Ευκολότερη γίνεται η σχέση των τραπεζών με τους πελάτες τους με τη νέα οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας για την παρεμπόδιση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η νέα οδηγία επιτρέπει λιγότερη γραφειοκρατία για πελάτες μειωμένου ρίσκου, που σε αριθμό είναι η πλειονότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων της χώρας. Η απλοποίηση δεν σημαίνει ότι ανοίγουν παράθυρα για εγκληματικά στοιχεία.
Τα τελευταία χρόνια πελάτες τραπεζών εξέφραζαν παράπονα για τις δαιδαλώδεις διαδικασίες που απαιτούνται για απλές τραπεζικές υπηρεσίες, όπως είναι η ταυτοποίηση στοιχείων των πελατών ακόμα και για άτομα χαμηλού ρίσκου όπως είναι οι συνταξιούχοι.
Η νέα οδηγία, που δημοσιεύτηκε την Παρασκευή στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας και τίθεται σε ισχύ σε έναν μήνα, απλοποιεί τις διαδικασίες, υποβοηθώντας τους πολίτες και τις επιχειρήσεις στις σχέσεις τους με τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Με βάση ενημέρωση τεχνοκρατών της Κεντρικής Τράπεζας, η νέα οδηγία υιοθετήθηκε στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού, ακολουθώντας και ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές, ωστόσο εν μέρει προέκυψε λόγω και πολλών παραπόνων για τις αυστηρές απαιτήσεις που υπάρχουν και επηρεάζουν αρνητικά άτομα με προβλήματα υγείας, όπως π.χ. με την ανάγκη φυσικής παρουσίας για επικαιροποίηση λογαριασμών.
Η οδηγία ορίζει τις απαιτήσεις σχετικά με την κατάρτιση πολιτικών, διαδικασιών και ελέγχων που πρέπει να εφαρμόζουν όλες οι υπόχρεες οντότητες που εποπτεύονται από την Κεντρική Τράπεζα Κύπρου (ΚΤΚ) και στοχεύει στην ενίσχυση του πλαισίου πρόληψης νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, εναρμονίζοντας τις διαδικασίες με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών και τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές.
Στόχος της αναθεωρημένης οδηγίας είναι η εισαγωγή ενός σύγχρονου και ενισχυμένου πλαισίου συμμόρφωσης για τις τράπεζες και τις άλλες υπόχρεες οντότητες και παράλληλα η υποβοήθηση των πολιτών και των επιχειρήσεων.
Ταυτόχρονα, η νέα οδηγία προβλέπει ότι οι τράπεζες και άλλες υπόχρεες οντότητες οφείλουν να εφαρμόζουν τέτοιες πολιτικές ώστε να αποφεύγεται η αδικαιολόγητη στέρηση ή καθυστέρηση της νόμιμης πρόσβασης στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες τουλάχιστον εκείνων των πολιτών που οι ίδιες αξιολογούν ότι οι δραστηριότητές τους έχουν χαμηλή πιθανότητα εμπλοκής σε νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Για παράδειγμα, οι τράπεζες μπορούν να κατηγοριοποιήσουν συνταξιούχους οι οποίοι δεν έχουν εισοδήματα πέραν της σύνταξης στην κατηγορία του χαμηλού κινδύνου. Συναφώς, τα στοιχεία που θα ζητούν από αυτούς πρέπει να είναι ανάλογα του εν λόγω χαμηλού κινδύνου.
Οι χαλαρώσεις
Η οδηγία, στη βάση πάντα του εκτιμώμενου κινδύνου για έκαστον πελάτη, επιτρέπει την επικαιροποίηση των επιχειρηματικών σχέσεων με συχνότητα ανάλογη του κινδύνου του κάθε πελάτη και δεν καθορίζει ελάχιστη συχνότητα επικαιροποίησης των επιχειρηματικών σχέσεων για πελάτες με χαμηλή πιθανότητα εμπλοκής σε νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Επίσης κατά την επικαιροποίηση επιτρέπει τη χρήση αντιγράφων ταυτότητας (αντί του πρωτοτύπου), καθιστώντας τη διαδικασία γρηγορότερη και ευκολότερη, και επιτρέπει την αξιοποίηση πληροφοριών που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια της επιχειρηματικής σχέσης, κάτι που συνεπάγεται μείωση των απαιτούμενων πληροφοριών από τους πολίτες κατά την επικαιροποίηση των στοιχείων τους.
Παράλληλα, καθιστά δυνατή τη χρήση εναλλακτικών αποδεικτικών στοιχείων για πολίτες που δεν μπορούν να ανταποκριθούν λόγω θεμάτων υγείας ή σωματικής ανικανότητας, ενώ δίνει τη δυνατότητα ευελιξίας όσον αφορά τα αποδεικτικά στοιχεία σε σχέση με τη διεύθυνση κατοικίας όπως για παράδειγμα η πιστοποίηση να διεξάγεται μέσω της χρήσης κυβερνητικών εγγράφων ή ηλεκτρονικών λογαριασμών κοινής ωφελείας.
Την ίδια ώρα, η νέα οδηγία επιτρέπει την πιστοποίηση εγγράφων από τρίτα πρόσωπα (π.χ. κρατικές υπηρεσίες), καθώς και τη χρήση ηλεκτρονικών εγγράφων έτσι ώστε με τη διεύρυνση των επιλογών πιστοποίησης να επιτυγχάνεται η καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών.
Πώς διευκολύνονται οι πελάτες
Η οδηγία διευκολύνει την παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, εισάγοντας πιο σύγχρονες και ευέλικτες διαδικασίες. Για παράδειγμα, οι πελάτες επωφελούνται από περισσότερες επιλογές όσον αφορά τον τρόπο πιστοποίησης εγγράφων. Για παράδειγμα, δίνεται η δυνατότητα χρήσης καινοτόμων τεχνολογικών μέσων για την εξακρίβωση ταυτότητας, ειδικά για πελάτες εξ αποστάσεως, πάντα υπό προϋποθέσεις ελέγχου των κινδύνων, των αποδεκτών εγγράφων ταυτοποίησης (όπως ταυτότητα, ηλεκτρονική ταυτότητα, διαβατήριο και ειδική άδεια αλλοδαπού για μεταφορά χρημάτων) και της εξακρίβωσης της διεύθυνσής τους (όπως αποδοχή ηλεκτρονικών λογαριασμών κοινής ωφέλειας).
Επικαιροποίηση στοιχείων πελατών
Σύμφωνα με την οδηγία, η συχνότητα επικαιροποίησης των στοιχείων των πελατών εξαρτάται από το επίπεδο κινδύνου. Για πελάτες υψηλού κινδύνου, η πιστοποίηση πρέπει να γίνεται τουλάχιστον ετησίως, ενώ για πελάτες χαμηλού κινδύνου επαφίεται στις υπόχρεες οντότητες να καθορίσουν τη συχνότητα.
Η αξιολόγηση του κινδύνου γίνεται από την ίδια την υπόχρεη οντότητα, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια που προβλέπονται από τη νομοθεσία και την οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου.
Συγκεκριμένα, λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως, μεταξύ άλλων, η χώρα προέλευσης ή δραστηριότητας του πελάτη, το είδος της επιχειρηματικής σχέσης ή συναλλαγών, η ιδιότητα του πελάτη (π.χ. αν είναι πολιτικώς εκτεθειμένο πρόσωπο - ΠΕΠ) και η πηγή ή ο τρόπος κίνησης των κεφαλαίων του.
Η τελική απόφαση βασίζεται σε ανάλυση των στοιχείων και δεδομένων. Εάν διαπιστωθεί ότι ο πελάτης παρουσιάζει υψηλό κίνδυνο νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, τότε εφαρμόζονται αυξημένα μέτρα δέουσας επιμέλειας.
Παραμένει η αυστηρότητα
Παρά την προσπάθεια της ΚΤΚ για απλοποίηση των διαδικασιών, σε καμία περίπτωση αυτή δεν μεταφράζεται σε χαλάρωση του ρυθμιστικού πλαισίου. Τουναντίον, διατηρούνται οι αυστηρές απαιτήσεις του ρυθμιστικού πλαισίου της χώρας. Όπως τόνισαν οι τεχνοκράτες της Κεντρικής Τράπεζας, η εποπτική Αρχή έχει θεσμικό ρόλο να διασφαλίσει ότι οι εποπτευόμενοι οργανισμοί λαμβάνουν αποτελεσματικά μέτρα κατά του ξεπλύματος, να θεσμοθετεί κανόνες συμμόρφωσης με το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο, καθώς και να εποπτεύει υπόχρεες οντότητες και να λαμβάνει διορθωτικά μέτρα ανάλογα με τη σοβαρότητα των ευρημάτων της.
Η οδηγία έτυχε εκτενούς διαβούλευσης με τους διάφορους επαγγελματικούς φορείς καθώς και με την επίτροπο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Τη νέα οδηγία οφείλουν να εφαρμόζουν όλες οι υπόχρεες οντότητες που εποπτεύονται από την ΚΤΚ, δηλαδή πιστωτικά ιδρύματα, ιδρύματα πληρωμών, ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος, ανταλλακτήρια συναλλάγματος, επιχειρήσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης και εταιρείες διαχείρισης πιστώσεων.
