Ο άνθρωπος για να συλλάβει έννοιες ανώτερες, όχι συγκεκριμένες και χειροπιαστές, χρησιμοποιεί τη νοητική λειτουργία της αφαίρεσης κατά την οποία απομονώνει τα βασικά χαρακτηριστικά τους, εντοπίζει την ουσία τους και με αυτόν τον τρόπο τις περιγράφει. Αφαιρεί δηλαδή από μια έννοια ή ένα αντικείμενο όλα τα περιττά και εντοπίζει την πραγματική τους σημασία. Η αφαιρετική ικανότητα αφορά τον λόγο, τις επιλογές, τον γενικότερο τρόπο ζωής και αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό κάποιων ανθρώπων. Στην ευρύτερή της έννοια η αφαίρεση μπορεί να περιγραφεί ως η περικοπή του επιπλέον και αυτό μας υποχρεώνει κατά κάποιον τρόπο να επιλέγουμε τα σημαντικά και τα ουσιώδη και να αγνοούμε τα ανούσια και τα περιττά. Η υπερβολή, είτε στην εμφάνιση είτε στη διακόσμηση είτε οπουδήποτε αλλού οδηγεί στην εκζήτηση και στην επιτήδευση. Όταν η λειτουργία της αφαίρεσης γίνεται τρόπος ζωής, τότε η συμπεριφορά μας αποκτά ποιότητα, ο λόγος μας γίνεται μεστός και η δουλειά μας αποτελεσματική.
Ο αρχαίος ελληνικός λόγος χαρακτηρίζεται από την πυκνότητα έκφρασης, την περιεκτικότητα σε νοήματα και έχει δώσει έργα αθάνατα. Εθεωρείτο ότι «το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν», κάτι που δεν χαρακτηρίζει τα περισσότερα σύγχρονα κείμενα, τα οποία ως επί το πλείστον πλατειάζουν και εξαντλούνται σε περίτεχνες φράσεις αλλά όχι στην ουσία. Η πολυλογία και η περιττολογία έχουν γίνει συνηθισμένη πρακτική. Σήμερα έχουμε φτάσει στο αντίθετο άκρο. Για να θεωρείται ένα έργο άρτιο και υψηλής αισθητικής είναι απαραίτητο να είναι πάντοτε μεγάλο.
Στον «Επιτάφιό» του ο Θουκυδίδης, διά στόματος Περικλή, με μια απλή πρόταση περιγράφει όλη τη φιλοσοφία του για την τέχνη: «Φιλοκαλούμεν γαρ μετ’ ευτελείας...» που θα πει «αγαπούμε το ωραίο με απλότητα». Ακριβώς αυτή η απλότητα χαρακτηρίζει το ύψιστο των δημιουργημάτων, το μνημείο της αιώνιας αρμονίας, τον Παρθενώνα.
Η αφαίρεση έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο στην τέχνη. Αποτελεί ένα καλλιτεχνικό κίνημα, μια φάση και ένα ύφος στην ιστορία της τέχνης. Ο Πικάσο σχεδίασε μια σειρά από ταύρους. Από το ένα σχέδιο στο άλλο παρέλειπε και κάποιες λεπτομέρειες. Ο τελευταίος ταύρος αποδίδεται με μόνο λίγες αδρές γραμμές.
Η αφαίρεση επεκτείνεται στη διακόσμηση και σε όλες τις καλές τέχνες, πέραν της ζωγραφικής, όπως τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική. Οι πολλές διακοσμήσεις, η βαριά επίπλωση, τα πολλά γλυπτά δεν συμβάλλουν πάντοτε θετικά στο αισθητικό αποτέλεσμα. Μπορεί να τα θαυμάζουμε σε έργα άλλων εποχών, σήμερα όμως το ωραίο επιτυγχάνεται διαφορετικά. Τα σύγχρονα αρχιτεκτονήματα χαρακτηρίζονται από λιτές γραμμές. Ο μεγάλος μοντερνιστής αρχιτέκτονας Νεοπτόλεμος Μιχαηλίδης συνήθιζε να περιγράφει με τον δικό του μοναδικό τρόπο τη σημασία της λιτότητας στην τέχνη. Έλεγε «Ο πολιτισμός είναι το πλην, η βαρβαρότης είναι το συν».
Η αφαίρεση είτε στις εικαστικές τέχνες είτε στον λόγο είτε στον τρόπο που λειτουργούμε στη ζωή είναι μια πνευματική διεργασία που σπρώχνει τον άνθρωπο προς τα μπρος, τον βοηθά να κάμνει τις καλύτερες επιλογές και ν’ ασχολείται με την ουσία των πραγμάτων.
Η αποφυγή της αφαίρεσης στον λόγο οδηγεί στην κενολογία η οποία αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό της γλώσσας των πολιτικών και κυριαρχεί στους λόγους τους. Τούς παίρνει πολλαπλάσιο χρόνο για να πουν πράγματα και απόψεις που μπορούσαν να λεχθούν σε πολύ λιγότερο χρόνο. Χρησιμοποιούν εντυπωσιακές λέξεις και εκφράσεις για να εμπλουτίσουν τον λόγο τους θεωρώντας ότι έτσι θα έχουν μεγαλύτερη απήχηση. Πολλές φορές δίνουν για την ίδια έννοια δύο ή και τρία συνώνυμα ή την περιγράφουν με δύο ή και τρεις διαφορετικές φράσεις που σημαίνουν το ίδιο και δεν προσφέρουν τίποτε στο περιεχόμενο. Είναι σύνηθες να μιλά ένας πολιτικός ή εκπρόσωπος της κυβέρνησης και στο τέλος να διερωτάται ο απλός πολίτης αν κατάλαβε καλά-καλά και να μην βρίσκει την ουσία των λεγομένων. Διαπιστώνει ότι οι πολιτικοί λένε πολλά και αδιάφορα. Ο βερμπαλισμός που φτάνει τα όρια της αδολεσχίας έχει γίνει για τους πολιτικούς τρόπος ζωής και αυτό βέβαια σε βάρος των έργων και της δράσης. Αρκετά συχνά καταφεύγουν στα μεγάλα λόγια για να δικαιολογήσουν πολιτικές αστοχίες και έργα που δεν πραγματοποιήθηκαν.
