Όταν συχνά πυκνά αναφερόμαστε στην «ψυχολογία της αγοράς» επιζητούμε να προσδιορίσουμε το απροσδιόριστο, δήθεν, κίνητρο μιας κάποιας οικονομικής συμπεριφοράς που δεν επεξηγείται επαρκώς με βάση την ορθόδοξη οικονομική συλλογιστική και τα όποια βασικά οικονομικά μεγέθη. Σημαντικό στοιχείο της «ψυχολογίας της αγοράς» είναι και η επίκληση του παράλογου, με έκπληκτο, μάλιστα, τρόπο και ύψος, ωσάν αυτό να μην είναι μόνιμο ίδιον της ανθρώπινης συμπεριφοράς, όπως άλλωστε είναι και η βλακεία… η οποία εξηγεί, συνήθως, πολύ περισσότερα από όσα οι μαθηματικές φόρμουλες.
Συνήθως, επίσης, η καταφυγή στην «ψυχολογία της αγοράς» γίνεται όταν μια κατάσταση πραγμάτων παρουσιάζει ραγδαίες και απότομες ανακατατάξεις που φαινομενικά δεν δικαιολογούνται με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα και τους οποιουσδήποτε μαθηματικούς τύπους έχουμε υιοθετήσει για την περιγραφή και δυνητική πρόβλεψη της εξέλιξης μιας συγκεκριμένης οικονομικής κατάστασης. Η επίκληση της «ψυχολογίας», δηλαδή, ως εξήγησης γίνεται όταν τα πράγματα δεν δικαιολογούνται αλλιώς και τούτο συνήθως συμβαίνει όταν μεταβάλλονται αναπάντεχα. Για παράδειγμα, στην «ξαφνική» απαρχή μιας ραγδαίας ανόδου ή μιας απότομης καθόδου στην απόδοση μιας αγοράς, είτε πρόκειται για το χρηματιστήριο ή για ένα τμήμα της οικονομίας, είτε πρόκειται για ολόκληρη την οικονομία.
Στην πραγματικότητα, όμως, τίποτα δεν γίνεται στα «ξαφνικά» στην οικονομία, έστω και αν φαντάζει ως τέτοιο στα μάτια των πολλών. Οι υποβόσκουσες συνθήκες, και γνωστές είναι και μετρήσιμες, έστω και αν τις αγνοούμε, λόγω αφέλειας, ανικανότητας ή, συνήθως, λόγω ηθελημένης και εσκεμμένης αγνόησής τους. Η βλακεία, που λέγαμε πιο πάνω…
Τα παραδείγματα που καταδεικνύουν ότι πάντα γνωρίζαμε την πραγματική κατάσταση των οικονομικών μεγεθών και τις υποβόσκουσες τάσεις που οδήγησαν σε μια «ξαφνική» μεταβολή στην αγορά είναι γνωστά και τα διδάσκονται όλοι οι προπτυχιακοί φοιτητές των κοινωνικών επιστημών. Γνωρίζουμε, με άλλα λόγια, πότε δημιουργείται, π.χ., μια φούσκα και πότε αυξάνονται οι πιθανότητες να σκάσει, και ξέρουμε και τι την προκάλεσε. Και σχεδόν πάντοτε εκφράζουμε την έκπληξή μας όταν συμβαίνει, έστω και αν ερχόμαστε εκ των υστέρων να αναφωνήσουμε, και πάλι με έκπληξη, την παραδοχή μας στα όσα γνωρίζαμε ότι θα την προκαλούσαν.
Αντίστοιχη είναι και η συμπεριφορά μας όταν προσπαθούμε με τρόπους «ψυχολογίας» (σημειώνουμε ότι η ψυχολογία είναι πολύ σοβαρή επιστήμη για να την επικαλούμαστε επιφανειακά και δη για να εξηγήσει μόνο τις ανοησίες μας) να μεταβάλουμε τα πραγματικά μεγέθη και πραγματικές συνθήκες που επικρατούν σε μια όποια δεδομένη στιγμή στην πορεία της αγοράς και της οικονομίας. Είναι, δηλαδή, εξίσου έωλο και παραπλανητικό να προσπαθούμε να «τονώσουμε» την «ψυχολογία της αγοράς» προβάλλοντας ανυπόστατα επιχειρήματα, ανύπαρκτα δεδομένα και ευχολόγια αντί για πραγματικά δεδομένα και πραγματικά ζητούμενα. Όχι μόνο δεν μπορούμε, με αυτές τις μεθοδεύσεις, να μεταβάλλουμε την «ψυχολογία της αγοράς» αλλά κάνουμε και επιπλέον ζημιά. Επειδή άλλα ισχυριζόμαστε ότι συμβαίνουν και άλλα γνωρίζουν όλοι οι άλλοι ότι πραγματικά συμβαίνουν. Επιπρόσθετα, όταν αυταπατώμεθα αναλισκόμαστε σε ασκήσεις άνευ ουσίας και έτσι δεν στρέφουμε την προσοχή, τους πόρους και την προσπάθειά μας εκεί που πραγματικά θα έπρεπε να την είχαμε στρέψει. Η δε αποτυχημένη παραπλάνηση, από μόνη της, όταν αποδειχθεί, και πάντα αποδεικνύεται από τα δεδομένα της πραγματικότητας, καταρρακώνει ακόμα περισσότερο την «ψυχολογία της αγοράς» καθιστώντας τους όποιους επόμενους χειρισμούς ακόμα πιο δύσκολους.
Τα πιο πάνω είναι καλό να τα έχουν υπόψη τους όλοι εκείνοι που ανέλαβαν, θεσμικά ή άλλως πως, να ενεργήσουν προς βελτίωση του «κλίματος» στην οικονομία και στους τομείς της αγοράς όπου δήθεν παρουσιάζεται «πρόοδος» όταν ξέρουμε όλοι όσοι από εμάς είναι στην αγορά στην Κύπρο και στο εξωτερικό ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Δεν ωφελεί κανέναν και πουθενά να ισχυριζόμαστε ότι το τάδε, π.χ. μεγάλο ιδιωτικό έργο θα φέρει, π.χ. τόσα δισεκατομμύρια στην οικονομία, όταν όλοι όσοι χρειάζεται να γνωρίζουν τι πραγματικά συμβαίνει ξέρουν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Δεν ωφελεί κανέναν να προβάλλουμε, για παράδειγμα, την πινακίδα προβολής της πρόθεσης κατασκευής ενός όποιου έργου ως πραγμάτωση του έργου, στην προσπάθειά μας να δημιουργήσουμε εντυπώσεις. Αφού όταν το πράττουμε το μόνο που κάνουμε είναι να γεμίζουμε την οικονομία με «χωριά Ποτέμκιν» και όλοι ξέρουμε πού αυτά τελικά οδήγησαν…
Χωριό Ποτέμκιν στην αγορά
ΤΑ ΑΚΙΝΗΤΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων
Οι ιδιοκτήτες της ιστοσελίδας www.politis.com.cy διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρούν σχόλια αναγνωστών, δυσφημιστικού και/ή υβριστικού περιεχομένου, ή/και σχόλια που μπορούν να εκληφθεί ότι υποκινούν το μίσος/τον ρατσισμό ή που παραβιάζουν οποιαδήποτε άλλη νομοθεσία. Οι συντάκτες των σχολίων αυτών ευθύνονται προσωπικά για την δημοσίευση τους. Αν κάποιος αναγνώστης/συντάκτης σχολίου, το οποίο αφαιρείται, θεωρεί ότι έχει στοιχεία που αποδεικνύουν το αληθές του περιεχομένου του, μπορεί να τα αποστείλει στην διεύθυνση της ιστοσελίδας για να διερευνηθούν. Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να κάνουν report / flag σχόλια που πιστεύουν ότι παραβιάζουν τους πιο πάνω κανόνες. Σχόλια που περιέχουν URL / links σε οποιαδήποτε σελίδα, δεν δημοσιεύονται αυτόματα.
