πραγματικότητα, οι τιμές θα πάνε ξανά προς τα πάνω. Αυτό που όμως θα έχει ακόμη πιο μόνιμο χαρακτήρα είναι η διάθεση των εταιρειών για ρίσκο. Ξεχάστε τα αεροπλάνα που πηγαινοερχόντουσαν άδεια. Αν η διεύθυνση της αεροπορικής εταιρείας δεν είναι σχεδόν σίγουρη πως η πτήση θα έχει σημαντική πληρότητα και πως θα είναι κερδοφόρα, δεν πρόκειται να επιτρέψει το δρομολόγιο. Όχι γιατί έχουμε να κάνουμε με συντηρητικούς διευθυντές, αλλά γιατί οι οικονομικές τους δυνατότητες είναι περιορισμένες, ενώ αρκετοί είναι υπόλογοι και στον φορολογούμενο που τους διέσωσε. Σχετικά μακρινοί και πολυέξοδοι προορισμοί, όπως η Κύπρος, ανεβάζουν ακόμη πιο πολύ το ρίσκο. Καλό είναι να κοιτάξουμε πιο προσεκτικά τις αγορές της περιοχή μας. 

Αλλά, δεν είναι μόνο η προσφορά που έχει μειωθεί. Η ζήτηση θα είναι εξίσου μειωμένη, παρόλο που υπάρχει διάθεση για ταξίδια. Για πολλές χώρες τα σύνορα είναι κλειστά για διακοπές, με υποχρεωτικές καραντίνες και εξαντλητικά τεστ, ενώ πολλοί από τους παλιούς ταξιδιώτες δεν θέλουν να ρισκάρουν την υγεία τους για ταξίδια. Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που βλέποντας τον τραπεζικό τους λογαριασμό και τα έξοδά τους, δεν σκέφτονται καν να ταξιδέψουν. Ίσως μάλιστα να μην το σκεφτούν για αρκετά χρόνια, καθώς το πλήγμα που δέχθηκαν τα εισοδήματά τους θα πάρει καιρό να ανακάμψει. Όσο για τα πολλά επαγγελματικά ταξίδια, αυτά θα πρέπει να είναι ανάμνηση περασμένων εποχών. Εδώ καλά - καλά δεν έχουν επιστρέψει οι εργαζόμενοι στα γραφεία, πόσω μάλλον να επιστρέψουν στα συνέδρια. Όχι πως δεν θα γίνονται τέτοια στο μέλλον, αλλά σίγουρα δεν θα είναι στον βαθμό, στη συχνότητα και στο μέγεθος που ξέραμε.  

Με αυτά τα δεδομένα, το στοίχημα για την Κύπρο θα πρέπει να είναι να πείσουμε τους λιγότερους επισκέπτες να μείνουν περισσότερο, έως και πολύ περισσότερο, ώστε να περιοριστεί η ζημιά. Κράτος και ιδιώτες θα πρέπει να στοχεύσουν στους ψηφιακούς νομάδες και να τους πείσουν πως μπορούν να τους παρέχουν τις ανέσεις εργασίας και καλές συνθήκες διαμονής σε αυτούς και στις οικογένειές τους. Να τους δελεάσουν με ένα τρίμηνο στην ηλιόλουστη Κύπρο αντί στη βαρυχειμωνιά της βόρειας Ευρώπης, σε κόστος που να είναι κοντά στο κόστος τού να είναι στη χώρα τους. Μόνο έτσι ίσως τους πείσουμε πως αξίζει να πληρώσουν το ακριβό αεροπορικό εισιτήριο για την Κύπρο. Η άλλη επιλογή, είναι ο εσωτερικός τουρισμός. Πάντα θα έπρεπε να είναι πρώτη επιλογή για τους ξενοδόχους. Και το 2020 το θα έπρεπε να το κατάλαβαν καλά όταν ήταν ήμασταν η μόνη τους επιλογή. Όλα αυτά βέβαια χρειάζονται γερή αναπροσαρμογή, αλλά και η απόφαση πως ο τουρισμός όπως τον ξέραμε, έχει αλλάξει για πάντα.