Του Αντρέα Παπαχαραλάμπους
Προς μεγάλη μου έκπληξη άκουσα την είδηση για αύξηση των βουλευτικών εδρών με την προσθήκη επιπρόσθετων δέκα εδρών λένε βουλευτές επικράτειας, εφτά για την ελληνοκυπριακή κοινότητα και τρεις για την τουρκοκυπριακή κοινότητα και εισαγωγή για πρώτη φορά της οριζόντιας ψηφοφορίας.
Εδώ ο κόσμος καίγεται… Από στόματος υπουργού Εσωτερικών υπήρξε συγκατάθεση, εξάλλου το θέμα είναι απλούστατο.
Αγαπητοί αναγνώστες, σκεφτείτε πως εδώ και δύο χρόνια εκκρεμεί ενώπιον της Βουλής το νομοσχέδιο για τις λαμπρατζιές και τις μαύρες κουκούλες προσώπου. Χωρίς δισταγμό επαναλαμβάνω για πολλοστή φορά ότι η κυπριακή Βουλή των Αντιπροσώπων δυστυχώς δεν έχει κατοχυρωμένο το μέτριο. Προσωπικά διαφωνώ κάθετα με την αύξηση των εδρών. Οι πενήντα έξι έδρες είναι αρκετές, χρειάζεται οι κατέχοντες τις έδρες να διαθέτουν χρόνο και να μελετούν.
Ανέμενα το εκλογικό σύστημα να τύχει κάποιας αλλαγής και μάλιστα στο σημείο της ενισχυμένης αναλογικής, εννοώντας τις δύο φάσεις της Β΄ κατανομής και εφαρμογή ενισχυμένης αναλογικής με ποσοστό 6% και 12% αντίστοιχα.
Εκλογικό σύστημα είναι ο τρόπος κατανομής των βουλευτικών εδρών και εκλογής των υποψηφίων στις εκλογές. Ορίζεται με ειδικό νόμο ή κανονισμό ο οποίος ονομάζεται εκλογικός. Με βάση τις διατάξεις του για την εκπροσώπηση των πολιτικών συνδυασμών διακρίνεται σε τρεις βασικές κατηγορίες. Πλειοψηφικό, αναλογικό και σύνθετο ή μεικτό. Στο πλειοψηφικό σύστημα η επικράτεια δεν θεωρείται ενιαίος εκλογικός χώρος αλλά χωρίζεται σε εκλογικές περιφέρειες. Ο συνδυασμός που έρχεται πρώτος στην περιφέρεια κερδίζει όλες τις έδρες ενώ οι επόμενοι καμία.
Στην Κύπρο εφαρμοζόταν το πλειοψηφικό σύστημα από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι την 5η Σεπτεμβρίου 1976. Οι εκλογές του 1976 θα αναδείκνυαν τριάντα πέντε μέλη της Βουλής, 20 Ελληνοκυπρίους και 15 Τουρκοκυπρίους οι οποίοι από το 1964 έπαυσαν ν’ αντιπροσωπεύουν τους Τουρκοκύπριους με δική τους απόφαση. Για σκοπούς βουλευτικών εκλογών η Κυπριακή Δημοκρατία διαιρέθηκε σε έξι εκλογικές περιφέρειες οι οποίες αντιστοιχούσαν στις έξι διοικητικές περιφέρειες. Οι τριάντα πέντε βουλευτικές έδρες κατανεμήθηκαν κατά εκλογική περιφέρεια με βάση τον αριθμό των εγγεγραμμένων εκλογέων κάθε εκλογικής περιφέρειας. Οι εκλογές αυτές έγιναν ζώντος του «Μεγάλου» ηγέτη και συμμετείχαν δύο συνδυασμοί κομμάτων και έντεκα ανεξάρτητοι υποψήφιοι μεταξύ των οποίων και ο Τάσσος Παπαδόπουλος.
Ο πρώτος συνδυασμός αποτελείτο από το ΑΚΕΛ (με εννέα υποψήφιους) τη ΔΗΠΑ (ΔΗΚΟ) (με είκοσι έναν υποψήφιους) και την ΕΔΕΚ (με έξι υποψήφιους). Τα τρία πιο πάνω κόμματα στήριξαν και τον ανεξάρτητο υποψήφιο Τάσσο Παπαδόπουλο. Εξελέγησαν οι τριάντα τέσσερεις υποψήφιοι του συνδυασμού και ο Τάσσος Παπαδόπουλος. Ο ΔΗΣΥ αν και κατέλαβε σχεδόν ποσοστό κοντά στο 27% δεν εξέλεξε κανέναν υποψήφιό του.
Αυτοί που εξέλεξαν τους 35 βουλευτές ήσαν οι τότε «δημοκρατικές δυνάμεις». Τώρα κόπτονται και στηθοκτυπιούνται για την αναλογική και ο περιορισμός στις δύο φάσεις της Β΄ κατανομής να εφαρμόζεται ενισχυμένη αναλογική με ποσοστό 3,6% και 7,2% αντίστοιχα.
Το αποτέλεσμα των θέλω των «Δημοκρατικών Δυνάμεων» ήταν για χρόνια να σχηματίζεται μια Βουλή ψηφιδωτό. Για να καταστεί δυνατή η συμμετοχή ενός κόμματος στη δεύτερη κατανομή εδρών θα πρέπει να συγκεντρώσει ποσοστό 3,6% των εγκύρων ψήφων σε ολόκληρη τη δημοκρατία. Άποψή μου το ποσοστό αυτό πρέπει ν’ αυξηθεί στο 6%.
Η εργασία στη Βουλή θα τρέχει και το αποτέλεσμα κάθε απόφασης θα εξάγεται με μεγαλύτερη σοβαρότητα και ευθύνη. Δεν είναι δημοκρατία να μπορεί κάποιος ή κάποιοι υποψήφιοι να καταλαμβάνουν έδρανα με μια χούφτα ψήφους. Αυτή δεν είναι δημοκρατία. Με όλο τον σεβασμό το 3,6% (ενισχυμένη αναλογική) είναι ο μανδύας της δημοκρατίας.
Δημοκρατία είναι να έχεις ένα Κοινοβούλιο που να το απαρτίζουν δύο, τρία ή τέσσερα κόμματα τα οποία ν’ αντιπροσωπεύουν ικανοποιητική μερίδα ψηφοφόρων και να μην κατέχουν τα έδρανα για το θεαθήναι.
Προτού ολοκληρωθεί η πρώτη κατανομή των εδρών επιβάλλεται να εξάξουμε το εκλογικό μέτρο. Ας υποθέσουμε για παράδειγμα στην εκλογική περιφέρεια Λευκωσίας, στην οποία αναλογούν 20 βουλευτικές έδρες, ότι έχουμε συνολικά 120.000 έγκυρες ψήφους και το Α΄ κόμμα συγκεντρώνει 35.000 ψήφους. Για να εξευρεθεί το εκλογικό μέτρο της εκλογικής περιφέρειας Λευκωσίας, όπως προανεφέρθη πιο πάνω γίνεται η πιο κάτω μαθηματική πράξη.
Διαιρούμε το σύνολο των εγκύρων ψήφων (120.000) με το σύνολο των βουλευτικών εδρών (20) της εκλογικής περιφέρειας. Έγκυροι ψήφοι 120.000:20=6.000 εκλογικό μέτρο για σκοπούς πρώτης κατανομής. Στη συνέχεια θα διαιρέσουμε τις 35.000 ψήφους με το εκλογικό μέτρο (6.000) και καταλήγουμε ότι το Α΄ κόμμα παίρνει πέντε έδρες στην Α΄ κατανομή.
Για σκοπούς της δεύτερης κατανομής εδρών ολόκληρη η δημοκρατία θεωρείται ως ενιαία εκλογική περιφέρεια. Τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα των ψήφων όλων των κομμάτων, που δικαιούνται συμμετοχής στη δεύτερη κατανομή συγκεντρώνονται και από τις έξι εκλογικές περιφέρειες και αθροίζονται. Ταυτόχρονα μεταφέρονται και αθροίζονται όλες οι αδιάθετες από την πρώτη κατανομή έδρες, από όλες τις εκλογικές περιφέρειες.
Τα αυτοτελή κόμματα χρειάζεται να συγκεντρώσουν ποσοστό 3,6% των εγκύρων ψήφων σε ολόκληρη τη δημοκρατία. Συνασπισμοί δύο κομμάτων 10% των εγκύρων ψήφων και συνασπισμοί περισσοτέρων των δύο κομμάτων απαιτείται να συγκεντρώσουν ποσοστό 20% του συνόλου των εγκύρων ψήφων σε ολόκληρη τη δημοκρατία.
Το άθροισμα των αχρησιμοποίητων υπολοίπων των ψήφων διαιρείται με τον αριθμό των αδιάθετων από την πρώτη κατανομή εδρών. Το πηλίκο που προκύπτει από τη διαίρεση αυτή, αποτελεί το εκλογικό μέτρο της δεύτερης κατανομής. Η διαδικασία της τρίτης κατανομής εδρών είναι συνέχεια της όλης εργασίας που διενεργείται για τη δεύτερη κατανομή εδρών, δηλαδή πρόκειται ουσιαστικά για Β΄ φάση της δεύτερης κατανομής εδρών. Η οριζόντια ψηφοφορία είναι ένα διαφορετικό εκλογικό σύστημα που δίνει το δικαίωμα στον εκλογέα να επιλέγει υποψήφιους πέραν του ενός κομματικού σχηματισμού.
Προσωπική μου άποψη με την εισαγωγή της οριζόντιας ψηφοφορίας καταλήγουμε σε μεικτό σύστημα. Π.χ. στη Γερμανία υπάρχουν δύο ψηφοδέλτια. Στο πρώτο μπορείς να επιλέξεις τον υποψήφιο της αρεσκείας σου και στο δεύτερο το κόμμα. Προσωπικά διαφωνώ κάθετα με την οριζόντια ψηφοφορία γιατί πιστεύω πως δεν θα λύσει προβλήματα αλλά θ’ αυξήσει τα προβλήματα.
Δυστυχώς, έγινε λόγος και για εκλογική περιφέρεια επικρατείας όπου εκλέγονται βουλευτές όχι με σταυρό προτίμησης αλλά ανάλογα με τη σειρά στην οποία έχουν τοποθετηθεί στο ψηφοδέλτιο από το κόμμα τους. Είναι γελοίο να συζητούμε κάτι τέτοιο. Οι 56 βουλευτές μας είναι αρκετοί. Αν πράγματι θέλουμε να βοηθήσουμε τη χώρα μας πάραυτα ν’ αυξήσουμε το ποσοστό στις δύο φάσεις της Β΄ κατατομής με ενισχυμένη αναλογική με ποσοστά 6% και 12% αντίστοιχα.
