Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, μύθος ή ανάγκη;

Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι η διαδικασία ενημέρωσης τόσο των νέων, όσο και των μεγαλύτερων ηλικιών, σχετικά με τη γνωριμία με το σώμα τους, την αναπαραγωγή και τις σεξουαλικές σχέσεις. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση αφορά ζητήματα ανατομίας και αναπαραγωγής (π.χ. ανάπτυξη του εμβρύου και γέννηση), διαφορών των δύο φύλων, προσωπική υγιεινή και πρόληψη των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων.

Κατά τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πρέπει να γίνεται αναφορά τόσο στους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από τις σεξουαλικές σχέσεις και στην πρόληψη των ανεπιθύμητων κυήσεων, όσο και στις τεχνικές για να επιτευχθεί γονιμοποίηση όταν αυτή είναι επιθυμητή, αλλά δεν συμβαίνει. Δηλαδή γνωρίζοντας το σώμα μας και ξέροντας πώς λειτουργεί ο γυναικείος οργανισμός, όχι μόνο μπορεί να αποφεύγουμε μια εγκυμοσύνη όταν δεν το επιθυμούμε, αλλά και το αντίθετο, δηλαδή να προσπαθούμε τις μέρες του κύκλου που συνιστώνται, για να την πετύχουμε όσο το δυνατό πιο σύντομα.

Δύναμη η γνώση

Γιατί όμως είναι απαραίτητη η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και στα δύο φύλα; Γιατί η γνώση είναι δύναμη. Μια δύναμη που δεν πρέπει να την αφήσουμε ανεκμετάλλευτη. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) σε χώρες όπου εισήχθησαν προγράμματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης έχει παρατηρηθεί μείωση σε σεξουαλική κακοποίηση, ομοφοβία, ανεπιθύμητες κυήσεις στην εφηβεία, αμβλώσεις, διάδοση σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων και λοιμώξεων με τον ιό HIV μεταξύ των νέων 15-24 ετών.

Ποιος εκπαιδεύει;

Ποιος όμως φορέας θα αναλάβει τον δύσκολο ομολογουμένως ρόλο της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης; Η εκπαίδευση σίγουρα θα πρέπει να ξεκινά από το σπίτι, από τους γονείς. Οι γονείς πρέπει να μιλούν από μικρή ηλικία στα παιδιά για το σώμα τους, για τις αλλαγές που θα παρατηρήσουν στο σώμα τους μεγαλώνοντας, καθώς και για τις διαφορές των δύο φύλων. Τα παιδιά πρέπει από μικρά να μάθουν να αγαπούν το σώμα τους και να το προσέχουν εφαρμόζοντας απλούς κανόνες υγιεινής, στους οποίους θα εκπαιδευτούν πρώτα από τους γονείς τους.

Δυστυχώς ακόμα στην Κύπρο υπάρχει μια λανθασμένη νοοτροπία από κάποιους (ευτυχώς όχι όλους!) ότι μιλώντας στα παιδιά για το σώμα τους, για το τι να αποφεύγουν ή πώς να αντιμετωπίσουν το αντίθετο φύλο σε μια σχέση, τα ωθείς στο να παρεκτραπούν ή ότι είναι ντροπή να μιλάμε για «κάποια πράγματα». Είναι αδιανόητο για παράδειγμα μια κοπελίτσα 10 -11 χρονών να μην έχει ήδη ενημερωθεί από τη μητέρα της ότι σε κάποια φάση θα έχει την εμπειρία της εμμήνου ρύσης και να προετοιμαστεί κατάλληλα. Και όμως δυστυχώς, υπάρχουν ακόμα και σήμερα άτομα που ή φοβούνται ή ντρέπονται να μιλήσουν στα παιδιά τους για τέτοια θέματα. Υπάρχουν πολλά βιβλία εκπαιδευτικά που μπορεί ο γονέας να χρησιμοποιήσει έτσι ώστε να μεταφέρει στο παιδί του τη σωστή γνώση. Αν δεν είναι σίγουρος/η δεν είναι κακό, ούτε ντροπή, να ζητήσει βοήθεια από τον πιο ειδικό για οδηγίες.

Ο ρόλος του σχολείου

Άλλος φορέας για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι το σχολείο. Μέσα από ειδικά προγράμματα, ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο, το παιδί θα μάθει το σώμα του, θα μάθει να διαχειρίζεται τις αλλαγές που του συμβαίνουν μεγαλώνοντας, καθώς και τις σχέσεις του με το αντίθετο φύλο και έτσι θα ενδυναμωθεί και θα μπορεί να διαχειριστεί δυσάρεστες καταστάσεις, όπως η σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση, καθώς και να προφυλαχθεί (π.χ. από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ανεπιθύμητες κυήσεις κ.λπ.).

Οι φίλοι του παιδιού, αλλά και του ενήλικα, παίζουν σημαντικό ρόλο στη μετάδοση των γνώσεων και τον χειρισμό διαφόρων καταστάσεων, κάποιες φορές θετικό, κάποιες αρνητικό. Πόσες φορές δεν ακούσαμε από νεαρά κορίτσια, αλλά και από μεγαλύτερες γυναίκες, ότι «η φίλη μου μου είπε να χρησιμοποιήσω το τάδε σκεύασμα για να αποφύγω μια μόλυνση ή να μην μείνω έγκυος»! Και αν ο φίλος/η είναι ενημερωμένος και ξέρει τι λέει, καλώς. Κάποιες φορές όμως οι συμβουλές μπορεί να έχουν αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που θέλουμε, με κόστος για την υγεία του ατόμου.

ΜΜΕ και ίντερνετ

Τα ΜΜΕ μπορεί να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη μετάδοση της θετικής γνώσης και της σωστής ενημέρωσης του κοινού, μέσω άρθρων(όπως το σημερινό), εκπομπών, και ίσως και οργάνωση διαλέξεων και στρογγυλών τραπεζών, στις οποίες το κοινό θα έχει την ευκαιρία να ενημερωθεί τόσο από ειδικούς, όσο και να ανταλλάξει εμπειρίες.

Όσον αφορά τη χρήση του διαδικτύου θα πρέπει όλοι να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο από ποια σάιτ αντλούμε τις πληροφορίες, γιατί δεν είναι όλα έγκυρα και επιστημονικά τεκμηριωμένα.

Τέλος πολύ σημαντικό ρόλο στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση παίζουν και οι εξειδικευμένοι επιστήμονες, όπως παιδαγωγοί που έχουν εκπαιδευτεί στον τρόπο με τον οποίο θα προσεγγίσουν τα παιδιά και τους νέους, επαγγελματίες υγείας (γιατροί, νοσηλευτές, μαίες, ψυχολόγοι κ.ά.). Αυτό μπορεί να γίνει είτε μέσω της διοργάνωσης ειδικών διαλέξεων σε χώρους όπου συχνάζουν νέοι (όχι απαραίτητα σχολεία, πανεπιστήμια) είτε με άρθρα και εκπομπές στα ΜΜΕ, ακόμα και με μικρά βίντεο διαδικτυακά, που θα μπορεί οποιοσδήποτε να τα παρακολουθήσει, όποτε το επιθυμεί και να ενημερωθεί σωστά.

Ποια η πραγματικότητα;

Τι γίνεται στην πραγματικότητα στην Κύπρο; Σίγουρα γίνονται πολύ περισσότερα από ό,τι στο παρελθόν. Το Υπουργείο Παιδείας έχει εισαγάγει το πρόγραμμα Αγωγής Υγείας στη Δημοτική και στη Μέση Εκπαίδευση και επίσης έχει ξεκινήσει εδώ και λίγα χρόνια Εθνική Στρατηγική για την αναπαραγωγική υγεία. Ο Οικογενειακός Προγραμματισμός προσπαθεί εδώ και χρόνια να καλύψει το κενό που υπάρχει όσον αφορά τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, καταβάλλοντας υπεράνθρωπες προσπάθειες.

Οι διάφορες επιστημονικές εταιρείες, όπως είναι αυτή στην οποία ανήκω και εγώ (Γυναικολογική Εταιρεία) προσπαθούν να βοηθήσουν όσο μπορούν με την επιστημονική τους γνώση.

Είναι όμως αρκετά αυτά που γίνονται; Πιστεύω πως όχι. Δυστυχώς στην Κύπρο υστερούμε πολύ στον τομέα της ορθής γνώσης και πληροφόρησης. Και το λέω αυτό με το χέρι στην καρδιά γιατί τόσο εγώ, όσο και συνάδελφοί μου βλέπουμε καθημερινά στα ιατρεία μας νέες κοπέλες που ελάχιστα γνωρίζουν για τον κύκλο τους, για το πώς λειτουργεί το σώμα τους, για το πώς πρέπει να προφυλάσσονται. Και αν προλάβουν και ζητήσουν ενημέρωση εγκαίρως, τότε καλώς. Αν όμως έρθουν αντιμέτωπες π.χ. με ένα σοβαρό σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα που μπορεί να τους στοιχίσει τη μελλοντική τους γονιμότητα ή ακόμα και να θέσει σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή ή με μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, τότε τι γίνεται;

Συμπερασματικά, πιστεύω πως είναι άκρως απαραίτητο, όλοι μας (εκπαιδευτικοί, σύνδεσμοι γονέων, επαγγελματίες υγείας, αρμόδιοι φορείς σε υπουργεία) να προσπαθήσουμε να εντάξουμε τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στην καθημερινότητα όλων μας και για να ενδυναμωθούμε εμείς, αλλά και για να είμαστε σε θέση να ενδυναμώσουμε τόσο τις νέες όσο και τις μελλοντικές γενιές. Η ευθύνη όλων μας είναι μεγάλη.