Δύσκολος ο οικονομικός σχεδιασμός

Τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και το κράτος ετοιμάζουν τον προϋπολογισμό και τον οικονομικό σχεδιασμό τους με βάση το πιο πιθανό σενάριο. Φυσικά, πάντοτε θα πρέπει να διεξάγονται και αναλύσεις «ευαισθησίας». Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις μεθόδους. Η πρώτη είναι να εξεταστούν τα πιθανά αποτελέσματα σε περίπτωση που υπάρξει αλλαγή σε μια μεταβλητή, μέθοδος απόλυτα κατανοητή αλλά όχι ρεαλιστική.

Η δεύτερη είναι η αλλαγή σε συνδυασμό μεταβλητών, μέθοδος πιο αξιόπιστη αλλά και πάλι ο τρόπος που αλληλοεπηρεάζονται οι μεταβλητές δεν είναι σταθερός και πολλές φορές δεν μπορεί να εκτιμηθεί σωστά. Η τελευταία μέθοδος εφαρμόζει την αντίθετη μεθοδολογία. Δηλαδή θεωρεί δεδομένο το αρνητικό αποτέλεσμα και εξετάζει το ενδεχόμενο σενάριο που μπορεί να οδηγήσει σε αυτό το αποτέλεσμα.

Η ανάλυση ευαισθησίας δίνει τη δυνατότητα να προετοιμαστείς ως οικονομία και ως νοικοκυριό για κάθε ενδεχόμενο, οπότε στις καλές χρονιές δημιουργείς «αντισώματα» για τις περιόδους ύφεσης και ένα πλάνο αναχαίτισης των αρνητικών συνεπειών. Ίσως, ποτέ να μην αφιερώσαμε χρόνο, έστω για λίγο να σκεφτούμε το αρνητικότερο αποτέλεσμα για να δούμε τους παράγοντες που ενδεχομένως να οδηγήσουν σε αυτό.

Η αλόγιστη πιστωτική επέκταση και το μεγάλο ποσοστό ιδιωτικού δανεισμού αποτελεί ένα κλασσικό παράδειγμα. Είχες ένα ακίνητο, γινόταν εκτίμηση, δινόταν ένα ποσό δανείου με βάση την εκτίμηση χωρίς να εξετάζεται ουσιαστικά η δυνατότητα αποπληρωμής και όταν αδυνατούσε ο δανειολήπτης να το αποπληρώσει δινόταν νέο δάνειο να αποπληρώσει το παλιό (έχουν και οι τράπεζες μερίδιο ευθύνης). Από το 2013 και μετά τα πράγματα και οι κανονισμοί άλλαξαν άρδην με αποτέλεσμα αρκετοί δανειολήπτες να κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους, πράγμα που δεν υπολόγιζαν όταν έπαιρναν το δάνειο, ενώ οποιεσδήποτε νέες χορηγήσεις και δάνεια, σωστά, λαμβάνουν υπόψη τη δυνατότητα αποπληρωμής.

Φυσικά, αυτή την περίοδο υπάρχει η μεταβλητή εξάπλωσης του ιού, η πρόβλεψη της οποίας είναι αρκετά δύσκολή, εκτός και αν γίνει σύντομα δυνατός ο εμβολιασμός της πλειοψηφίας του πληθυσμού. Η αβεβαιότητα αποτελεί αρνητικό παράγοντα στην επιχειρηματική και επενδυτική δραστηριότητα.

Τα πιο πάνω ασπάζεται και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα η οποία τη βδομάδα που μας πέρασε ανακοίνωσε μέσω της Κριστίν Λαγκάρντ την ενίσχυση των αγορών ομολόγων εφόσον τα υψηλότερα επίπεδα αποδόσεων δεν είναι επιθυμητά. Υπενθυμίζεται ότι είχαν παρατηρηθεί αυξήσεις των αποδόσεων των ομολόγων κυρίως χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας καθώς και των αμερικανικών ομόλογων.

Η ενίσχυση των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης φανερώνουν της ανησυχία που υπάρχει στην Ευρώπη για την πορεία ανάπτυξης, ενώ την ίδια ώρα στην άλλη άκρη του Ατλαντικού ο Τζο Μπάιντεν προχωρεί στην υιοθέτηση ενός μεγάλου πακέτου ενίσχυσης της οικονομίας, που βραχυπρόθεσμα θα επηρεάσει από τη μια αρνητικά της αξία του δολαρίου, με την ενίσχυση της προσφοράς του, από την άλλη θα δώσει ώθηση για νέες επενδύσεις και ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Όσο ο χρόνος περνά διαφαίνεται ότι οι προσδοκίες για γρήγορη ανάκαμψη της οικονομίας, μετά τη σταδιακά άρση των περιοριστικών μέτρων, μειώνονται σημαντικά εφόσον κλάδοι που προσέφεραν σταθερά στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα.

Ο τουρισμός αναζητεί φως στην ελπίδα με την ευχή όλων να υπάρξει η δυνατότητα επανεκκίνησης του τομέα την καλοκαιρινή περίοδο. Φαίνεται να υπάρχει κίνηση για κρατήσεις τη θερινή περίοδο αλλά ακόμη το περιβάλλον αβεβαιότητας επηρεάζει τις αποφάσεις.

Φυσικά, μεγάλο ζητούμενο είναι η αλλαγή στη νοοτροπία και στις συνήθειες των τουριστών που ενδεχομένως να έχει επιφέρει η εξάπλωση του ιού. Αν δηλαδή θα ανακάμψει σταδιακά η λεγόμενη «εισαγόμενη» κατανάλωση ή θα σταθεροποιηθεί σε χαμηλότερα από του προ ιού επίπεδα. Χαρακτηριστικό της ενδεχόμενης αλλαγής των συνηθειών των τουριστών είναι το σημαντικό ποσοστό Ρώσων παραθεριστών που κατάφερε να προσελκύσει το Ντουμπάι.

Πέραν του τουρισμού ο τομέας των ακινήτων φαίνεται να επηρεάζεται σημαντικά από την κρίση του ιού. Διαφαίνεται να δημιουργούνται δύο τάσεις στην αγορά. Η μια αφορά της εσωτερική ζήτηση όπου υπάρχει ενδιαφέρον για αγορά κατοικίας ή άλλων ακινήτων, ειδικά μετά και από την εκπόνηση του σχεδίου επιδότησης επιτοκίου από την κυβέρνηση και η δεύτερη την εξωτερική ζήτηση που παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα λόγω της δυσκολίας ξένων επενδυτών να επισκεφθούν τη χώρα.

H εξωτερική ζήτηση τα προηγούμενα χρόνια τροφοδοτήθηκε σε μεγάλο βαθμό και από το επενδυτικό πρόγραμμα. Προς αυτή την κατεύθυνση σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν αρκετά έργα αποκλείοντας ενδεχομένως άλλες αγορές όπως για παράδειγμα τις σκανδιναβικές χώρες όπου ενδεχόμενοι επενδυτές θα ενδιαφέρονταν για την απόκτηση παραθεριστικής κατοικίας όχι τόσο μεγάλης αξίας.

Επανερχόμενοι στο αρχικό μέρος του άρθρου θα ήταν καλό να είχε γίνει ανάλυση αντικτύπου σε περίπτωση που το πρόγραμμα θα έκλεινε παρά να παραχωρούνται άδειες έργων, χωρίς ουσιαστικό σχεδιασμό. Υπάρχει θα πρέπει να πούμε μελέτη από το Υπουργείο Οικονομικών που καταδεικνύει ότι η συνεισφορά του προγράμματος στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας δεν ήταν σημαντικό, αλλά ο χρόνος θα δείξει. Το πρόγραμμα βοήθησε τη χώρα σε δύσκολες περιόδους, εξελίχτηκε όμως σε ένα μη βιώσιμο εργαλείο υπερβολής και εύκολου κέρδους.