Στη γλώσσα του μάνατζμεντ, ευρύτητα σκέψης σημαίνει ανοιχτομυαλοσύνη, η οποία επιτρέπει την πολυπλοκότητα, την αμφισβήτηση και την περιέργεια, να συνυπάρχουν με την παραγωγικότητα. Σημαίνει επίσης τη δημιουργία τέτοιων συνθηκών στον οργανισμό, ώστε οι υπάλληλοι να αισθάνονται διανοητικά και συναισθηματικά ασφαλείς όταν επεξεργάζονται νέες ιδέες, πέραν των προφανών. Ασφαλώς δεν σημαίνει αργές κινήσεις ή παθητικότητα.
Εισαγωγή
Η παγκοσμιοποίηση και η νέα τεχνολογία ασκούν τεράστια πίεση πάνω στους οργανισμούς προκειμένου να αυξήσουν την παραγωγή τους, να εξελίσσονται και να ξεπερνούν τους ανταγωνιστές τους. Παρόλο που η ευκινησία και η ταχύτητα είναι σημαντικοί παράγοντες για την επιτυχία κάθε οργανισμού, συνήθως οι παράγοντες αυτοί δρουν εις βάρος της δημιουργικότητας, της εμβάθυνσης και της μακροχρόνιας στρατηγικής. Η κατάσταση αμβλύνεται με την ευρύτητα σκέψης, αφού αυτή είναι ένας αποτελεσματικός αντισταθμιστικός παράγοντας, που ωθεί τα άτομα και τις ομάδες να υιοθετούν βαθύτερους και αναλυτικότερους τρόπους σκέψης. Επίσης ενθαρρύνει τους οργανισμούς να επιτρέπουν στις ιδέες να ωριμάζουν και τους υπαλλήλους να σκέφτονται για το μέλλον, επιδιώκοντας, ταυτόχρονα, την καινοτομία.
Χαρακτηριστικά της ευρύτητας σκέψης
• Γίνονται δεκτές διαφορετικές απόψεις, χωρίς η ομοφωνία να θεωρείται ως πανάκεια.
• Τα προβλήματα αντιμετωπίζονται ολιστικά και δεν λαμβάνονται επιφανειακές αποφάσεις.
• Η αργή σκέψη δεν θεωρείται κατάρα, αφού αυτή οδηγεί στις σωστές αποφάσεις, χωρίς να προτεραιοποιείται η ταχύτητα.
Η συνοπτική σκέψη
Πολλοί οργανισμοί – χωρίς να το αντιλαμβάνονται – προτιμούν τη συνοπτική σκέψη (το αντίθετο της ευρύτητας) και:
• Επιδιώκουν τις βραχυχρόνιες επιτυχίες οι οποίες καταστρέφουν την καινοτομία.
• Εφαρμόζουν δοκιμασμένες βέλτιστες πρακτικές, με στόχο τη ομοιομορφία και δεν δοκιμάζουν νέες πρακτικές.
• Αντιμετωπίζουν φόρτο εργασίας με αποτέλεσμα η προσοχή των υπαλλήλων να αποσπάται από τη μεγάλη εικόνα και να μην εμβαθύνουν όσο θα έπρεπε.
Η συνοπτική σκέψη ανταμείβει την ταχύτητα, όμως αποδυναμώνει το όραμα και προκαλεί εξουθένωση. Δεν αφήνεται χρόνος σε ιδέες να ωριμάσουν και να αξιοποιηθούν. Οι αποφάσεις λαμβάνονται βεβιασμένα, με αποτέλεσμα να χάνονται ευκαιρίες για ανάλυση σε βάθος ή για επιλογή εναλλακτικών, καλύτερων, λύσεων.
Η ευρύτητα σκέψης ως στρατηγικό πλεονέκτημα
Η ευρύτητα σκέψης ανοίγει νέους ορίζοντες για ανάπτυξη, αφού οι οργανισμοί επωφελούνται από την:
• Καινοτομία
Όταν αφήνεται χρόνος στον υπάλληλο να σκέφτεται ελεύθερα, να διερευνά σε βάθος και να πειραματίζεται, είναι φυσικό να αυξάνεται η καινοτομία. Όταν στο εργασιακό περιβάλλον επικρατεί η ελευθερία σκέψης, τα δημιουργικά μυαλά θριαμβεύουν, με τους υπαλλήλους είτε να σκέφτονται μόνοι τους ή σε συνεργασία με τους συναδέλφους τους.
• Ανθεκτικότητα των αποφάσεων
Οι οργανισμοί που εφαρμόζουν την ευρύτητα σκέψης προβλέπουν τα προβλήματα, οι υπάλληλοί τους λαμβάνουν τις σωστές αποφάσεις και μετατρέπουν τα προβλήματα σε καινοτόμες ιδέες.
• Περιεκτικότητα των αποφάσεων
Η ευρύτητα σκέψης ενθαρρύνει την πολυπλοκότητα και τις διαφορετικές απόψεις, με αποτέλεσμα να προωθείται η συμπερίληψη, αφού υποβάλλονται διάφορες ιδέες προτού ληφθεί η τελική απόφαση.
• Ευεξία
Αφήνοντας χρόνο στους υπαλλήλους να σκέφτονται και να υποβάλλουν ελεύθερα τις απόψεις τους, μειώνεται το άγχος τους, καταπολεμάται η πίεσή τους και αυξάνεται η καινοτομία τους.
Πώς εφαρμόζεται η ευρύτητα σκέψης
Η εφαρμογή της ευρύτητας σκέψης σε έναν οργανισμό χρειάζεται υπομονή, στρατηγική και επιμονή. Περιλαμβάνει τα εξής:
• Ταχύτητα vs μελέτη σε βάθος
Οι διευθυντές πρέπει να ενθαρρύνουν τους υπαλλήλους τους να κάνουν διαλείμματα, να σκέφτονται και να προβληματίζονται δημιουργικά για το μέλλον.
• Διασταύρωση σκέψεων
Πρέπει να γίνονται συναντήσεις στις οποίες να παρευρίσκονται υπάλληλοι από διάφορα τμήματα, για να διασταυρώνονται οι ιδέες τους και να μελετούν πολλές εναλλακτικές λύσεις προτού καταλήξουν στην πιο λυσιτελή.
• Ησυχία
Για να μπορούν οι υπάλληλοι να εφαρμόζουν την ευρύτητα σκέψης χρειάζονται ευκαιρία για ησυχία και για απομόνωση.
• Περιέργεια
Η περιέργεια κάνει καλό στην ευρύτητα σκέψης. Οι οργανισμοί που επιβραβεύουν τον πειραματισμό – έστω και αν αυτός δεν έχει άμεσα αποτελέσματα – αναπτύσσουν πιο ανθεκτική και ευπροσάρμοστη κουλτούρα.
Ο ρόλος του ηγέτη
Οι ηγέτες διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του τρόπου σκέψης ενός οργανισμού. Είναι αυτοί που καθορίζουν τα όρια του διαλόγου μεταξύ τους και των υπαλλήλων (και μεταξύ των ίδιων των υπαλλήλων) γι’ αυτό και πρέπει να:
• υποβάλλουν διευκρινιστικές ερωτήσεις
• μοιράζονται με τους υπαλλήλους τους τα προβλήματα και τις ανησυχίες τους και να ζητούν τις απόψεις τους
• δέχονται ευχαρίστως στοιχειοθετημένες διαφωνίες.
Όταν οι ηγέτες αφήνουν τους υπαλλήλους τους να σκέφτονται και να δρουν ελεύθερα, αυτοί θα πειραματίζονται και θα καινοτομούν.
Η ατομική σκέψη
Παρόλο που η ευρύτητα σκέψης είναι θέμα εταιρικής κουλτούρας, αυτή δεν μπορεί να εμπεδωθεί αν ο κάθε υπάλληλος δεν συμμετέχει ενεργά στην όλη προσπάθεια. Αυτό επιτυγχάνεται με τον κάθε υπάλληλο να:
• βρίσκει τρόπο για ησυχία και απομόνωση για να μπορεί να σκέφτεται
• καταγράφει τυχόν πολύπλοκα προβλήματα και να τροχοδρομεί τη λύση τους
• συζητά τις απόψεις του με όσους διαφωνούν με αυτές
• αποφεύγει να καταλήγει σε βεβιασμένα συμπεράσματα
Επίλογος
Η ευρύτητα σκέψης είναι μια πρόκληση για τους υπαλλήλους για να βλέπουν καλύτερα, να αισθάνονται καλύτερα και να σκέφτονται πιο τολμηρά. Είναι το αντίδοτο της στενότητας σκέψης και των οργανισμών που λειτουργούν ως Επιμηθείς. Με την ευρύτητα σκέψης οι οργανισμοί λειτουργούν ως Προμηθείς. Οι οργανισμοί που αριστεύουν δεν είναι πάντοτε οι ταχύτεροι ή οι πιο πολυάσχολοι, αλλά εκείνοι που συγκεντρώνουν πληροφορίες, τις οποίες αξιοποιούν με φαντασία και εξυπνάδα.
*Fellow του Ινστιτούτου Τραπεζιτών Λονδίνου | Ιδρυτικού μέλους του Κυπριακού Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών και του Κυπριακού Συνδέσμου Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού
